Ekonomi de tam anlamıyla iyileşme olmasa da en azından yatay bir seyre doğru gidiyoruz. Bir süredir döviz fiyatları, akaryakıt vb. artmıyor, kısmen de olsa düşüyor. Bu nokta da mali disiplin şart. Maliyet artmasa da zam yapmaya meraklı olanların üzerine gidilmeli. Ankara ve İstanbul’da ekmeğe zam geldi. Her zaman un fiyatlarını, akaryakıt giderlerini bahane eden fırıncılar bu sefer yüksek kira fiyatlarını öne sürüyor. Şaka gibi ama değil. Önemli olan bu tarz bahanelerin önüne geçip vatandaşın lehine fiyat istikrarını sağlamaktır. Psikolojik anlamda ekonomi de pozitif bir atmosfer oluşturmak en az rakamlar kadar önemlidir. Rakamları düzeltip psikolojik üstünlüğü sağlamak ise aslında çok kolay. Birazdan size ekonomiyi düzeltecek sihirli formülü vereceğim…

Ekonomi de aynı anda birkaç yerden farklı ses çıkınca insanların kafası karışıyor, ülke yönetimine olan güveni sarsılıyor. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e göre Haziran ayı itibariyle ekonomi de hissedilir derece de bir iyileşme sürecine gireceğiz. Yavaş yavaş enflasyon düşecek, vatandaşın alım gücü yükselecek. Diğer taraftan enflasyon patlayacak, bunlar daha iyi günlerimiz diye ortalığı karıştıranlar var. Onların ortaya attığı dedikodulardan birisi de liranın alım gücünün azalmasından dolayı 500 liralık, 1000 liralık yeni banknotların basılacağı iddiası. Yeni değil, uzun zamandır aynı şeyi söylüyorlar. Mehmet Şimşek birkaç kez bu iddiayı yalanmıştı. Lakin Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan hafta içi yaptığı açıklamayla insanın kafasını karıştırdı.

Karahan, doğrudan 500 liralık banknot basacağız demedi. Koskoca ekonomist dümdüz konuşacak değil ya(!) Karahan’ın ekonomik terimlerle süslediği açıklaması kısaca şöyle; “Tedavüldeki küpür kompozisyonuna ilişkin gelişmeleri izliyoruz. İhtiyaç olması durumunda gerekli adımlar atılabilir” Böyle bir açıklama durduk yere yapılmaz, ateş olmayan yerden duman tütmez. Demek ki hükümet içerisinde bu konu konuşuluyor. Açık söyleyeyim yeni banknotların basılması ekonomi politikasında yenilgiyi kabul etmek anlamına gelir. Enflasyon kaldığı yerden yükselmeye devam eder, biz her yıl basılacak yeni banknotları konuşuruz. AK Parti iktidarının ilk döneminde liradan altı sıfırın atılması ekonomi de psikolojik bir üstünlük sağlamıştı. Buna benzer bir adım atılması beklenirken 80’li, 90’lı yılların alışkanlığı ile yeni banknotların basılması faydadan çok zarar getireceği ortadadır.

Gelelim ekonomiyi düzeltecek sihirli formülümüze. Banknot olarak değil, birim olarak paranın değerinden bir sıfır atarsak ortalama pandemi öncesi ekonomik hayatımıza geri dönebiliriz. Örnek üzerinden gidersek asgari ücret 17 bin lira değil, bin 700 lira olacak. Dolar üç lira bilmem kaç kuruş. Gram altın ortalama 250 lira olacak. Akaryakıt fiyatları dört lira seviyesine inecek. Üç milyonluk bir ev 300 bin liraya düşecek, 500 bin liralık bir araba 50 bin lira olacak. Okuduğunuz bu gazete 50 kuruş olacak. Ekmek, İstanbul ve Ankara’da bir lira olacak vb. Olacakları böyle sıralayabiliriz. Böyle bir hamle yapılırsa elbette vatandaşın alım gücü yükselmeyecek. Fakat psikolojik anlamda bir rahatlama olacak, liranın değeri artacak. Bu bahsettiğim şeyin mutlaka ekonomik anlamda bir ismi vardır. İnanın araştırmaya gerek duymadım. Sonuçta ekonomist olan ben değilim. Bizim işimiz bir fikir ortaya atmak. Alıp, formüle edip uygulamaya koymak yetkililerin işi.

Biz yeniliğe kısa zamanda uyum sağlayan bir milletiz. Birkaç hafta içerisinde yeni rakamlara uyum sağlanır. Maddi anlamda bir külfeti olmayan bu adımın faydası ise çok olacaktır. Her şeyden önce para birimimizin değeri artacak. 200 lira ile bir market alışverişi rahatlıkla yapılabilecektir. Son günlerdeki IBAN vb. komik tartışmalar da son bulacaktır. İnsanlar parası olmadığından değil o kadar nakit parayı yanında taşımak istemediğinden IBAN ile ödemeye çalışıyor. Hâlihazırdaki liranın bir değeri kalmadı. Asgari ücret bile en yüksek para birimimiz olan 200 liradan neredeyse bir deste seviyesinde. Ortalama bir ev almak için abartısız çuvalla para taşımak gerekiyor. Paranın bereketi olmadığı yerde psikolojik olarak enflasyon yükselmeye devam edecektir. 500 liralık, bin liralık yeni banknot tartışmaları boş yere yapılmıyor. Lakin geçmiş tecrübelerimize dayanarak bu işin sonunun olmadığını da çok net söyleyebiliriz. Kesin çözüm sadeleşip birim olarak paradan bir sıfır atmaktır.

Böyle bir adım atılırsa ekonomimiz için çok iyi olur. Faydası çok, maliyet ve zararın olmadığı bir şeyden bahsediyoruz. Paramız birim olarak yeniden değerlenir. Maliye Bakanlığı’nda, Merkez Bankası’nda hükümetin çeşitli kademelerinde binlerce ekonomist vardır. Mutlaka birilerinin aklına gelmiştir de dile getirilip uygulamaya geçilmesi için bir kıvılcıma ihtiyaç duyulmuştur. Bu yazı inşallah o kıvılcım olur. Bu benimde daha önce aklıma gelmişti diyen bir yetkili gerekli adımları atar. Hem paramızın itibari kurtulur hem de biraz olsun psikolojimiz düzelmiş olur.