Okul ve yönetim sanatı
Evvele Selam/Âhire Selam
Bâtıne Selam/Zahire Selam
Etkileme taktiği, bir insanın tutum ve davranışını etkilemek için kasıtlı kullanılan davranış biçimi olarak ifade edilmektedir. Bir yöneticinin etkililiği plan ve programlar üzerinde değişiklik yaparak, plan ve önerileri destekleyerek, yeni görevlerin başarıya ulaşması için kaynak sağlayarak ve zamanında bilgi sağlayarak diğerlerini etkileme yeteneğinde yatmaktadır. Örgütte bulunanları etkileme, kolay değildir. Etkilenmesi gereken kişilerin, kendilerini alanların uzmanları olarak algıladıkları durumlarda etkileme işi daha da zorlaşmaktadır. İş görenlerin tutumlarını, değer yargılarını, inançlarını ve davranışlarını değiştirmeye yönelik bir girişim sonunda, istendik yönde gerçekten bir değişme oluşturulmuşsa bir etkilemeden söz edilebilir.
Okul müdürlerinin kullandıkları etkileme taktikleri ile ilgili yapılan çalışmalarda, genellikle okul müdürlerinin akılcılık, kendini sevdirme, karşılık verme, arkadaşlık, sebep gösterme, koalisyon ve pazarlık yapma, danışma gibi ılımlı taktikleri kullandıkları tespit edilmiştir. Okulda öğretmenlerin davranışlarını etkilemek, etkin bir değişim için gerekli olan güven ortamını oluşturabilir. Fakat okulda etkileme taktiklerinin kullanımı, güven ortamının yok olmasına da sebep olabilir. Baskı ve kurallara uygunluk gibi bürokratik kontrol biçimleriyle ilgili etki taktikleri, değişim için gerekli güven iklimini oluşturamayabilir. Rasyonel ikna ve danışmanlık, ortak değerler oluşturma gibi taktikler güven ikliminin oluşmasını sağlar. Örneğin eğitim örgütlerinde okul yöneticisinin, baskı taktiğini kullanarak öğretmenleri etkileme çabası sonuçsuz kalacaktır. Çünkü öğretmenler, kurallar gereği okul müdürünün verdiği görevi yapmak zorunda gibi olsalar da, öğretmenlerin baskı taktiği ile etkilenerek bir görevi başarmaları pek olası değildir. Fakat okul yöneticisinin mantık yoluyla ikna, istişarede bulunma, takdir etme gibi taktikleri kullanması öğretmenlerin güveninin kazanılması açısından önemlidir.
Özetle eğitim kurumlarında yöneticiler tarafından kullanılan etkileme taktikleri, özenle seçilmek zorundadır. Özellikle okullarda değişim yaratmak, bir projeyi uygulayabilmek, okulunun etkililiğini arttırmak gibi hedefleri olan okul yöneticilerinin öğretmenleri etkilemesi ayrı bir önem arz etmektedir. Öğretmenler, her ne kadar bürokratik bir kurum olan okulda formal bir çalışma ortamında bulunsalar da öğretmenlik mesleğinin doğası ve sınıf içi uygulamalar öğretmenlere belirli bir ölçüde özerklik sağlamaktadır. Bu yüzden okulda daha proaktif, başarılı ve okulun tüm çıkarlarını gözeten öğretmenleri etkilemek yönetim sanatının bir parçası olduğu söylenebilir. Örneğin okul müdürünün akıl yoluyla ikna, istişarede bulunma, işbirliği yapma ve teşvik edici talepte bulunma taktiklerini kullanması öğretmenlerin görev bağlılığını arttırabilir. Öğretmenlerin güvenini kazanmış bir okul müdürü, mantıksal argümanlar ile bir projenin önemini açıkladığı zaman öğretmenleri projede sorumluluk almaya ikna etmekle birlikte öğretmenlerin duygusal bağlılıklarını da arttırabilir. Benzer şekilde okul ortamında bir talepte bulunan okul müdürünün öğretmenlerle işbirliği yapması, plan ve stratejileri beraber gözden geçirmesi, öğretmenlerin ihtiyaçlarını, değerlerini ve inançlarını önemsemesi öğretmenlerde heyecan ve yararlı olma hissi uyandırabilir. Bundan dolayı okul müdürünün, okulda insan davranışları konusunda sağlam analizler yapması ve uygun adımları atması gerekmektedir.
