*Konya için 5.İslami 2021 İslami Dayanışma Oyunları 9-18 Ağustos arasındaki gündem. Dünya için Tayvan, uzun soluklu bir gündem olacağı belli oldu bu haftadan. Nasıl olacak, nasıl etkileyecek dersek. Ukrayna Rusya arasında olan savaş şimdiden kışı nasıl geçirebileceğimizi belirledi. Buğday üretimi ve enerji konusunda dünya sıkıntılı. Kendi kendine yetebilen ülkeler hariç her ülke kışı zor geçirecek. Tayvan ise dünyada otomobil, teknolojik ürünler, telekomünikasyon sektöründe ve elektrik-elektronik sektöründe bütün planları bozdu. Her ülke beklemede.

**Tayvan, Dünyaya teknoloji açısından yarı iletkenler sağlıyor. Yarı iletkenler, elektronik cihazların veri işleme, iletme ve saklama yapabilmelerini sağlayan hayli özelleşmiş bileşenler. Günümüzdeki yarı iletkenlerin çoğu çip denilen entegre devredir. Silikondan üretilen modern çipler, minik bir alana milyarlarca elektronik bileşeni sığdırıyor. Yapay zekâ ve 5G gibi geleceğin dijital teknolojilerinin kullanılabilir hale gelmesi için gerekli olan yarı iletkenler akıllı telefonlardan, otomobillere, sağlık sistemi, enerji, ulaşım, iletişim, endüstriyel otomasyona kadar modern dijital ekonomi için hayati öneme sahip. Hayatlarımızın dijitalleşmesi ile geçtiğimiz otuz yıl boyunca yarı iletken endüstrisi oldukça hızlı şekilde büyüdü. 1990’dan 2020’ye kadar yarı iletken pazarının bileşik yıllık büyüme oranı %7. Bu oran, söz konusu dönemde yaklaşık %5 olan küresel GSYİH büyüme oranından fazla. Dünyadaki ülkelerin %60’ından daha fazlasına tekabül eden 120’den fazla ülke yarı iletken ürün ihracatı veya ithalatı yapmış. Yarı iletkenin ülkelerin toplamdaki payları ABD’nin %38, Güney Kore’nin %16, Japonya’nın %14, Avrupa’nın %10, Tayvan’ın %9 ve Çin’in %9 paya sahip. Yarı iletken tüketiminin %25’i ABD, %24’ü Çin, %20’si Avrupa’da, %6’sı Japonya’da gerçekleşiyor.

***Coğrafi uzmanlaşmaya dayalı ve küresel entegre bir yapıya sahip yarı iletken tedarik zincirinin önde gelen bu altı oyuncusu, yarı iletken tedarik zincirinde farklı roller oynuyor. Yarı iletken tedarik zinciri beş segmentte incelenebilir: tasarım; üretim; montaj, test ve paketleme ve ileri paketleme; materyal; üretim ekipmanı. Tasarım aşaması bilgi ve yetenek yoğun. Üretim kısmında Tayvan’dan bahsetmeliyiz. Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) dünyanın ilk pure-play yarı iletken dökümhanesi. 1987’de kuruldu, şu an döküm piyasasındaki payı %53. Tayvan firmalarının dökümde toplam piyasa payı ise %63. Dökümhane kurmak devasa yatırım gerektirir ve çoğu dökümhane sadece üçüncü taraflar için üretime yoğunlaşmıştır. 5 Dökümhanenin toplam sermaye harcaması yaklaşık 75 milyar$. Bugün küresel olarak en büyük 5 dökümhanenin 2’si Tayvan’da.

****Yarı iletken faaliyete göre AR-GE yoğunluklu kısımda ABD’nin payı yüksek; yonga üretimi, montaj, paketleme, test gibi sermaye yoğun olan üretim ve ham maddeye ise Asya’da yoğun. Fiyatların yılda ortalama %2 artacağı, şu anki volatiliteden sonra arz ve talebin dengeye ulaşacağı varsayımına dayanarak endüstrinin 2030’a kadar 1 trilyon $a erişeceği öngörülüyor. Bu büyümenin yaklaşık %70’ini sadece üç sektörün sağlaması bekleniyor: otomotiv, bilişim ve veri depolama, kablosuz sektörleri. En güçlü büyüyen sekötr ise otomotiv olacak. Zira otonom sürüş ve elektrikli ulaşımın da katkısıyla talebin üçe katlanması bekleniyor. Yarı iletken talebinin sadece %8’ini oluşturan otomotiv endüstrisi, tahmin süresine kadar yarı iletken talebini %13-15’e yükseltebilir. Bu dinamikler ile piyasa işlem düğümünde node 5 nm altı çiplere doğru kayıyor ve şu an dünyada ileri nodeların 5-7 nm üretiminin tamamı Tayvan’da. Intel, Samsung ile birlikte TSMC 10 m ve altı ileri düğüm node logic çipi üretebilen üç firmadan biri. Bu 10 nm ve altı ileri düğüm node veri merkezi, AI sunucusu, bilgisayarlar ve akıllı telefon gibi bilişim yoğun cihazlar için gerekli.

***Sonuç olarak, Teknoloji büyümeye devam ediyor. Ada ülkesi olan Tayvan, elektronik için gerekli olan yarı iletkenler için vazgeçilmez bir ülke. Yaşanan kuraklıktan dolayı nehirlerde suyun azalması üretimi durma noktasına getirdi. Bunun üzerine TSMC ve United Microelectronics'in de aralarında yer aldığı büyük çip üreticileri, tesislerine kamyonla su taşımanın yollarını aradıklarını açıkladı. TMSC günde 156.000 ton suya ihtiyaç duyduğunu paylaştı. Küresel ısınma, karbon salınımı gibi konular en önemli konular olacak. Teknoloji, doğa uyumu bozulduğu zaman tahribat ancak doğanın düzelmesiyle düzelecektir.