Bed-i Besmele

Allah'ın en güzel anılacağı sözlerden biri besmeledir. İster dünyevî ister uhrevî olsun, bir Müslüman her meşru ve anlamlı işinin öncesinde besmeleyi okuyup, Allah'ı anarak başlar.

Türk eğitim ve kültür tarihinde besmelenin önemli bir yeri vardır. Dinî bilgileri öğrenmek için ilk aşama Besmele'yi öğrenmekle başlamaktır.

İslam kültüründe çocuklar 4 yaşı 4 ay geçince "Besmele'ye başlamak" anlamına gelen "Bed'i Besmele" töreniyle eğitim hayatına başlardı. Tören sırasında okunan dualara "âmîn" denildiği için "Âmîn Alayı" adı da verilmiştir.

Tören mektep hocasıyla önceden kararlaştırılan bir günde; pazartesi ya da perşembe günü yapılırdı.

Âmîn alayına katılacak çocuklara önceden haber verilir, çocuklar ise tıpkı bayrammış gibi törende en güzel giysilerini giyerdi.

Tören günü hoca, öğrenciler ve ilahicilerle beraber mektebin önünde toplanır; çocuğun evine dualar eşliğinde gidilirdi.

Okula başlayacak olan çocuk, yeni elbise giyinmiş, süslenmiş ve önüne bir cüz kesesi asılmış şekilde Amin Alayını beklerdi.

Çocuk fayton ya da midilliyle kapının önünden alınır ve tekrar mektebe hareket edilirdi. Faytonun arkasında ilahi okuyanlar, onların arkasında da amin diyen çocuklar ilerlerdi. İlahi grubunun başı ilahileri okur; her mısrasından sonra ise arkadaki alay, amin derdi. Alayın önünde 2 kişi cüz kesesi ve elif-ba'yı, 2 kişi de rahle ve minder taşırdı.

Alay bir müddet yürüdükten sonra mektebe girilirdi. Çocuk hocasının önüne diz çöküp otururdu. Hoca çocuğa bir besmele çektirir, "Rabbi yessir" duasını tekrar ettirdikten sonra elifbânın ilk harfi olan elifi gösterirdi. Sonrasında Aşr-ı şerif okunduktan sonra hoca tarafından öğrenciye, Allah’tan zihin açıklığı ve başarılar niyaz edilen "Rabbi zidnî ilmen" duası yapılarak tören bitirilirdi.

Hocasından ilk dersi alan çocuk önce hocasının elini öpüp sonra da davetlilerin ellerini öper ve dualarla tören sonlanır, yemekler yenir, alaya katılanlara hediyeler dağıtılırdı.

Bed'i Besmele törenlerinin amacı henüz küçük yaşta olan çocukların okul korkusunu yenmek ve okula olan isteğini, şevkini arttırmaktı. Bu tören sayesinde çocuğun okul heyecanı azalıyor, ilme olan sevgisi artıyor, sosyalleşiyor ve arkadaşlarıyla kaynaşıyordu. Böylece eğitim ve öğretim hayatına atılan ilk adım çok güzel bir anı ile noktalanıyordu.

Türk toplumunda öğrenmek ve öğretmek her zaman çok kıymetli olmuş ve saygı duyulması gereken bir iş olarak görülmüştür. Bed'i Besmele töreni toplum olarak ilime ne derecede önem verdiğimizi gösterir. Kadim kültür ve medeniyetimiz bunun gibi nice değerlerle doludur.