Konya’nın kültür çınarları: Namık Ayas

Konya kültürüne ve irfanına hizmet eden birçok değerli bilgi emekçisi insanlar bulunmaktadır. Özellikle Tanzimattan bugüne sözlü sohbet ve bilgilerin yerini yazılı materyaller almıştır. Klasik edebiyatın unsurları olan şiir yoluyla divan yazmak, mesnevi oluşturmak, masal gibi ögelerin yanı sıra modern anlatım teknikleri olan hikaye, roman ve gazete bünyesinde fıkra yazarlığı ön plana geçmiştir.

Bu kişiler bazen diplomalı, mektep medrese mezunu ve üniversite eğitimi almış bir kısmı ise çarıklı erkan-ı harp olarak Konya irfan meclislerinde temayüz edip ön plana çıkmışlardır. Bu değerli köşe taşı insanlar herhangi bir makam, mansıp ve ücret için değil Konya kültürünü yaşatmak için var olmuşlardır. Daha önce yetişip tevarüs ettikleri bilgi ve birikimleri ile Konya yaşantısı hakkında ellerinden geldiğince yazıp çizmişlerdir. Adeta ayaklı birer kütüphane olarak bila bedel ve ivazsız garazsız birer irfan neferi olmuşlardır.

Kimdir bunlar denilirse hem yaşayan hem vefat eden Konya kültürüne sazı, sözü ve eserleri ile hizmet eden insanlardan bir kuple zikredeyim: Aşık Şem’i, Namdar Rahmi Karatay, Ayaşlı muallim Şakir efendi, Aşık Mehmet Yakıcı, M. Fethi Uğur, Hanefi Aytekin, Suat Abanazır, Celalettin Kişmir, Selçuk Es, Mehmet Önder, Veyis Ersöz, Fevzi Halıcı, Yusuf Akyurt, Afif Evren, Sefa Odabaşı, İhsan Hınçer, Seyit Küçükbezirci, Zeki Oğuz, Hasan Özönder, İhsan Kayseri, ibrahim Aczi Kendi, N. Yalçın Dikilitaş, Ahmet İzzet Koyunoğlu, Rıdvan Bülbül, Namık Ayas, Mehmet Ali Uz, Saim Sakaoğlu, Nuri Cennet, Ahmet Özdemir, Hacı Veyiszade Mustafa Kurucu, Tahir Büyükkörükçü, Mustafa Güçlü, Ahmet Güldağ, Tahir Sakman, Ali Işık, Mehmet Gündoğdu, İsmail Detseli, Muzaffer Tulukçu vb. .….ila ahir ilk akla gelen isimlerdir. Konya bu anlamda birçok gönül ve kalem ehli insan çıkaran münbit ve kadim bir irfan şehridir.

Elhamdülillah bu vadide hazırlanacak bir listede bu isimler kadar değerli birbirinden kıymetli çalışmalar yapan onlarca kişi sayfalarca yer tutar. Yaşayan ve vefat eden bu irfan neferi ustalar ve üstatların bazılarına yetiştim ve tanıştım ve rahle-i tedrislerinden geçtim. Kendilerinden feyz aldığım, sohbetlerini dinlediğim bu ustalardan vefat edenlere yüce Mevla’dan rahmet dilerim. Yaşayanlara ise sağlıklı ömürler ve yaptıkları çalışmalar için teşekkürü bir borç bilirim. Kendilerine eriştiğim ve el aldığım için kendimi her zaman şanslı hissederim.

Bu anlamda değerli bir irfan insanı olarak öğretmen, gazeteci ve yazar Namık Ayas’ı hatırlayalım. Kendisi Osmanlı dönemi istinaf mahkemesi üyesi hakim Ahmet Tevfik Efendi’nin (vefatı 1928, Konya ) tek erkek torunudur.

Konya’nın ihtifalci Ziya beyi olarak bilinen merhum gazeteci yazar İhsan Kayseri üstadım 02.08.2013 tarihinde kabri başında yaptığı merhum Ayas’ı anma programında: “Namık Ayas’ın 1909 yılında Mevlana yakınındaki Civar Mahallesinde dünyaya geldiğini belirten, Araştırmacı Gazeteci İhsan Kayseri “Namık beyin baba tarafı Seydişehirli, anne tarafı da Mevlana soyundan gelmektedir. Küçük yaşta babasını kaybettikten sonra, İstanbul Öğretmen okulundan 1927 yılında mezun olmuş ve şimdi adı Altınekin olan Zıvarık’a tayini çıkmıştır. Burada evlenmiş ve bu evliliğinden 3 kızı ve 1 oğlu dünyaya gelmiştir. Daha sonra Akşehir’in Reis kasabasına tayini çıkmış, bir müddet burada görev yaptıktan sonra, önce Meram Dere’ye, sonra Uluırmak İlkokulu’na tayini çıkmıştır.

