Bir Güneş Altında
Bir müddet önce Baku Media Center ismindeki bir Azerbaycan şirketinin hazırladığı “Bir Güneş Altında” filmini izledim. Film mükemmel şekilde hazırlanmış olup, Azerbaycan’da yaşayan etnik milletlerden ve onların yaşam tarzlarından bahsediyor. Filmi izlerken gerçekten de Allahın insanları nasıl çeşit-çeşit dillerde, ırklarda ve renklerde yarattığının bir daha şahidi oldum. İçinde yaşarken fark etmiyordum ama bunların her biri aslında ülkeme ayrı bir renk, ayrı bir kültür, ayrı bir hava katıyor. Hamdolsun, Azerbaycan’da hiçbir zaman, hiçbir etnik millete ve dine karşı baskı yapılmamıştır. Azerbaycan’da ırki ve dini ayrımcılığa geçit yoktur. Biz her milleti kendimizden bilir ve her milleti Azerbaycanlı olarak görürüz. Sadece devlet olarak değil halk olarak da bakışımız her zaman bu olmuştur. Böyle bir girişle başladıktan sonra biraz Azerbaycan’da var olan milletler ve dinlerden bahsetmek istiyorum.
Azerbaycan’ın en büyük millet, %90’ı oluşturan Azerbaycan Türkleridir. Azerbaycan Türkleri ülkenin hemen-hemen her bölgesinde mevcuttur. Azerbaycan Türkleri oluşturan boyların %70’i Oğuz, diğerleriyse Kıpçak Türkleridir. Dil yapısı ise Türk dil grubunun Oğuz koludur.
Azerbaycan Türklerinden sonra ise en büyük etnik millet, İrani bir millet olan Talişlardır. Çoğunluk olarak Azerbaycan’ın Güneydoğusunda yaşayan Talişlar, Fars diline yakın bir dili kullanmaktadırlar. Ayrıca Talişlar, Azerbaycan’a en yakın olan vefalı milletlerdendir. İster Azerbaycan’ın bağımsızlığında olsun, isterse de sonraki süreçlerde olsun, her zaman Azerbaycan devletinin ve halkının yanında oldular. Hatta Azerbaycan’ın en zor zamanlarında bile onları kullanmak isteyen diş güçlerin oyunlarına gelmediler. Bugün Azerbaycan’ın birçok Taliş milletvekili, bakan ve Karabağ şehitleri vardır.
Azerbaycan bir Kafkas ülkesidir ve doğal olarak da birçok Kafkas milletine ev sahipliği yapmaktadır. Bunlara örnek olarak Lezgiler, Avarlar, Sahurlar (Cahur), İngiloylar, Hınalıklar, Rutullar, Hapıtlar ve. b. gösterebiliriz. Bu milletlerin her biri farklı Kafkas dil gruplarında konuşuyorlar. Ancak Hınalık halkının konuştuğu dil, dünyada hiçbir dil ile bağlantısı olmayan nadir dillerdendir. Saydığım Miletlerin hepside yine aynı Talişlar gibi Azerbaycan’a bağlı olan vefalı milletlerdir. Bunlardan başka Kafkas halklarından olmayan fakat Azerbaycan halkını teşkil eden Kürtler ve Tatalar da mevcutturlar.
Buraya kadar saydıklarım hep Müslüman halklarıdır. Ancak’ Azerbaycan’da Müslümanlar dışında Yahudi ve Hıristiyan dinine mensup milletler de vardır.
Dağ Yahudileri olarak bilinen ve Azerbaycan’ın kuzeyinde yaşayan Yahudiler Azerbaycan nüfusunun bir parçasıdır. Azerbaycan’ın birçok şehrinde Sinagogları vardır. Kendi dinlerinde serbesttirler. Azerbaycan onları hiçbir zaman dışlamadı. Hatta Azerbaycan’ın Yahudi milletvekilleri ve Karabağ şehitleri bile vardır.
Azerbaycan, Yahudilerde olduğu gibi Hıristiyan dinine mensup halklarına da her zaman sahip çıkmıştır. Onlarında rahat ibadetlerini yapabilmeleri için kiliseler inşa etmiştir. Azerbaycan’ın Hıristiyan milletlerine örnek olarak, Udinleri, Malakanları, Rusları ve hatta Azerbaycan vatandaşı olan Ermenileri misal göstere biliriz.
Yukarda isimlerini zikrettiğim ve ismini zikredemediğim diğer milletler Azerbaycan’da rahat ve hür şekilde yaşamaktadır. Azerbaycan devleti de, halkı da, bizi biz yapan bu milleti her zaman bağrına basmış ve hiçbir zaman bunları kendilerinden ayrı görmemiştir. Çünkü hepimiz bir güneş altında yaşamaktayız.
