Deprem, Matematik, Değişim
*Pazartesi günü olan 5.1 şiddetindeki deprem Konya için zararsız geçti. Deprem sırasında net bir ölçüm olmaması, farklı kaynaklarda farklı ölçümler, anlamamızı zorlaştırdı. Richter ölçeği dünyada herkesin bildiği bir ölçüm. Lineer değil de logaritmik olmasından kaynaklanan kritik bir nokta var, her bir richter ölçeği değerine karşılık gelen sayı arasındaki fark 30 kat kadardır.6 Büyüklüğündeki bir deprem, 5 büyüklüğündeki bir depremden 10 kat büyük ama 30 kat güçlüdür (30 kat fazla enerji ortaya çıkar). Benzer şekilde 8 büyüklüğündeki deprem de 7 büyüklüğündekinden 30 kat, 6 büyüklüğündekinden tam 900 kat güçlüdür. 1960 yılında meydana gelen ve kayıtlara geçen en büyük deprem olan Şili Depremi, 9.5 büyüklüğündedir. Bildiğimiz en güçlü atom bombasının saçtığı enerjiden yaklaşık 750 kat güçlüdür. Depremlerde Richter ölçeği 1'er 1'er artarken, depremin büyüklüğü 10'un katları şeklinde, gücü ise 30'un katları şeklinde artar.
**Depremdeki virgülden sonraki rakamların ne kadar önemli olduğu öğrenmeye başladık. Matematiğin hayatımızdaki yeri çok daha fazla artmaya başladı. Bunu nasıl öğreniyoruz. Sanal para ortamında virgülden sonraki basamaklar o kadar fazla ki oran orantı, grafikler, olası ihtimaller derken para birimi olarak sayısı bile artık bilinemiyor. Bahamalar geçen yıl CBDC çıkararak dünyada dijital para kullanımına başlayan ilk merkez bankası oldu. Doğu Karayipler ise nisan ayında çıkardığı dijital para birimi ile bu uygulamaya başlayan ilk para birliği oldu. Büyük merkez bankaları arasında ise Çin dijital para çıkaran merkez bankası olmak istiyor. Devlet bankaları 5 Mayıs'taki alışveriş festivali öncesinde dijital yuanın tanıtımını yapmaya başladı. Batılı bankalar ise konuyu biraz daha ağırdan alıyor. Avrupa Merkez Bankası dijital Euro’yu gelecek beş yıl içerisinde çıkarma ile ilgili değerlendirme çalışmaları yürütüyor. İngiltere Merkez Bankası ise "Britcoin" konusunda ise araştırmalarını hızlandırsa da şu aşamada herhangi bir taahhütte bulunmuyor. Amerikan Federal Reserve de dijital dolar konusunda acele etmeyeceğini duyurdu. Fakat Başkan Jerome Powell dijital para konusunda bu yılın önemli bir yıl olacağını açıkladı. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası da Aselsan, Havelsan ve Tübitak Bilişim ve Bilgi Güvenliği Araştırma Merkezi'nin katılımıyla Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu oluşturarak Dijital Türk Lirası Araştırma Geliştirme projesinde bir sonraki aşamaya geçtiğini duyurdu.
***Geçen haftanın devamı olarak web 3.0 ile değişim başladı. Sanayi üretiminde ve yaşamda hissetmeye başlayacağız. Sanayi devriminde aşamaları anlatıyor bu isimlendirme. Sanayi 1.0 makinelerle üretime geçişi, Sanayi 2.0 seri üretimin yaygınlaşmasını, Sanayi 3.0 ise otomasyonu, insanların etkinliğinin görece azalmasını ifade ediyor. Neden Web 3.0'ı anlatırken Sanayi 3.0'dan bahsettiğimi merak ediyorsanız, bu adlandırmalar arasında bir benzerlik var. Web 3.0 ise henüz gelmemiş olsa da bir değişimin şafağında olduğumuz için bol bol seslendiriliyor. Ne olduğunu anlamadan ona uyum sağlamak imkânsız. Önce tanımı verelim, Web 3.0 internetin makine öğrenimi ve yapay zekâya dayandığı bir evrene geçiş. Veriler insanlar tarafından değil makineler tarafından üretiliyor, işleniyor ve değerlendiriliyor. Web siteleri ve uygulamaları da bugünden çok daha farklı oluyor haliyle. Merkezi bir kontrol noktası olmaması, bu uyumluluğa güveni de ekliyor. Ortada bir aracı kalmayınca kullanıcılara uygulanan sansürler, denetlemeler azalıyor. Aynı şekilde saldırılardan da korunmak kolaylaşıyor. Nihayetinde interneti bilgiye ulaşmak için kullanan büyük bir kitle var ve arama motorlarının şu anki halinde bilgiye ulaşmak hiç de kolay değil. Yanlış ve yalan bilgiyi eleyebilmek, doğru bilgiye ulaşabilmek yapay zekânın işin içine girmesiyle daha da kolaylaşacak. Arama motorlarının manipüle edilmesi Web 3.0 ile imkânsızlaşacak.
****Sonuç olarak; Ülkemiz deprem kuşağında olduğu için buna göre yaşamalıyız. Bina yaparken matematik ve teknoloji kullanılmalı. Herkes değişimden bahsediyor. Değişim derken önce kendini geliştirmek gerekiyor. Değişim sözde oluyor. Binalar bile artık 3 boyutlu yazıcılar ile yapılırken ülke olarak geri kalmamalıyız. Web ve sanayi değişimi kendiliğinden başladı. Yeni dönemde manipülasyon, dezenformasyon olmayacak. Alfa kuşağı net bir şekilde geliyor.
