Azerbaycan Manatı
Tarih boyunca devletlerin bağımsızlıklarının en büyük sembollerinden biri sayılan paranın, üzerinde çeşitli simgeler ve yazılar olmuştur. Bu simgeler her devlet için farklı özellikler, yazılar ve motifler taşıyordu. Paranın üzerindeki motifler, o devletin kendine has sembollerinden oluşuyordu. Paraların motifleri kadar isimleri de bir birlerinden farklıdır. Bugün hakkında konuşacağımız para ise Azerbaycan’ın milli para birimi olan Azerbaycan Manatıdır.
Manat sözü Latince “Moneta” kelimesinden gelmektedir. Anlamı, haberdar eden ve nasihat verendir. Eski yunan mitolojisinde bu isim, nikah ve doğum tanrısına verilmiş bir unvandı. Daha sonra bu isim, demir paralara verilmeye başlar. Ardından “Moneta” ismi Avrupa’nın bazı ülkelerinde de paralarda kullanılmaya başlandı. Günümüzde ise bu ad, para birimi olarak “Manat” adıyla Azerbaycan ve Türkmenistan’da kullanılıyor.
Azerbaycan Manatı, ilk defa olarak Ağustos 1992’de piyasaya sürüldü. Piyasaya çıktığı 1992 yılından 2006 yılına kadar Azerbaycan’da bu paralar kullanıldı. Ancak Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in kararıyla 2006 yılında Azerbaycan, günümüze kadar hala kullanılan Yeni Azerbaycan Manatına geçiş yaptı. Manatın değeri ve çehresi tamamen değiştirildi. Buna göre eski parayla 5.000 manat yeni 1 manata tekabül etti. Ayrıca eskiden mevcut olmadığı şekilde değişiklikle “gepik” olarak isimlendirilen 1, 3, 5, 10, 20 ve 50 kuruşlar piyasaya sürüldü. Kağıt para olarak ise 1, 5, 10, 20, 50,100 ve son olarak geçen yıl 200 manatlık banknotlar tedavüle çıktı.
Yeni manatın dizaynında yapılan değişiklikle birlikte artık paranın üzerinden insan resimleri kaldırıldı. Manatın görünüşü, koruma ve gizlilik özelliğiyle Euro’ya benzetildi. İlave olarak her banknota, Azerbaycan’ın bir özelliğini yansıtacak şekilde yeni motifler ve semboller eklendi. Şimdi bu kağıt paralardaki motiflerden bahsedelim.
İlk kağıt para 1 manattır. Azerbaycan kültürünü simgeler. Üzerinde Azerbaycan milli çalgı aletleri olan tar, kamança ve defin grafik resmleri verilmiştir.
Sonraki paramız 5 manattır. Bu banknotun konusu da yazı ve edebiyattır. Üzerinde Azerbaycan’ın önemli edebi simalarının heykellerinin resimleri, eski kitap ve Azerbaycan Milli Marşının son kıtası verilmiştir. Arka tarafında ise Azerbaycan’ın en eski yerleşim birimi olan Gobustan antik şehrindeki kaya resimleri ve Göktürklere ait olan Orhun Kitabeleri’nden bir kısım verilmiştir. Ayrıca 5 manat bu özelliğiyle Türk Devletleri içersinde üzerinde Türklük simgesi taşıyan tek paradır.
10 manatlık banknot tarih konusu taşımaktadır. Üzerinde Şirvanşahlar Sarayı, eski Bakü ve Kız Kalesinin motifi vardır.
20 manat ise Karabağ konuludur. Üzerinde kılıç, miğfer, kalkan ve Karabağ’ın sembollerinden olan “Harı Bülbül” motifi vardır.
50 Manatlık banknot üzerinde taşıdığı basamak, güneş, kimyevi ve matematiksel motifler ile eğitim ve geleceği sembolize eder.
100 manata gelince ise ekonomi ve gelişme konuludur. Üzerinde tarihten bugüne gelen mimarlık sembolleri, Azerbaycan Manatının resmi sembolü ve ekonomik gelişme motifleri vardır.
Bunlardan başka her bir banknotun arka tarafında Azerbaycan milli halı motifleri, Azerbaycan haritası ve Avrupa’yla uyumu sembolize eden Avrupa haritası verilmiştir.
2015 yılına kadar dolara indexle 1 dolar-0.78 manat iken, hali hazırda 1 dolar- 1.70 manattır. Bu özelliğiyle de 2015 yılına kadar Azerbaycan Manatı, dünyanın en değerli 5. parası konumundaydı. Türk lirasıyla karşılaştırdığımızda ise, 1 manat-3.20 liraya tekabül eder.
