Temelde de Sorun
*Maden kazaları, sel ve afetlere karşı çaresizlik, tren kazaları, iş kazaları güvenliğin en ziyade olduğu bir denizde kurtarılamayan gemiler. Neticede insanların hayatlarını kaybetmesi dikkat dağınıklığı, yetersizlik ve teknik özelliklerinin eksikliğini gösterir. Böylesi vakalar her ülkede olabilir ama hepsi birden olmaz. Hepsinde de mutlaka can kayıpları görülmez. Türkiye tamamını yaşıyor ve insanlarını kaybediyor. Bu halimiz, tavrımız sorunlu, doğal olarak istatistiğimiz ve sicilimiz bozuk. Yanlış kurulum, eksik denetim, hataları görmezden gelme ve temelde de insan hayatına değer verilmemesi gibi uğursuz bir zincir var, kırılamıyor. Medya gösteriyor, toplumda da küçümsenemeyecek bir duyarlılık var ama tedbirsizlik ve umursamazlığın imtiyazı mağlup edilemiyor. Son olayda görüldü ki sadece yerlisi değil yabancısı da bu imtiyazdan yararlanıyor. Türkiye depremde dünyada en çok insan kaybeden ülkelerin başında geliyor. İş kazalarında yılda 2.000’e yakın kayıpla dünyanın 9. ve Avrupa’nın da 1. ülkesi. Maden kazalarında da dünya 1.si. Bu hazin tabloyu, bu berbat rekorları destekleyen daha hazin ve berbat bir istatistiğimiz vardır: Türkiye; deprem, tren kazası, maden kazası, iş kazası veya benzeri vakalarda herhangi seviyede bir siyasi sorumluyu ve üst düzey bürokratını yargılamayan dünyanın tek ülkesi. Japonya’da olsak nasıl tedbirler alınırdı.
** Yargı, ekonomi ve eğitim gibi en temel alanlarda gelişmekte olan ülkemizde insan hayatının kıymetsizleşmesi anlaşılır değil. İlahi kanunlar. Yerçekimi, enerjinin sakınımı, hepsi. Tabiatla uğraşırken tabiatın kanunlarına riayet etmezsen ne oluyor?
Fay hattına yakın yerlere, dere yataklarına, heyelan bölgesine bina dikersen, bina dikilmesine göz yumarsan, dikilmiş binalar için imar affı çıkarırsan? Hiç.
Deprem oluyor, sel geliyor, insanlar beton kütlelerin altında ya da çamur deryasının içinde can veriyor, ama sana bir şey olmuyor. Ölenlere Cenab-ı Allah’tan rahmet, yaralılarımıza acil şifalar dileyerek işin içinden çıkıyorsun. Tedbir almayınca, binaların dikilmesine müsaade edince insanların çamurda boğulması veya enkaz altında öldürülmesi suçuna iştirak etmiş olmuyor musun? Ne alakası var. Kader planında oldu. Asrın felaketi. Yaraları saracağız. Bu tutumlar, düşük bir ahlak standardını zaman içinde müesses hale getiriyor. Vazifeni yapma, bir felaket olunca da sorumluluğu kaderin üstüne at.
***Ekonomi yönetimi yabancıya güven mesajları veriyor ancak mevcut yatırımcı bile Türkiye’den gidiyor. Patlayan döviz ve enerji maliyetleri nedeniyle tekstil şirketleri üretimlerini Mısır’a kaydırmaya başladı. En güçlü olunan sektördeki kaçış sendromu alarm zillerini çaldırdı. Beyin göçünden sonra hızlanan fabrika göçünün, sıkıntılı tabloda yeni bir eşiği oluşturdu. Artan maliyetlerin altından kalkamayan firmalar fabrikalarını yurt dışına taşımaya başladı. Gözde lokasyonlardan biri ise ABD ile serbest ticaret anlaşması bulunan Mısır oldu. İşçilik maliyeti Türkiye’de 600 $’ı aşarken Mısır’da 150-175$ seviyesinde seyrettiği, enerjide de benzer durumun söz konusu oldu. Tekstilin yanı sıra teknoloji, gıda, otomotiv sektöründen birçok Türk firmasının da üretimde Mısır’ı tercih etti. Arçelik’ten Şişecam’a, Temsa’dan Yıldız Holding’e kadar pek çok sektörden dev Türk firmaları, Mısır’da üretim yapıyor. Mısır’ı üretim ve ihracat üssü seçen Temsa, 1000 adet kapasiteli fabrikasında otobüs ve midibüs üretip ihraç ediyor. Yıldız Holding’in MENA Bölgesi’nin en büyük ikinci bisküvi pazarı olan Mısır’da Pladis markasıyla biskivü fabrikası bulunuyor. İskenderiye, Kahire ve İsmailiye olmak üzere Mısır’daki üç kentte fabrikası bulunan Yeşim Tekstil, dünyanın önde gelen spor kıyafeti markalarına yönelik üretim yapıyor. Türk şirketler Mısır’da doğrudan 70.000 kişiye istihdam sağlarken sektörler içerisinde tekstil ve konfeksiyon sektörü büyük yer kaplıyor. Şu anda Mısır’ın toplam tekstil ve konfeksiyon ihracatının üçte birini Türk firmaları yapıyor. Türkiye’nin önde gelen şirketlerinden Borusan, sınırda karbon vergisi gibi düzenlemelerin uluslararası rekabeti daha da kısıtlayıcı hale getireceğine dair beklentiler sebebiyle Gemlik tesisleriyle ilgili radikal bir karar aldı. Fabrikayı başka bir ülkeye taşıyacak olan şirket, tesisin arazi ve binasını da satacağını bildirmişti. Öte yandan bazı Türk firmalar ise Türkiye’ye yeni yatırım yapmak yerine yeni yatırımlarını artan maliyetler dolayısıyla yurt dışında yapıyor. Türkiye’nin en büyük holdingi olan Koç Holding’e bağlı Arçelik, Mısır’da 100 milyon dolarlık yatırımla kurduğu yeni fabrikasını devreye almaya hazırlanıyor. İskefe Holding, LCWaikiki, Eroğlu Grubu, Yeşim Tekstil, Şahinler Holding ve Hayat Holding gibi Türk şirketleri Mısır’da yatırımlar yapan şirketler arasında.
****Sonuç olarak, bir Amerikalı bir Fransız bir Alman bir de bizden Temel diye başlayan fıkralardan en farklı sonucu, en çarpıcı etkiyi, bekliyoruz hayat fıkra değildir. Sebep sonuç beklentisinden ne kadar saçma bir durum elde edilir kimse bilemez. Sürekli gelişmekte olmaktan gelişmenin ne olduğunu fark edemedik.
