Yeniden ekerek tohumunu çıkardığımız sebzeler

Tohumunu hasat ile veren sebzelerden daha önce bahsetmiştik. Şimdi de yeniden ekerek tohumunu çıkardığımız bazı sebzelerden bahsedelim.

Lahanadan başlayalım. Lahananın beyaz ve mor olanını biliyoruz. Beyaz lahanayı anlatalım.

Mayıs ortalarında fide şeklinde diktiğimiz lahana, dürülme işlemini tamamlayıp yeterli büyüklüğe ulaşınca hasat edilir. Hasat, ekim ayının sonlarına denk gelir. Büyük top haline gelmiş lahananın kalın ve sert dibi toprakta bırakılır. Toprakta kalan sanki bir odun parçasıdır. Kökü koparılmadan güzelce çıkarılır ve tersli bir toprağa yeniden dikilir. Bu işlem kasım ortalarında yapılır.

Sonraki senenin mayıs ortalarına doğru odun şeklindeki lahana kökü dal dal çok sayıda sürgün verir. Her sürgün vakti gelince çiçeklerini açar. Çiçekler, ağustos sonuna doğru tohuma döner. Tohumlar ince uzun bir gapırcağın içinde olur. Bu gapırcağı, bezelyenin gapırcağına benzetebiliriz. Tohum, gapırcağın içinden çıkarılarak elde edilir ve çörek otundan daha küçük ve rengi siyah renge yakındır.

Elde edilen lahana tohumu mart ortalarında toprağa/ocaklara ekilir ve lahana fidesi elde edilir.

Pancar tohumunu elde etmek için izlenen yol daha farklıdır.

Kasım ayında hasat edilen pancar, sonraki senenin nisan ayında tohum çıkarmak için toprağa gömülür. Gömmeden önce pancarın üç tarafından ve altından avuç içinden biraz küçük delik açılır. Bu deliklere çamur doldurulur. Çok derin olmayacak şekilde toprağa gömülür. Toprağın ısınmasıyla birlikte, toprağa gömülen pancardan dal dal sürgünler çıkar ve bu sürgünler uzar. Her sürgün vakti gelince çiçeklerini açar ve ağustos ortalarında çiçekler tohuma durmuş olur.

Pancar tohumu yeşil boz renge yakın olur ve büyüklüğü bezelye tohumundan biraz küçüktür. Elde edilen tohum, mart sonu, nisan başı gibi hasat pancarı olarak toprağa ekilir.

Toprağın altında olgunlaşan bir diğer sebze de turptur. Turp tohumu da hasat edilmiş turp yeniden ekilerek elde edilir.

Bir önceki senenin kasım aralık ayında hasat edilmiş turp, sonraki senenin nisan ayında toprağa gömülür. Turpun toprağının suyu hiç kurumamalıdır. Turp kök atınca, 4 ya da 5 adet sürgün dal çıkar. Bu dallar yaklaşık 1 metre uzar. Her dalda çiçekler açar. Çiçekler, ağustos ayına doğru olgunlaşır ve sararır. Küçük bir gapırcak şeklindeki tohum yuvasından 10’a yakın tohum çıkar. Tohumların büyüklükleri, çörek otundan biraz küçüktür ve renkleri boz siyah şeklindedir. Hasat turpu ağustos sonunda toprağa ekilir. Aynı sene iki defa hasat yapmak için ilkbaharda da turp tohumu toprak ile buluşturulabilir.

Turp sebzesinin beyaz, kırmızı ve siyah türleri vardır. Siyah turpun rendelenmiş ve keş katılarak hazırlanmış salata şeklindeki zeytinyağlı karışımı, kahvaltıda başka katık istetmeyecek bir lezzete sahiptir. Yanında, kuzine sobanın yağda patatesi de olursa, tadına doyum olmaz. Yufka ekmeğe sıkılıp yenir.

Şalga, pişince farklı bir kokusu olan turpgillerden bir sebzedir ve tohumunun çıkarılması turp ile bütünüyle aynıdır. Aynı işlerden geçer ve aynı dönemde tohum verir. Aynı dönemlerde hasat için ekilir.

Gelelim soğana.

İstemese de gişe patlatan ekonomi filminin iki başrol oyuncusundan biri olan soğan, bizim uygulamamızda yeniden ekime tabi tutularak tohumunu elde ettiğimiz sebzelerden biridir.

Hasat ettiğimiz büyük başlı bir soğanın baş kısmı kesilir ve kökü toprağa gelecek şekilde ekilir. Çok derin olmamasına dikkat edilir. Her soğanda mutlaka birden fazla sürgün verecek özellik vardır. Kasım ayında toprağa ektiğimiz soğan, kış döneminde toprakta uyur. Nisan mayıs gibi uyanan ve sürgün vermeye başlayan soğanın erkeği yaklaşık 1 metre uzar ve diğer dallardan daha kalın ve sert hale gelir.

Erkeğe çıkmış sürgünün başı püsküllü top şeklini alır ve temmuz ortalarında gelişimini tamamlar. Biz bunlara soğan manası deriz. Erkek sürgündeki tohum manası genelde tenis topu büyüklüğünde olur. Daha büyükleri de olur. Her manada çok sayıda tohum yuvası ve her yuvada da en az üç tohum olur. Soğan tohumu siyah renkli olur ve çörek otu büyüklüğündedir. En geç ağustos sonunda bütün tohumlar hasat edilir. Serilerek kurutulur.

Soğan tohumu nisan ayı sonunda toprağa ekilir ve göğer elde edilir. Göğer yetiştirilirken toprağın neminin hiç kurumamasına dikkat edilir. Göğer hasadı eylül ayı ortalarında, yeme soğanı hasadı ile aynı dönemde yapılır. Göğer, en küçük soğandır ve bu göğerler yeme soğanına dönüştürülmek için nisan ya da mayıs ayında toprağa ekilir ve eylül ortalarında hasat edilir.

Pırasa tohumu da aynı şekilde erkeğe çıkan pırasa manasından elde edilir. Pırasa manası da püsküllü top şeklindedir ve tohumları soğan tohumuna çok benzer.

Daha önce de ifade ettiğimiz üzere, sebze tohumlarının çıkarılmasında kendi uygulamalarımızı paylaşmış olduk. Kitabi bilgiler farklı olabilir.