Kurdu, delisi, aşığı ve hastaları kitabın

Konuya çarpıcı bir misalle girelim. Endülüs’ün 10. yüzyılda yaşamış en büyük alimlerinden İbn Rüşd’ün yaşamı boyunca kitap okumadan geçen sadece iki gecesinden bahsedilir kitaplarda. Bunlardan biri evlendiği gece, diğeri ise babasının vefatının gecesi.

Kadim İslami kültürümüz kitap ve ilim-kültür ile o kadar içli dışlı ki kitap ve kıraati ile ilgili pek çok deyimi hatırlıyoruz hemen. Başta “Kitap Kurdu” devamında “Kitap Delisi” “Kitap Aşığı” “Kitap Hastası” deyimlerinin ardı arkası kesilmiyor okumaya teşvik edici deyim ve cümlelerin. Yabancı dillerde “Bibliyoman” kelimesi vardır. Yani kitap hastası, kitaplara hastalık derecesinde ilgi duyan kişi; daha açık ifade ile kitap delisi dememizi istiyor. Kadim Osmanlı terminolojisinde de “MECANİN İ KÜTÜB-kitap delisi-mecnunu” veya “Muhibbanı Kütüb- Kitap sever- Kitap aşığı vs.”

Şimdi muhibbanı Kütüb ve mecanini kutub kişilerin hayatlarından örnekler arz edeceğim.

KÜTÜPHANE KİRALAYAN ALİM: EL-CAHIZ

Yaşadığı ilkel çağın nadirlerinden olan kitap-kültür aşığı El-Cahız ilim aşkıyla yanmaktaydı. Kitap almaya para yetiremediği için kitapçı dükkanlarını kiralayıp, geceleri kapıları içeriden kilitleyerek sabahlara kadar kitapları mütalaa ederdi. Dil ve lügat bilgini olan Cahzı’ın ölümü de hayatı gibi oldu. O, etrafını çevirecek şekilde kitapları duvar gibi dizip aralarında oturmayı adet edinmişti. Hasta olduğu bir günde kitap sıraları-ciltleri üzerine yıkılarak ölümüne yol açmıştır rivayete göre. İlim şefaatçisi olsun.

340 ESERİYLE İBNÜ’L CEVZİ

İslam kültür-medeniyet tarihinin başta gelen en tanınmış alimlerden eşsiz alim İbn’l Cevzi, ilim ile dopdolu yaşadığı ömrünün tek lahzasını bile boş geçirmeyip, bazısı 20 cildi bulan 340 tan fazla eser vererek, okumadık-yazmadık hiçbir ilim dalı bırakmamıştı kendi döneminde. Yazmış olduğu kitapların toplamı ömrünün günlerine taksim edildiğinde bir güne dört defter(forma) düşüyordu.

El-Cevzi ilimle içli dışlı geçen ömrü boyunca, bıraktığı birbirinden kıymetli eserleri kaleme alırken kullandığı kalemlerin yontulmasından ortaya çıkan talaşları biriktirip, bu talaşların vefatında gasil suyunun ısıtılmasında kullanılmasını vasiyet etmişti. Bu büyük alimin vefatında vefatı yerine getirilerek biriktiği talaşlar gasil suyunu ısıtmaya yeterli gelmişti.

SADECE İKİ GECESİ OKUMADAN GEÇEN ALİM İBN RÜŞD

Endülüslü büyük alim yine onuncu yüzyılda yaşamış tarihin yazdığı eşsiz İslam alimlerindendir. Ömrü boyunca okumadan geçen iki gecesini yazının girişinde belirtmiştim.

Kıymetli okuyucularım Ortaçağ söylendiği şekilde her ne kadar karanlık bir çağ da olsa üzerinden belirli bir zaman geçtikten sonra Avrupa azar azar uyanmaya başlamış ve kitapseverler çoğalmıştır. Hatta eskiyip yıpranmış, lekelenmiş lekelenmiş, sözün kısası, ele alınmaz bir hale gelmiş kitapları ıslah için bir bilim bile meydana getirmişlerdir. Bu bilim dalının adı “Bibliatruque/Tıbbı kitab” dır.

İngiliz ve Alman kitapseverleri aralarında şöyle bir karar vermişlerdir: “Yatakta okunmayacak; kenarlarına haşiye yazılmayacak; yeni kitapların yaprakları kesilmeyecek; yapraklar içeriye kıvrılmayacak; beş kuruşluk adi cilt yaptırılmayacak; sayfaları kolaylıkla çevirebilmek için parmaklar ıslatılmayacak; yemek sırasında okunmayacak; acemi mücellitlere-ciltcilere cilt yaptırılmayacak; kitabın yaprakları parmakla kesilmeyecek; kitaplar kendi halinde bir yere konup açık tutulmayacak; üzerlerine sigara külü düşürülmeyecektir.

Göze zayıflık vereceğinden okurken sigara içilmeyecek; eski kitapların başlığında bulunan mahkukat(Kazınmış, hakkedilmiş resimler, yazılar) kesilmeyecek; kitabın levhaları üzerine el yazısı yazılmayacak; kitaplara yüz sürülmeyecek; kitap arasında çiçek, yaprak kurutulmayacak ila ahirihi diye devam ediyor.

Kitap Sever başka, Kitap Delisi başkadır sevgili okuyucu. Kitap Severler, Kitap Delileri gibi kitapları toplayıp yığmak, edinmek için değil, inceleme ve uzmanlaşmak için alırlar. Bunlarla ilgili:”Bu kadar kitabı ne yapacak? Ne vakit okuyacak? Denmez. Bunlar kitap inceleme ve araştırmada pek ziyade melekeli-yetkin-etkin kişiler olduklarından edindikleri kitapların hepisini okuduklarına ve her birinin önem derecesini bildiklerine emniyet edilmelidir.-Necip Asım..Yazıksız Kitap’tan-

Hayırlı okumalar/ hayırlı boş geçmeyen ömürler niyazıyla…