Popüler kültürün keskin çarkları

İnsanın tüketimine sunulan her şey, insan tüketilerek üretilmekte, üretilen her ürün insanın tüketimine sunulmakta ve tükettikçe tükenen insan maalesef tükendiğinin farkına varamamaktadır.

Bu idrak eksikliği ve tükenişin farkına varamama durumu, hiç şüphesiz popüler kültür yoluyla gerçekleşmektedir.

Üretimin son sürat devam ettiği dünyamızda, tüketim her türlü kanaldan teşvik edilmekte; tüketilen ürünün insan için bir ihtiyaç olup olmadığını sorgulamaya fırsat vermeyecek şekilde yürütülen iletişim stratejisi, popüler kültürün can damarı olarak atmaya devam etmektedir.

Popüler kültür, bir kitle kültürüdür ve halk kültürü ile kıyaslanması mümkün değildir. Popüler olanın geçiciliği dikkate alındığında, kültürün ‘popüler’ kavramıyla yan yana gelmesi ne kadar doğru, bu da tartışılmalıdır.

Kültür; belli bir coğrafyada o coğrafyaya yurt edinmiş olan insanların yaşayışları, düşünüşleri, iş ve eylemlerinin bütünüdür.

Popüler kültürün coğrafya tanımayan özelliği bile, kültür kavramına haksızlık olsa gerektir.

Ağlayarak dünyaya gelen bebeğin sağ kulağına ezan, sol kulağına kamet okunması, saçları ağırlığınca akika dağıtılması, sünnet ettirilmesi, isim konması, evlendirilmesi, dedelerin torun sevinci, ömrünün sona erip vefatıyla çenesinin çatılması, yıkanması, kefenlenmesi, namazının kılınması, kıbleye doğru sağı üzerine defnedilmesi bir kültürdür.

Yukarıdaki evreleri geçiren insanın ölümü ile beraber cesedinin yakılması, küllerinin Ganj Nehri’ne atılması ve böylelikle insanın özgürleşeceğine inanılması, kız çocuğunun bir köpekle evlendirilmesi de tam bir kültürdür.

Kültür, yıllar yılı uygulanagelmiş alışkanlıkların bütünüdür.

Uygulamaların doğruluğu ya da yanlışlığı ayrı hususlardır. Maksadımız, kültürün bir coğrafyada nasıl hayat bulduğunu ortaya koymaktır.

Yazımız özelinde maksadımızı hâsıl edecek husus ise, popüler kültürün coğrafya tanımaz özelliğinin ana kültürlerde, halk kültüründe yaptığı değişikliklerdir.

Yukarıda verdiğimiz örneklere kültür kavramı çok güzel yakışır.

Peki, popüler kültür için ne demeli?

İyi mi, kötü mü, bu konuda net bir şey diyemiyoruz.

Bildiğimiz şu ki; popüler kültür, her şeyi öğüten çarklarını her geçen gün büyütüp keskinleştirmekte ve üretim mekanizmalarını ellerinde bulunduran güçlerin en temek tüketim teşvikçisi olarak vazifesini çok güzel(!) bir şekilde yapmaya devam etmektedir.

Telefon deyince aklımıza gelen ilk kavram ‘konuşmak’ iken, şimdi bu kavramın yerinde yeller esmektedir.

Akıllı olanları ile neredeyse hiç konuşmuyoruz. Haberleşmek dışında her şeyi bu telefonlarla yapıyoruz ve hepimizin elinde.

Zaman içinde ‘cep telefonu’ kavramı da kaybolacak. Çünkü anlamını yitirecek ve popüler kültür, bu akıllı cihazlarla bizlere çok başka şeyleri yaptıracak. Facebook ve twitter gibi sosyal ağlar, bunun ilk göstergeleridir.

Çok dağıldık, toparlanalım ve toparlayalım:

İnsanın gerçekten ihtiyacı olmayan ama ihtiyacı olmayan şeye iştiyakla sahip olmayı arzulattıran şey popüler kültürün ta kendisidir. Popüler kültür de günümüzün maalesef efendisidir.

Bu efendiye karşı hepimiz görevimizi efendi efendi yerine getiriyoruz ve bu halimizden de çok memnunuz. Modern bir tüketim kölesi durumuna düştük ve rızamız, üretim güçlerinin elinde açık bir çek durumunda.

Bu çeki her pazarda kullanan güçler, servetlerine servet eklemekte, bize de çenemizi ve klavyemizi yormak düşmektedir.

Popüler kültürün önemli araçlarından olan sosyal ağları kullanırken de sayfalarımızın kendi irademizde olmadığını, yaşadığımız tecrübeler göstermektedir. Sizin sayfanız, hiç istemediğiniz paylaşımlara konu olabilmektedir. Bunları tamamen engelleme imkânınız da maalesef yok.

Her türlü kötü niyetin kurbanı olmaya açık olan bu sayfalar, popüler kültürün sadece maddi varlığı değil şahsi itibarı da zedeleyecek bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir, göstermektedir.

Küçük bir güvenlik ve hesap ayarı, bütün hesaplarınızı altüst etmeye yetebilir.

Popüler kültürden kaçmamıza imkân yok ama araçlarını kullanırken en azından biraz bilgi ile kullanmak, zararlarından kaçınmamıza belki faydalı olur. Bu tavsiye en çok da kendime.

Duânızı eksik etmeyin efendim.