Anayasal

* Geçen hafta 18dk olarak bahsettiğim konuyu bu hafta biraz daha basite indirgeyerek devam ettireceğim. Her insan bulunduğu ülke haricinde de çalışabilecek kapasiteye sahip olmalı. Bu olanakların en gerçekçisi, en anlaşılırı, ülkenin anayasasıdır. İngiliz yazılı olmayan kanunlarından bahsetmiştim. İngiliz yargıç, gece yarısı parktan geçen kızı korkutan adama, 7 yıl, 7 gün hapis cezası verince şaşıran gazeteciler sormuş: "Adam kıza elini bile süremedi. Kaçan kızın çığlıklarına yetişenler de adamı yakaladı. Bu ceza çok değil mi?" Yargıcın yanıtı hukuk tarihine geçecekti: "Kızı korkutmanın karşılığı 7 gündür. 7 yıl, İngiliz kızlarının gece yarısı parkta dolaşma özgürlüklerine saldırmanın cezasıdır."

**Yazılı anayasa. Türkiye’nin de aralarında bulunduğu pek çok ülkede anayasa, yazılı ve bütünsel bir belgedir. Bu tip ülkeler “şekli” anlamda anayasaya sahiplerdir. Yazılı anayasa, yetkili organlarca yapılmış ve bir anayasada bulunması gereken kuralları kodifiye edilmiş sistematik maddeler halinde düzenlenen belgedir.

İngiltere’de yazılı bir anayasa yoktur. Buna ise teamüli geleneksel anayasa denir. Ülkede temel kurumların işleyişi yüzlerce yıllık geleneklere, yasalara ve belgelere göre düzenlenir. Anayasa hukukunu ilgilendiren parlamento tarafından yapılmış bazı temel kanunlar da bulunmaktadır.

Dünyadaki ilk yazılı anayasa, 1789’da ABD’de hazırlanmıştır. Bu anayasanın temel ilkeleri bugün de geçerlidir. ABD Anayasasını 1789 Fransız Devrimi’nin ürünü olan 1791 Fransız Anayasası izlemiştir. Daha sonra öteki Avrupa ülkeleri de anayasalı bir düzeni benimsemiştir.

Fransız Anayasası gibi bazı anayasalar o ülkenin tarihinin koşulları sonucunda ortaya çıkmıştır. Japon Anayasası (1947) gibi başka ülkelerin baskısıyla kabul ettirilen anayasalar da vardır.

Günümüzdeki anayasaların çoğu yazılı ve bütünsel belgelerdir. Ancak, bir anayasanın yazılı olması, uygulamada başarılı olabilmesi için yeterli değildir. Çünkü bir anayasanın işlerliği çeşitli etkenlere bağlıdır. Latin Amerika ülkeleri ABD Anayasası’nı örnek alarak kendi anayasalarını hazırlamışlardır. Ama bu ülkelerde anayasal düzen, askeri darbelerle sık sık askıya alınmıştır.

Yumuşak anayasa veya katı sert anayasa. Sert anayasa, değiştirilmesi zor olan ve olağan yasama süreciyle değiştirilemeyen anayasadır.

Çerçeve anayasa. Devlet organlarının hukuki statüsünü ana hatlarıyla belirleyip ayrıntıları diğer kanun ve hukuki normlara bırakan anayasalardır.

23 madde ve bir de bağımsız madde olmak üzere toplam 24 maddeden oluşan 1921 Anayasası tek çerçeve anayasamızdır.

Kazuistik anayasa. Uzun ve ayrıntılı olan, normalde kanun, meclis içtüzüğü ya da yönetmelikle düzenlenebilecek pek çok konuyu içerecek detaya yer veren anayasalardır. Bu tür anayasaların dinamik toplumsal gelişmelere yanıt verememe olasılıkları çok yüksektir. 1921 hariç tüm anayasalarımız uzun ve teferruatlı anayasalardır.

1876 Anayasası 119 madde

1924 Anayasası 105 madde

1961 Anayasası 157 madde ve 11 geçici madde

1982 Anayasası 177 madde ve 16 geçici maddeden oluşmaktadır.

***Sonuç olarak; Teknolojik olarak 1. olduğumuz tek konu sosyal medya kullanımından ibaret olduğu için, her zamdan veya güncellemeden dolayı inovasyon ve gelişmede 1. olamıyoruz. Yeni Türkiye yüzyılı için yapılacak şeyler çok fakat önceki teknoloji bakanı sayesinde otonom elektrikli traktör, iha, siha, uzay yolculuğu, uçak, tren ve togg ile ciddi bir başarı yakaladı. Apple vr gözlük çıkardı bu hafta sadece bu ürün için 5000 patent almış olması ne noktada olduğumuzu açık seçik belirliyor. Herkes bir şeyler yapmalı.