Denetimde çantaların eşitliği-2
İş hayatının denetlenmesi görevinin tek elden yürütülmesi ve karşılaşılan sorunların aynı çatı altında çözümü için kafa yorulması, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının iş hayatındaki denetim fonksiyonunun asli gereksinimidir.
Karşı karşıya kaldığımız ve yürekleri dağlayan elim kazalar, sağlam temelli bir denetim sisteminin olmayışından kuvvet almakta ve yüreklere kor ateşler olarak düşmeye devam etmektedir.
Bu kor ateşlere dur demek, denetimi tek çatı altında birleştirmekle ve denetim elemanları arasındaki kast sistemini ve çanta farklılığını tek bir unvan ile ortadan kaldırmakla mümkün olacaktır.
Tek unvana yönelik oluşturulacak görev tanımları, idari işlemlerin açıklığı ilkesine hizmet etmekle kalmayacak, aynı zamanda denetim elemanları arasındaki “benim yetkim kapsamında değil” anlayışını da kesin olarak ortadan kaldıracaktır.
Aynı işyerinin, aynı kurumsal yapı içindeki üç farklı denetim elemanı tarafından denetlenmesi durumu, gerçekten izaha muhtaç bir durumdur.
İnsan kaynağının israfı, kamu imkânlarının israfa varacak derecede hor kullanımı ve kaybedilen zaman, hiçbir zaman geri kazanılamayacak kıymetlerdir.
Merkeze yüz elli kilometre uzaklıktaki bir ilçede yapılacak denetimler için, konusuna göre üç farklı denetim elemanı görevlendirilmekte; meydana gelen bir iş kazasında hizmet tespiti için Sosyal Güvenlik Denetmeni görevlendirilmekte, iş kazasının soruşturulması için Sosyal Güvenlik Müfettişi görevlendirilmekte, işyerindeki iş sağlığı ve güvenliği için denetim yapılması da Bakanlık İş Müfettişi tarafından gerçekleştirilmektedir.
Her bir denetim elemanı, kendi görevi kapsamında çalışmak için bu mesafedeki ilçeye gitmekte ve yalnızca kendi görev alanı ile ilgili çalışmasını yapıp görevini tamamlamaktadır.
Bütün bu denetim elemanlarına cevap yetiştirmek zorunda olan işverenin durumu ise içler acısıdır.
Hâlbuki iş hayatındaki her türlü denetimin yapılması kapsamında oluşturulacak tek çatılı bir denetim sistemi; insanın, zamanın ve imkânın israfının önüne geçecektir.
Tek çatılı denetim sisteminde, unvanı her ne olacaksa görevlendirilecek tek bir denetim elemanı, elinde yetki dolu çantasıyla denetimi tamamlayacak ve aynı zaman dilimi, çeşitli konuların aynı denetim elemanı tarafından soruşturulmasına imkân verecektir.
İş hayatı için görevli farklı denetim elemanlarının farklı teşkilatlara ihtiyaç hissetmesi, mevcut çok başlı denetim sisteminin bir sonucudur. Çok başlı bir denetim sistemi içinde asli aktörlerin bağımsız bir şekilde denetim yapabilmeleri de maalesef mümkün olamamaktadır.
Denetim sürecine dışarıdan yapılan müdahalelerin, denetimin etkinliği açısından önemli bir sorun olduğunu unutmamak gerekir. Teşkilat sayısının çokluğu, müdahale ihtimalini artıran en temel unsurdur.
Bunun önüne geçebilecek en temel önlem, çok başlılığı ortadan kaldıran ve tek merkezli ve tek teşkilatlı bir denetim sisteminin oluşturulmasıdır.
Bu denetim sistemindeki çalışma barışını sağlayacak ve denetim elemanlarını aynı motivasyon düzeyi ile işlerine kanalize edecek en önemli unsur da, denetim ailesi içindeki bireylere ayrımcılık yapılmaması olacaktır.
Başlığımızı kullanarak bir hüküm vermemiz gerekirse, denetim ailesinin bireyleri eşit çantalarla donatılmalıdır.
Denetimin tek çatı altında toplanması işinde ilk adım, öncelikle bu durumun temel bir eksiklik olarak kabulü ile başlamak olmalıdır. Ardından, Bakanlık bünyesinde acil olarak geniş kapsamlı bir “tek çatılı denetim sistemi oluşturulması kurulu” kurularak istişareye ve mevzuat alt yapısının oluşturulmasına imkân verecek bir ortam meydana getirilmelidir.
En güzel fikirlerin ve çözümlerin, istişare mekânlarının ürünü olduğunu unutmamak gerekir. Tüm tarafların teşkil edildiği istişare ortamlarıyla, denetimin tek çatı altında toplanması konusunda ortaya atılacak fikirler aynı teknede özlü bir hamur haline getirilmelidir.
Özlü hamur kolayca parçalanmaz.
Şunu da söylemiş olalım: Tek çatılı bir denetim sistemi kurduğumuz zaman her işi halletmiş de olmayacağız.
Sağlam bir iletişim sisteminin kurulmadığı bir tek çatılı denetim sisteminin tel tel döküldüğünü görmek, imkânsız bir vaka olmayacaktır.
Meselenin özünün insanımızla uğraşmak değil, insanımıza ulaşmak olduğunu anladığımız zaman birçok sorunumuzu çözmüş olacağız.
Temennimiz, vakti kaçırmamaktır.
