Korkma, Yarından da Yakın

*Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak, Sönmeden yurdumun üstünde... Kim bilir, belki yarın belki yarından da yakın. Cumhurbaşkanı Erdoğan, AK Parti Kongre Merkezi'nde Filistin'in geleceği konferansı'nda açıklamalarda bulundu. Erdoğan, "İsrail durdurulmadığı takdirde bu yayılmacılığın nereye uzanacağını tahmin edebiliyoruz. Ülkemize yaklaşan tehlikeyi göremeyen idrak yoksunu kimi şahsiyetler varsa da biz riski görüyor, her türlü tedbiri alıyoruz" dedi. Geçen yıl ekim ayından itibaren devam eden Ortadoğulu karmakarışıklığı devam ediyor. Etrafımız tekin değil ama biz asırlardır buradayız. Dünyada 4 temel halk var ve bu dörtlüde her zaman 1’i biziz. Güven içindeyiz, kimse bunu değiştiremez, değiştirme teklifinde dahi bulunamaz.

** Bizler ülke olarak çok zorlu zamanlardan geçsek de her zaman atlatmışızdır. Bu durumlarda bile farkımız bellidir. Birleşmiş Milletler kalkınma programının raporuna göre, dünya genelinde 110 ülkede yaşayan 6.1 milyar insanın 1.1 milyarı yoksullukla mücadele ediyor. Bu veriler, küresel çaptaki eşitsizliklerin boyutlarını bir kez daha gözler önüne serdi. UNDP, yoksulluğun sadece gelir eksikliği değil, aynı zamanda sağlık, eğitim ve diğer temel hizmetlere erişimdeki kısıtlılıklar gibi çok boyutlu bir sorun olduğunu vurguladı. Bunu en iyi anlatan Türk Acemoğlu ödüllendirildi. Alfred Nobel anısına İsveç Merkez Bankası ekonomi bilimleri ödülü bu yıl kurumların nasıl oluştuğu ve refahı nasıl etkilediği konusundaki çalışmalarından dolayı Daron Acemoğlu, Simon Johnson ve James Robinson'a verildi. Galatasaray Lisesi mezunu dünyaca ünlü ekonomist Prof. Dr. Daron Acemoğlu, 2024 Nobel Ekonomi Ödülü’nü kazandı. Acemoğlu, 2015 Nobel Kimya Ödüllü Galatasaray Spor Kulübü Üyesi Aziz Sancar’ın ardından Nobel ödülü sahibi olmanın gururunu yaşadı. Acemoğlu, Galatasaray Lisesi benim düşüncelerimin ve eğitimimin temelini sağlayan bir kurum. Galatasaray Lisesi’nde aldığım düşünce yapısıyla henüz lisedeyken sosyal bilimlerin matematiksel bir şekilde yapılması gerektiğine inanmış ve bu konularda daha sistematik ve daha aydınca düşünmeye ilk olarak okuldayken başlamıştım diye konuşmuştu. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nin Nobel Komitesi pazartesi günü yaptığı açıklamada, Ülkeler arasındaki büyük gelir farklarını azaltmak, zamanımızın en büyük zorluklarından biri. Ödül sahipleri, toplumsal kurumların bu hedefe ulaşmadaki önemini gösterdi dedi. Hukukun zayıf olduğu toplumlar ve nüfusu sömüren kurumlar büyüme veya daha iyiye doğru değişim yaratmaz. Ödül sahiplerinin araştırması bunun nedenini anlamamıza yardımcı oluyor diye ekledi. Ekonomistler çalışmalarında özellikle Avrupa sömürgeci güçlerinin yarattığı kurumları inceliyor. Sistemlerin kapsayıcı olduğu alanlarda bunun refah yarattığını savunuyorlar. Öte yandan, sömürgecilerin çıkarı için kaynak çıkaran kurumların düşük ekonomik büyüme getirdiğini öne sürüyorlar.

∗∗∗ Daron Acemoglu, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Ekonomi Bölümü'nde Ekonomi Enstitüsü Profesörüdür ve aynı zamanda Ulusal Ekonomik Araştırma Bürosu ve Ekonomi Politikası Araştırma Merkezi'ne bağlıdır. Amerika’da olmanın avantajını kullanan her akıllı bir yerlere geliyor. Elon Musk'ın sahibi olduğu Space X'in Mars seyahati amacıyla geliştirdiği Starship roketi, bu Pazar günü tarihi bir ilke imza attı. Yeniden kullanılabilecek şekilde üretilen roket, ilk kez fırlatma kulesi tarafından havada yakalandı. Fırlatma kulesinin iki dev mekanik kolu, roketin alt kısmındaki Super Heavy güçlendiricisini yakaladı. SpaceX böylece, yeniden kullanılabilir ve kısa sürede yeniden fırlatılabilir roketler geliştirme hedefine bir adım daha yaklaştı. Tesla CEO'su Elon Musk, iki kapılı Robotaxi'yi tanıttı. Musk zamanın büyük çoğunluğunda arabalar hiçbir şey yapmıyor ama otonom olurlarsa, 5 kat, belki de 10 kat daha fazla kullanılabilirler dedi. Ancak ABD'de erken işlemlerde Tesla hisseleri % 6'ya yakın eridi. Sıra dışı tasarıma sahip olan Robotaxi, iki martı kanadı kapısı bulunurken direksiyon ve pedalları bulunmuyor. Cybercab adı verilen Robotaxi'yle sahneye çıkan ve tanıtıma başlayan Musk, üretimin 2026'da başlayacağını ve 30 bin dolardan daha ucuz fiyata aracın satılacağını söyledi.

****Bizler ise tağşiş yani değerli olanın içerisine daha değersiz olanlarına katılarak gerçek değerinin düşürülmesi işlemini konuştuk. Dini olarak domuz hem kendisi hem konusu en korktuğumuzdu. Gündemde ekonomi de olunca ortalık karıştı. Ekonominin iyi olması adalete tamamen bağlı. Özgürlükler olmaz ise beyin göçü Amerika’ya oradan da dünyaya açılmalar. Ülke olarak altımız üstümüz savaş bölgesi ama deprem ülkesiyiz. Depremin üstüne binlerce gündemden yorulduk. Elde ettiğimiz ciddi bir başarımız yok. 2007’den beri Türkiye’deki verimlilikte artış yok. Onun yerine talep tarafından gelen bir büyüme var. Krediyle tüketim artıyor. Riskler de var. Büyümeyi bu şekilde üretkenliği arttırmadan devam ettiremeyiz. Bu büyük bir büyüme yavaşlamasına sebep oldu. Kutuplaşan ülkelerde belirsizlik oluyor. Kutuplaşan ülkelerde bir grup başka bir grubu bastırmaya çalışıyor. İş adamları ve yabancı sermaye korkuyor. Bunların hiçbiri ne ülkenin sosyal gelişmesine ne de ekonomik gelişmesine iyi gelen şeyler değil. Tüketimli büyüme, yargı bağımsızlığı, kurumların zayıflaması, kalkınmadan uzaklaşma. Büyüme sağlıklı olmadığı için ekonominin yavaşlama riski çok yüksek. Son 17 yılda, Türkiye ekonomisi büyüdü, ancak verimlilik artışı oranı 0 veya – oldu. Korkmadan, her kötü günün gelecekte devam etmeyeceğini ve çalışarak üreterek bu durumdan kurtulabiliriz.