Kırık Cam

Kırık cam teorisi , bir diğer ismiyle kırık pencere teorisi, Amerikalı suç psikoloğu Philip Zimbardo’nun 1969 yılında yapmış olduğu bir deneyden esinlenen ve kentsel bozukluk üzerine açıklamalar yapan bir teoridir. Bu teori toplumda ortaya çıkan suçlara karşı yeterli tedbir alınmaması halinde suçun hızlı şekilde yayılacağını anlatır.

Bu görüş bir kişinin suç işlemesinin başkalarını da suça teşvik edici olduğunu anlatır.

Bu deneyde, iki sahipsiz araçtan biri zengin bir mahaleye diğeri ise suç oranının yüksek olduğu getto diye tabir edilen ve maddi durumun kötü olduğu fakir bir mahallenin bir mahalleye bırakılır. Birkaç saat içinde, fakir mahalledeki araç oldukça büyük zarara uğrarken diğeri olduğu yerde zarar görmeden kalmıştır.

Ardından Zimbardo ile iki öğrencisi sağ kalan otomobilin yanına gidip çekiçle camını kırarlar. Daha ilk darbe indirilmiştir ki çevredeki insanlarla birlikte zengin beyazlar da olaya dahil olur. Birkaç dakika sonra o otomobil de kullanılmaz hale gelir.

Eğer bir binada bir tane cam kırılmışsa ve tamir edilmezse bir süre sonra insanlar diğer camları da kırmaya başlar.

Zarar görmüş bir şeye insanlar daha fazla zarar vermeye çekinmezler. Bu suça ortak olmak, artık o kadar da korkutucu gelmeyecektir. Ona zarar verilmiş olması, psikolojik olarak onu değersiz kılmıştır ve toplum gözünde o suçu meşrulaştırmıştır diyebiliriz.

Belli başlı suçlara karşı yeterli önlemlerin alınmaması ve gerekli yaptırımların uygulanmaması durumunda, suç hızla yayılır ve kabul görmeye başlar. Bir başka deyişle; suç, suçu doğurur.

İslami çerçeveden bakacak olursak suç işlemek günahtır. Günah toplumda çirkin bir fiil olarak kabul edilir. Kişinin günahlarını açığa vurması, başkasını dolaylı yoldan da olsa günah işlemeye teşviktir.

Peygamber efendimiz sav:

“İşlediği günahları açığa vuranlar dışında ümmetimin tamamı affedilmiştir.” Buyurmuştur. Yani günahı açık etmek, suçu toplum önünde meşrulaştıracağı ve suça teşvik edeceği için, günahları çoğaltıp büyütür ve af kapsamının dışına iter.

Velhasıl; sessiz kaldığımız, sustuğumuz, onarmadığımız her yanlış, daha da büyüyerek bir gün önümüze gelecektir. Kötü gidişatı engellemek için camı daha ilk kırıldığı anda onarmalıyız. Dahası camı kıran taş, bizim elimizden çıkmış olmasın vesselam..