Dünyada Seçim, Bizde İse Hem Seçim Hem Geçim

*2024 yılında başta Türkiye'deki yerel seçimler ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki başkanlık seçimleri olmak üzere 50'den fazla ülkede, insanlar oy kullanmak üzere sandığa gidip vatandaşlık görevini yerine getirecek. Rusya, Tayvan ve İngiltere'den, Pakistan, Hindistan, El Salvador ve Güney Afrika'ya kadar birçok ülkede başkanlık ve meclis seçimi yarışları olacak. 2024, tarihin en büyük seçim yılı. 8 milyarı aşan dünya nüfusunun yarısı 2024’te sandık başına gidecek ve yaklaşık 30 ülke kendilerini yönetecek lideri seçecek.

**Seçimler, sadece seçeneklerden birini seçmek midir? Özgün fikirler hep mi azınlıkta olur. Elbette her seçimin kültürel özgürlükte veya şeffaf olacağı beklenmiyor. Bazı seçimlerin sonuçları şimdiden kesin olarak belli. Dünya ekonomik forumunun küresel riskler raporu 2024 yapay zekâ kaynaklı yanlış bilgi ve dezenformasyonu ve bunların toplumsal kutuplaşmaya etkileri göç, iklim değişikliği, savaş ve ekonomik zayıflığın önünde sıraladı. Rapor, özgür seçim riskleri arasında en yüksek tehlikeyi dezenformasyonun kasıtlı siyasi çalışma olarak yayılmasını seçti. Yapay zekânın seçim sonuçlarını bozmadaki etkisine ilişkin endişeler, yönetilmeyen yapay zekâ, gücünden kaynaklanıyor. Ocak ayında gerçekleşen Tayvan seçimi, bu dönemin işaret fişeği olarak kabul ediliyor. Tayvan boğazında artan gerilim nedeniyle küresel gözaltında olan adanın seçim sonuçları, Pekin'in şimdilik kontrol arzusunu ertelemesine yol açtı. Yılbaşında Bangladeş'te seçime gitti. Dünyanın en uzun süre görevde kalan kadın lideri olan başbakan Şeyh Hasina, muhalefetin boykot ettiği ve şiddet olaylarının yaşandığı seçimleri 4. kez kazandı. Pakistan'da da ülkenin en popüler siyasetçisi, eski Başbakan İmran Han seçimleri yeniden kazandı. Ancak politik hanedanlara dayanmayan muhalefet partisi beklenmedik şekilde güçlendi ve ülke istikrarsız bir koalisyon hükümetine doğru gidiyor. Her üç Asya seçimi de yoğunlaşan ABD-Çin stratejik rekabeti açısından oldukça kırılgan bir dönemi işaret ediyor. Yine de en önemli seçim; Mart ayında Vladimir Putin'in kesin kazanacağı Rusya'da olacak. Ana muhalefet liderinin cezaevindeki tartışmalı ölümünün gölgesinde, Rus halkının onu desteklemeyi sürdürmesi yeniden analistlerin gündeminde olacak. Kuşatma altındaki Ukrayna'da, Zelensky'nin popülerliğini sürdürdüğü ve yaklaşan seçimde yeniden aday olacağı biliniyor. Ancak 31 Mart'ta yapılması planlanan seçim ülkenin savaş koşullarından ötürü gerçekleşmeyebilir. Seçimleri yaklaşan bir başka ülke; Birleşik Krallık. 14 yıldır iktidarda olan İngiliz Muhafazakâr Partisi seçimlerde yerini muhalefetteki İşçi Partisi'ne bırakacak gibi görünüyor. Kasım ayında siyasetin doruk seçimi ABD başkanlık yarışı olacak. Trump'ın geri dönme ihtimali bir yıl önce göründüğü kadar uzak değil. Meksika, 2 Haziran'da ilk kadın başbakanını seçmeye hazırlanıyor. Claudia Pardo seçilirse, uyuşturucuya bağlı şiddetin ürkütücü ve siyasette çok güçlü bir ordunun olduğu ülkeyi yönetecek. İklim değişikliği, Ukrayna savaşı nedeniyle kesintiye uğrayan tahıl tedariki ve Çin ile Rusya'nın artan ilgisi, dünyanın en hızlı büyüyen kıtası Afrika'yı yeniden şekillendiriyor. 2020'den bu yana, 2023'teki Nijer, Gabon dâhil olmak üzere 8 Batı Afrika ülkesinde askeri darbe yaşandı. Mali'de, Şubat ayında yapılması beklenen seçimler askeri yönetim tarafından süresiz ertelendi.

Şubatta seçim yapan Azerbaycan'da sonuç beklendiği gibi oldu. Kamboçya, Özbekistan, Güney Kore, Kuzey Kore, Sri Lanka, Gürcistan, Moğolistan, Butan, Komorlar, Solomon Adaları, Maldivler seçime hazırlanıyor. Dünyanın en kalabalık ülkesi olan Hindistan'da yaklaşan genel seçimleri milliyetçi Başbakan Modi'nin kazanması bekleniyor. Endonezya'da kim kazanırsa kazansın yolsuzluk hâkimiyetinde bir siyaset süregelecek. İran, Suriye, Ürdün'de seçime hazırlanıyor. Finlandiya henüz seçimden çıktı. Romanya Belçika Çek Cumhuriyeti, Portekiz, Belarus, Avusturya, Slovakya, Hırvatistan, Moldavya, Litvanya, Makedonya, İzlanda onu izleyecek diğer Avrupa ülkeleri... Kitlesel göç baskısı altında popülizm, Avrupa'da zemin kazandı. 27 ülkeden oluşan AB için Haziran seçimleri, geleneksel partilerin, Ukrayna'ya askeri destek konusunda şüpheci olan popülist rakiplerini geride bırakıp bırakamayacaklarının bir işareti olacak. 400 milyondan fazla seçmen, 27 üye ülkede Avrupa Parlamentosu'nun 720 üyesini seçecek.

***Sonuç olarak 2024 seçimler açısından rekorların kırılacağı ve buna bağlı olarak siyasi sonuçların beklenmedik şekilde gelişeceği tarihi bir yıl olacak. Şimdiden söyleyebilecek olan ise en ironik eğilim, halkların huzur için demokratik yollarla otoriter yönetimler seçmesi olduğudur. Bizi en çok ilgilendiren konu ekonomi. Son 3 yılda kişi başına milli gelirde rekor bir artış oldu. Dolar bazında %52 artan milli gelir ilk kez 13.000$’ı aştı. Bu gelişmeye rağmen Türkiye'nin dünya sıralamasında bir değişiklik olmadı. Türkiye, 20 yıl önceki gibi 69. sırada yer alıyor. Bu durum $ enflasyonu ve sığınmacılara bağlı. Son 10 yılda $ bazında kişi başına milli gelirde $23'lük bir düşüş oldu. 20 Yılda Türk yükseköğretim sistemi ileri bir seviyeye ulaştı. Üniversite sayımızı 77'den 207'ye çıktı. Almanya'dan çok çok ilerdeyiz. Almanya Türkiye nüfusu yaklaşık aynı. Almanya’da çalışan sayısı 46 milyon, Türkiye’de 30 milyon. Almanya’nın yaş ortalaması 44,6. Türkiye’nin yaş ortalaması 33,5. Bizden çok daha yaşlı Almanya’da bizim 1,5 katımız insan çalışıyor. Geçim hep olmalı, seçimlerimiz geçimlerimizi belirliyor.