Seçimlerimiz manidar mı?
*Konya Sanayi Odası Başkanı, Konya'nın 2023 yılının ilk 3 ayında 799 milyon$’ı geçen ihracat gerçekleştirdiğini söyleyerek şehir olarak, tüm zamanların en yüksek ilk çeyrek ihracat rakamına ulaştık. İnşallah yılsonunda yeni bir ihracat rekoru kıracağız dedi. Türkiye nasıl kurtulur sorusunun çok sevilen ve takdir edilen bir cevabı vardır: Üretimi artırarak. Çoğu kişi Türkiye’nin geri kalmışlığının temelinde, yeterince üretim yapılmamasını görüyor. Peki, gerçekten Türkiye yeterince üretmiyor mu? Mesela, üretimde dünyanın ilk 20 ülkesi arasına giremiyor mu? Peki, üretim olgusuna bu kadar çok umut bağlamak doğru bir yaklaşım mıdır? Yoksa Türkiye yeterince üretiyor fakat buna rağmen mi geri kalıyor? İmalat sanayi herkesin üretim diye kastettiği olgu, eşya üretimidir. Neredeyse hiç kimse üretim derken hizmet üretimini kastetmiyor. Doğrusu resmi ülke istatistikleri de, üretimi, imalat sanayi olarak tasnif edip tanımlıyor. İmalatın, Gayri Safi Yurtiçi Hâsıladan GSYH aldığı pay, İmalat Sanayi/ GSYH bir ülkenin üreticilik seviyesi hakkında bir fikir verebilir. Dünyanın en üretici ülkeleri acaba hangileridir? Belli başlı bazı ülkelerin imalat sanayinin GSYH’dan aldığı paylar ise Çin %27, Tayland %27, Güney Kore %25, Vietnam %25, Malezya %24, Türkiye %22, Endonezya %19, Almanya %19, Meksika %18, İsviçre %18, Polonya %17, Arjantin %16, İtalya 15, Rusya%14, İspanya %12, Hollanda %11, ABD% 11, Fransa %9 bu rakamlara bakılınca üretiyor hem de yüksek miktarlarda üretiyoruz. Peki, sorun ne. Üretim, üretim, üretim diyenler de imalatın GSYH’daki yüksek payını biliyor olabilirler. Biz üretim derken, herhangi bir şeyin üretimini kastetmiyoruz. Biz katma değerli ürün üretmeyi kastediyoruz diyorlar. Yani önemli olan ne kadar ürettiğin değil ne ürettiğindir demek istiyorlar. Peki, üretiniz efendim üretiniz ve ülkeyi gelişmiş ülkeler sınıfına çıkarınız, elinizi tutan mı var diye söylenildiğinde de, önce eğitim sisteminin değişmesi ardından da hukukun üstünlüğüne dayalı ve dünyayla barışık bir düzen vs. vs. şartlarını öner sürerler. Yani aslında katma değerli ürün nasıl üretilir, bilmediklerinden; topu taca atar ve özde, en az yirmi yıllık bir süre talep ederler.
** Katma değerli ürün ne demektir ve nasıl üretilir. Üretim aşamaları karmaşık ve katmanlı, çok sayıda bileşeni ve işlevi olan, rakiplerde bulunmayan özkatkılar içeren ve satıldığında, satış fiyatıyla maliyeti arasında anlamlı ölçüde fark olan yani kârı yüksek olan ürünlere katma değerli ürün diyebiliriz.
1. Kategori: Avrupalıların neredeyse tamamen terk ettiği “Emtialaşmış” yani satın alma fiyatını, neredeyse alıcının belirleyebildiği kadar önemsiz “orta ve orta alt teknolojilere” sahip sanayiler. Bu sanayilerin neredeyse tamamı Türklere ait.
2. Kategori: Gelişmiş ülkelerin küresel üretim ve dağıtımını yapmak amacıyla gelip kurduğu orta-üst teknolojilere sahip sanayiler. Bunlar da ikiye ayrılır. Birincisi hem iç hem de dış pazarları hedefleyenler, örnek Otomotiv Sektörü; ikincisi neredeyse, sadece iç pazarı hedefleyen markalı ürünler, temizlik ve gıda sektörü. Bunların da neredeyse tamamı gelişmiş ülke firmalarına aittir.
Bu tip şirketlerin tamamı, Gümrük Birliğine (GB) girmeden önce Türkiye’ye yatırım yapmış ve benzerleri şirketler GB’den sonra neredeyse hiç gelmemiştir. Fakat gümrük duvarları yüksek Çin ve Hindistan’a gitmeye devam etmektedirler.
3. Kategori: Türklere ait ve katma değerli ürün üreten veya üretme ihtimali olduğu için gelişmiş ülkeler tarafından ambargo uygulanan sektörler sadece savunma sanayinde değil her alanda, kazara, orta-üst ya da üst teknolojiye sahip bir girişim, derhal, gelişmiş ülkelerin örtük ya da açık bir ambargosuna maruz kalır. Binde bir ihtimal de olsa, bir teşebbüs ambargoları aşıp ayakta kalır ve varlığını sürdürebilirse gelişmiş ekonomilerdeki rakibi tarafından satın alınarak gelişimi durdurulur ve zamanla imha edilir; eğer mahalli bir ürün değilse, asla geliştirilmez. TÜİK’in Şubat 2023 ihracat rakamları
1)Yüksek teknoloji ürün ihracatı 530 milyon $, toplam ihracatın %3’ü.
2)Orta-Yüksek teknoloji ürün ihracatı: 5.950 milyon$, yani toplam ihracatın %33’ü.
3) Orta-Düşük ve Düşük teknoloji ürünleri ihracatı 12 milyar $ Teknolojilerine göre, ihracat yapan firma sayıları da yüksek teknoloji üreten firma sayısı 460, orta-yüksek teknoloji üreten firma sayısı 5.950 ve orta-düşük ve düşük teknoloji ürünleri ihraç eden firma sayısı da 45.000.
****Sonuç olarak; Sebepsiz bir seçim yoktur. Algıyı bile seçerken veya algıya rağmen seçerken de sonuçları herkesi etkiler. Her aşama bir sonraki zorluğu getiriyorsa, kolaylaştırmıyorsa seçilmez. Teknoloji de üretim de değer verdiğimiz zaman için yapıyor her şeyi. Ne seçerseniz seçin, sizin için manidardır. Sadece sizin içinse manisi dardır.