Daha sonra Akif paşa İlkokuluna Müdür olmuştur. Konya’da ilk İzcilik teşkilatını kurmuş, Çocuk Esirgeme, Verem Savaş, Kızılay gibi sosyal derneklerde çalışmış, 1 Ağustos 1950 tarihinde de bir grup gazeteciyle birlikte Konya Gazeteciler Cemiyeti’ni kurmuştur. Üç dönem başkanlık yapmıştır. Namık Ayas Babalık, Ekekon, Selçuk, Resimli Zaman, Yeni Meram gazetelerinde yazılar yazmış, daha sonra da Yeni Konya Gazetesinde yazmaya başlamıştır. İstanbul’a tayinini istemiş, gittikten sonra da Konya ile ilgisini kesmemiş, Yeni Konya Gazetesine İstanbul Mektupları başlığı ile yazılar göndermiştir. Yaş haddinden emekli olunca, Meram Gazeteci Sokağındaki evine yerleşmiştir. Bu arada Yeni Konya’da Gedavet başlığıyla yazılarına devam etmiştir. İkinci hanımından da 1 oğlu dünyaya gelmiştir. Daha sonra tekrar İstanbul’a göç etmiş, Erenköy’deki evinde 18 Ağustos 2001 tarihinde vefat etmiş” şeklinde çalışmalarını hayırla anmıştır.

Namık Ayas öğretmen olarak 1927 yılında İstanbul öğretmen okulunu bitirerek mesleğe intisap etmiş ve değişik okullarda görev yapmıştır. Eşi de öğretmen olup merhum İffet Ayas da Konya Kız Öğretmen okulu mezunu bir öğretmen olup önemli hizmetler yapmıştır. Rahmetli Namık Ayas Uzun yıllar Zıvarık, Dere, Akif paşa, Uluırmak ilk okulu müdürlüğünde bulunmuştur. Öğretmenlikle beraber Babalık, Resimli zaman, Ekekon, Selçuk, Yeni Meram, Yeni Konya gazetelerinde “Gedavet” başlıklı yazıları yayınlanmıştır. (https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id, Konya`da basının gelişmesi ve Yeni Konya gazetesi, Selçuk Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü)

Namık Ayas Yeni Konya gazetesinin yayına başladığı 1949 yılında Yeni Konya gazetesinde yazar, yazı işleri müdürlüğü, genel yayın yönetmenliği gibi görevlerde bulunmuştur. 1958 yılında öğretmenlikten ayrılarak tamamen gazeteciliğe yönelmiştir. 1960 yılında öğretmenliğe yeniden dönmüş ve İstanbul’a atanmıştır. 1974’de yaş haddi dolayısıyla İstanbul Kadıköy Reşit Unat ilkokulu müdürlüğünden emekli olmuştur ve İstanbul’a yerleşmiştir. İki evliliğinden beş çocuğu bulunmaktadır. O Ünlü “Baş Öğretmen” gazeteci yazar ve “Konya Basın Tarihi’nin ilk çocuk gazetesi “İleri”yi yayımlayan “Namık Ayas olarak bilinir.

Namık Ayas çok yönlü birisiydi. Devlete ve halka yaptığı hizmetleri de çok yönlü olmuştur. Öğretmenliğin yanı sıra uzun süre gazetecilik, yazarlık, genel yayın müdürlüğü yapmıştır. Çocuk Esirgeme Kurumu, Türk Hava Kurumu, Verem Savaş Derneği içerisinde halka aktif hizmetler vermiştir. Konya Gazeteciler Cemiyetinin 1950 yılında ilk kurucusu ve ilk başkanıdır. Bir ara Konya Halkevi’nde başkanlık yapmıştır. (http://www.kgc.org.tr/Kurumsal/Kurucular/3)

Ayrıca o zamanki adı Millet Mektepleri olan akşam okullarında öğretmenlik yapmıştır. Mevlâna anma törenlerini Konya Halkevi bünyesinde ilk başlatan kişidir. Bir anekdotta ise o günlerde tanınan biri olduğu hakkında bize ipucu bir bilgi veriyor: Namık bey gazetecilik yaptığı dönemde pazardan bir şeyler alıyor, sıkı bir pazarlık sonucu araba tutuyor ve Meramdaki bağını tarif ediyor, Arabacı beyim kendini yorma sen Namığın bağının neresinde onu söyle diyor, O da Namık benim diye cevap veriyor.

Merhum Rıdvan Bülbül ise 2012 yılındaki “Varak-ı Mührü Vefa” başlıklı yazısında: “Namık Ayas’ın Başkanlığı döneminde İlçelere geziler düzenlenir, yörelerin sorun ve istekleri basın aracılığıyla etkili ve yetkililere yansıtırdı. Bu denli geziler, laf olsun diye gösteriş kılıflı değildi, türüm türüm hizmet kokardı. Yazılar özenle okunur, gereği yapılır, kamuoyu da bilgilendirilirdi.” diye kendisinden sitayişle bahsetmektedir. Bir diğer kültür insanı ve Konya’mızın değerli ozan ve yazarlarından İsmail Detseli ise merhum Namık Ayas ile 1957 yılındaki tanışma anılarını yazmış ve 2022 yılında tanışma hatırasına binaen bir akrostiş şiir yazmıştır.

18 Ağustos 2001 günü İstanbul’da hayata gözlerini kapayan Namık Ayas’ın cenazesi vasiyeti üzerine çok sevdiği Konya’ya getirilmiş ve Üçler Mezarlığı içinde Mevlâna soyundan gelen dedesi Çelebi Ahmet Tevfik Efendi’nin yanına defnedilmiştir. Namık Ayas’ın başta halk evi dergisinde olmak üzere çeşitli gazetelerde yazdığı yazılardan bir seçki yapılarak Gedavet ismiyle kitaplaştırılması Konya’lılar nezdinde geçmişle gelecek arasında bir bağ kurulmasını sağlayacaktır. Bu vesile ile kendisini hayırla anıyor ve yüce Mevla’dan rahmet diliyorum.