Fay hattı ne ya da ne değildir?

Fay hatlarının varlığı hususunda bilgi dağarcığını biraz daha artırmanın kimseye bir zararı olmayacaktır. Vatandaşların soruları, çevremizde ki insanların fay hattına dair soyut bir durumu, kırılanın ne olduğunu anlamlandırmaya yönelik soruları, soyut bir durumdan bahsediliyormuş gibi bir durumun somutlaştırılmasına yönelik ilk adımı atmanın faydalı olacağı kanaatindeyim.

Burada fay hatlarının anlaşılması adına, coğrafyacı olmam dolayısı ile doğadan bir araştırma evresine tabi tutup elde ettiğim fotoğraflar üzerinden konuyu ilerletme düşüncesindeyim.

Fay hatları konusu çeşitleri, uzanış doğrultularına göre değişiklik arz edebilir. Levha hareketleri esnasında yani kıtaların hareketliliği esnasında meydana gelen hareketlilik ve buna bağlı kayaç türünün değişmesi bir kırılma olayına neden olabilir.

Şimdi konuyu yukarıda yer alan, doğada araştırma evresinde edindiğim fotoğraflar üzerinden ilerletip, basitleştirerek bu fay hattı ne ya da ne değildir kısmını konuşalım.

Dünyanın oluşumu esnasında, kayaçların farklı atılım dönemleri olmuştur. Fotoğraf (1) incelemeye tabi tuttuğumuz da, fotoğrafın üst ve alt kısmında kireçtaşı dediğimiz bir yapı mevcut. Bu iki yapı arasında yer edinen sıkışmaya coğrafi devirler içerisinde maruz kalmış ve sıkışmanın etkisiyle yapraklaşma dönemi yaşayan, kilden(fay) oluşan bir yapı mevcut. Tabi bura da kireçtaşından ziyade, farklı kayaç ve toprak türleri de bu duruma maruz kalabilir.

Kısa bir dipnottan sonra konuya devam edelim… Kalker adını verdiğimiz bu yapı, kolay eriyebilen kayaçlar grubunda yer alır. Şöyleki yer üstü yağmurlarının etkisiyle, ya da yağış fazlalığının olduğu kesimlerde yerüstü suyunu, yeraltına sızdırır çatlaklardan… Sağnak yağışların yeraltına sızması daha azdır. Çünkü bu yağışlar yüzeysel akışa yani sele dönüşme durumu daha fazladır.

Daha basit anlamda, jeolojik terimler kullanmadan konuya devam edelim…

Günlerce süren ve yeraltına yağan yağmur sularının sızması sonucu, iki ya da aynı tabaka arasına sıkışmış olan kilden oluşan kesit (Fotoğraf:2) yağmur suyuna bağlı erime ya da suyun etkisiyle çamurlaşır ve böylece üzerinde ağırlığın fazla olduğu üst yapı yerçekimi yönlü bir kuvvet uygular. Ve böylece yukarıdaki blok aşağıya çöker… Deprem olayı meydana gelir. İklim şartları da, kayaçların yapısına göre deprem üzerinde etkiye sahiptir.

Yeryüzünde yerleşim birimi kurmadan önce, sismik sondaj çalışmaları yapmak, yeraltı grafiğini netleştirmek, yerleşim birimlerinde kullanılacak malzemenin, depreme yönelik seçiminin yapılması bir gerekliliktir.

Sağlıcakla kalın…