TÜP BEBEK TEDAVİSİNDE YENİ GELİŞMELER

Günümüzde değişen yaşam koşulları çiftlerin doğal yoldan gebe kalma ihtimalini azaltmaktadır. Her 7 çiftten biri çocuk istemiyle doktora başvurmaktadır. Teknolojideki gelişmeler hayatımızın her alanında olduğu gibi üremeye yardımcı tedavilerde de  pek çok yeni uygulamayı beraberinde getirmektedir. İlk tüp bebeğin doğal siklusla gelişen yumurtanın laparoskopi yöntemiyle alınıp dış ortamda döllenme sonucuyla elde edildiğini düşünürsek hem klinik hem laboratuvar aşamasında büyük yol kat edildiği anlaşılacaktır. Son zamanlardaki gelişmeler sayesinde tüp bebek tedavisinin uygulama şekli kolaylaşmış, maliyeti ucuzlamış, tedavi süreleri kısalarak daha rahat hale dönmüştür. Yeni gelişmeleri ve bu gelişmelerin başarıyı nasıl etkilediğini birkaç basamakta özetleyebiliriz.

Blastosist transferi

Blastosist döllenmiş yumurtanın rahme tutunmadan önce ulaştığı en son halidir. Bu aşamaya ulaşmış embriyonun gebelik oluşturma potansiyeli daha erken safhalardaki embriyolara göre daha yüksektir. Blastosist transferi, laboratuvar koşullarında embriyo gelişiminin daha iyi gözlemlenebilmesi ile rahim içine tutunma ve gelişme özelliği en yüksek embriyoyu transfer edebilme amacıyla 5. ya da 6. günde yapılan transferdir. Laboratuvar koşularında ve kültür mediumlarındaki gelişmeler blastosist transferinde ve gebelik oranlarında artışı sağlamıştır.

Preimplantasyon Genetik Tanı

Tüp bebek tedavisi ile elde edilen embriyolar birbirlerine benzer hücrelerden oluşmaktadır. Yapılan gözlemlerde bütün embriyoların aynı kalitede olmadığı gibi en önemli sorunun genetik yapılarındaki özellikle kromozom sayılarındaki farklar olduğunu söylemek mümkündür. Özellikle ileri yaş kadınlarda bu risk daha da yükselir. Preimplantasyon genetik tanı tekrarlayan gebelik kayıpları, başarısız tüp bebek tedavileri ve ailede kalıtsal bir rahatsızlık olduğunda uygulanan bir yöntemdir. Ancak eskiden uygulanan yöntemlerde normalde 23 çift olan kromozomun hepsine bakılamamaktaydı. Son yıllarda ‘Komparatif Genetik Hibridizasyon (CGH)’ denilen yöntemle bütün kromozomlar taranabilmekte ve genetik yapısı sağlıklı olan embriyolar ayıklanabilmektedir. CGH özellikle tekrarlayan tüp bebek başarısızlığı olan olgular için önerilen bir test olmuştur.

Vitrifikasyon: (gamet ve embriyo dondurma)

İnsan hücrelerinin kriyoprezervasyonu (dondurulması) yardımcı üreme teknikleri alanında çok önemli bir rol oynamaktadır. Hücre dondurmasında iki temel teknik tanımlanmıştır. Bunlar, insan hücrelerinde ilk uygulanmaya başlayan teknik olan 'yavaş kontrollü embriyo dondurma yöntemi' ve daha yeni bir teknik olan 'vitrifikasyon' yöntemidir. Özellikle son yıllarda kullanılan vitrifikasyon tekniğinin her gün artan oranda klinik pratiğe girmesi ile işlemler hem kolaylaşmıştır hem de uygun şartlarda yapıldığında son derece yüksek canlılık oranları  elde edilebilmektedir. Dondurma-çözme sikluslarında taze sikluslar kadar hatta daha fazla gebelik oranlarına erişilmesi kümülatif başarı oranlarını arttırmaktadır.

Embriyoskop (Dinamik embriyo görüntüleme sistemleri)

Embriyoscope içerisinde otomatik olarak kamera kaydı yapan bir mikroskobun kurulu olduğu, embriyoların döllendikleri andan anne rahmine transfer edildikleri saate kadar güvenli bir şekilde büyütüldükleri bir inkübasyon sistemidir. Güncel bir tüp bebek laboratuvarında tedavi sırasında elde edilen embriyolar inkübatör adı verilen belirli bir ısı, nem ve gaz koşulları sağlayan cihazlar içerisinde büyütülürler.  Embriyoların günlük gelişimlerinin takip edilmesi için en azından günde bir kez bu cihazların dışına çıkarılarak mikroskop altında gelişim kontrolleri yapılır. Cihaz dışına çıkarıldıkları anda embriyolar laboratuvarın iç koşullarına maruz kalırlar. Eğer laboratuvar içi şartlar (nem, ısı, sterilite, hava kalitesi vs.) iyi değil ise bu kontroller sırasında bazı embriyolarda olumsuz etkilenme ve gelişimlerinde aksamalar gözlenebilir.  Embriyoskop kullanılması  ile  embriyolar günde sadece bir defa değil sürekli olarak izlenebilmekte ve bu izlem için embriyo bulunduğu ortamdan  çıkarılmak zorunda kalınmamaktadır.. Embriyo seçiminde elde edilen görüntülerin kullanılması ile gebelik oranlarında artış ve gebelik kayıplarında azalma sağlanabilmektedir.

Tüp bebek tedavisinde azalan enjeksiyonlar

Tedavi sırasında amaç fazla sayıda yumurtanın oluşmasını sağlamak ve aralarından seçim yapabilecek kadar fazla sayıda embriyonun geliştirilebilmesidir. Günlük enjeksiyon halinde uygulanan bu ilaçlar sayesinde yumurtalar büyümektedir. Yapılan çalışmalar fazla sayıda yumurta elde edilmesinden ziyade kaliteli yumurta elde edilmesinin başarıyı artırdığını ortaya koymuştır. Bu amaçla ilaç dozları azaltılmış tedavi süreleri kısalmıştır. Dünyada kullanılmaya başlayan haftalık enjeksiyon halinde uygulana ilaçların da pratiğe girmesiyle tedavi zahmeti daha da azalacaktır.