Emir Timur Hakkında Bir İftiraya Cevap
Biz, Türk milleti olarak nedense hiçbir işte orta yolu bulamayız. Sevdiğimizi ya tam severiz, ya da tam nefret ederiz. Bunun iyi tarafları olabilir belki, maalesef birçok kez olumsuzluklara da yol açıyor. Hatta, bazen bu mesele, önyargılarımızı bile etkiliyor. Bugün de bununla ilgili bir mesele anlatacağım.
Emir Timur, kendi sözleriyle ifade edersek “Melik-i Turan, Emir-i Türkistan”dır. Türk dünyasının en büyük liderlerinden olan Emir Timur, maalesef Türkiye’mizde çok yanlış anlaşıldığı düşüncesindeyim. Bunun da en büyük sebebi, şüphesiz, Osmanlı Devletiyle yaptığı Ankara Savaşıdır. İleri zamanda belki Ankara savaşına da değinirim ama bugün anlatacağım konu, Emir Timur ile ilgili en büyük iftiralardan birisi olan Rus devletini ortaya çıkardığı yalanıdır.
İddia odur ki, güya, Emir Timur durduk yere başka bir Türk devleti olan Altın Ordaya saldırmış ve Rusya devletinin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Utanmasalar, Rus devletini de Timur kurdu diyecekler.
Önce onu söyleyeyim ki, Çarlık Rusya’sının ilk temeli olan Moskova Knezliği, daha Timur doğmadan önce kurulmuştu. İlk zamanlar Altın Orda Devletinin egemenliğinde olan Moskova Knezliği, daha sonra Altın Ordanın zayıflamasıyla paralel olarak güçlenmeye başladı. Hatta, iş o hale geldi ki, 1380 yılında, Moskova Knezliği “Kulikovskaya” savaşında Altın Ordayı mağlup etti. O zamanlar daha Timur’un Altın Orda ile savaşı yoktu.
Altın Ordanın bu durumunu gören Emir Timur, Toktamış Hanın iki defa yenilmesine rağmen üçüncü defa da desteğini esirgemeyerek, nihayet Altın Orda tahtına oturttu. Toktamış Han, ilk başlarda Emir Timur ile iyi geçiniyordu. Fakat, Altın Orda devletini güçlenmesiyle birlikte Toktamış’ın da fikirleri değişmeye başladı. Toktamış, artık onu han yapan Emir Timur’un topraklarına göz dikmeye başladı. Timur, ne zaman sefere çıksa, hemen Emirin devletine saldırıp ve yağmalar yapıyordu. Emir Timur, birkaç kez Toktamış’ın üzerine seferler düzenlese de bunlar adeta Toktamış’ı korkutmak içindi. Ancak, Toktamış Han bu seferlerden bir ibret çıkarmayınca Timur, 1395 yılında Altın Orda devletine karşı son seferini yaptı. Bu seferden sonra Altın Orda bir daha Timur devleti için tehlike arz etmeyecekti.
Timur ile Toktamış han arasında yapılan 1395 yılındaki savaştan sonra Altın Orda yine varlığını sürdürdü. Bu dönemde Moskova Knezliği, hala Altın Ordaya bağlıydı. Toktamış’tan sonra Altın Ordanın Timur Kutluk Han, Edige Mirza, Ulu Muhammed Han gibi büyük liderleri oldu. Altın Orda devleti, Emir Timur’dan 25 yıl sonra dahi, bütün olarak varlığını sürdürdü. Ancak, devlet Ulu Muhammed Handan sonra fetret devrine girdi. Bu tarihlerden sonra Altın Ordanın parçalanma süreci başladı. Ruslar, Altın Orda devletinin parçalanmasıyla ortaya çıkan hanlıkların, bir-birleriyle savaşmasından sonra güçlenmeye başladılar. Hatta, ne yazık ki, bazen bu hanlıklar, Ruslar ile işbirliği yaparak, diğer Türk hanlıklara saldırıyorlar. Bu parçalanmalar ile zayıflayan Altın Orda, Timur’dan yaklaşık 100 yıl sonra 1502 senesinde yıkıldı.
Emir Timur’un Rusların ortaya çıkışına sebep olması yalanı doğru bile olsaydı, Timur zamanında Ruslar daha küçük bir knezlikti. Öyle bir küçük knezliğin bölgedeki Türklere rağmen büyüyüp, koca bir imparatorluk olacağını Timur tahmin etmezdi.
Sonuç olarak, yanlış ve doğrularıyla Timur da bizim değerimizdir, Toktamış da. Niyetim, bu iki Türk liderini kötülemek veya övmek değildi. Ancak, bu meseleyi Emir Timur’u karalamak maksadıyla ortaya atıldığını düşündüğüm için anlatma lüzumu buldum. Sürç-i lisan ettiysek affola.
