İTÜ'nün "Kozalak"ı, orman yangınlarını erkenden haber verecek

İSTANBUL (AA) - HİKMET FARUK BAŞER - İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Çekirdek Kuluçka Merkezi'nde geliştirilen "Kozalak" adı verilen cihaz, ormanlık alanlarda karbondioksit, sıcaklık, nem, basınç ile çevredeki yanıcı, patlayıcı ve zehirli gaz seviyeleri hakkında ana merkeze bilgi aktararak, orman yangınlarının erken tespit edilmesini sağlıyor.

İTÜ Çekirdek Kuluçka Merkezi'nde, İTÜ Mimarlık Fakültesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Muhammed Ali Örnek ve Bilgi Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Endüstri Ürünleri Tasarım Bölümü Öğretim Üyesi Batuhan Esirger ile ekip üyeleri Umut Erkal, Rana İmam ve Rahme Nur Örnek, orman yangınlarının erken aşamada tespiti için çalışma başlattı.

AA muhabirine çalışma hakkında bilgi veren Dr. Muhammed Ali Örnek, Türkiye'de ve dünyada 2021 yılında yaşanan yangınlardan etkilenerek yangınların erken tespiti için başlattıkları proje sonunda "Kozalak" adını verdikleri bir cihaz geliştirdiklerini söyledi.

"Kozalak"ın 4 aylık bir süre içerisinde geliştirildiğini anlatan Örnek, "Cihazın tamamını biz tasarladık. Cihaz örgü ağ sistemi ve web servisi üzerinden iletişim kuruyor. Cihazlar, ormanlık alanlarda bir kemer yardımıyla ağaçlara hiçbir altyapı gereksinimi olmadan yerleştirilerek bir hektarlık alanda herhangi bir yangın oluşumunu 5 dakikalık kısa bir süre içerisinde tespit ederek yetkililere haber veriyor." diye konuştu.

Örnek, ormanlık alanlardaki yangınların ilk beş dakika içerisinde çok basit bir şekilde müdahale edilerek söndürüleceğini belirterek, şöyle devam etti:

"Cihaz, ormanlık alanlarda karbondioksit, sıcaklık, nem, basınç gibi çevresel değerler ve aynı zamanda yanıcı, patlayıcı ve zehirli gazları da ölçebiliyor. Ormanlık alanlarda kurulan örgü ağ sistemi sayesinde kendi aralarında haberleşmeyle birlikte 15 kilometre menzil sayesinde çok uzak alanlara altyapı gereksinimi olmadan herhangi bir enerji veya data altyapı gereksinimi olmadan veri ulaştırabiliyor. Bu teknolojisi sayesinde çok düşük pil tüketimleriyle beş yıla kadar pil değişimi gerektirmeden hizmet verebiliyor."

- "Yangın öncesinde önleyici ve erken müdahalelerin gerçekleştirilmesini sağlıyoruz"

Proje yürütücüsü Batuhan Esirger ise cihazın 15 dakikada kurularak hizmet vermeye başladığını belirtti.

Geliştirilen sistem sayesinde, ormanlık alanlara günde 50 adet cihazın monte edilebildiğini anlatan Esirger, "Kozalak’ın kabuk tasarımı, donanım tasarımı yazılımı ve haberleşme protokollerinin hepsi yerli olarak ekibimiz tarafından tasarlandı. Eklediğimiz sensörlerle iklimsel anlamda birçok ölçüm yapabiliyoruz ve bu sayede yaklaşmakta olan iklim krizine yönelik bilim insanlarının kullanabileceği veriler topluyoruz." dedi.

Esirger, geliştirdikleri cihazdan gelen verilerle yangın afeti öncesindeki ölçüm verilerini değerlendirerek, bir risk haritası oluşturabildiklerini ve yangın riskine göre yetkililere bilgi verdiklerinin altını çizerek, şunları kaydetti:

"Uygulama yapılan sahalarda risk haritaları oluşturarak, yangın öncesinde önleyici ve erken müdahalelerin gerçekleştirilmesini sağlıyoruz. Bölgeyle ilgili bakım, soğutma çalışmaları veya gümüş iyonlarıyla bölgeye yağmur yağdırma gibi afet öncesi uygulamalara olanak sağlayarak yangın ihtimallerini düşürüyoruz. Geliştirdiğimiz yapay zeka algoritması sayesinde olası bir yangın durumunda çevreden aldığımız ölçüm verileri, arazi eğimi, bitki örtüsü gibi verileri kullanarak yangın yayılım yönü tahmini yapmayı hedefliyoruz. Bu sayede de olası bir yangın durumunda, yangın söndürme kaynaklarının çok daha verimli kullanılmasını istiyoruz."

Hedeflerinin, yangınların daha başlangıç aşamasındayken tespit edilerek, hızlı bir şekilde müdahale edilebilmesini sağlamak olduğunu aktaran Esirger, "Bodrum'un Çamlık Köyü'nde aktif olarak çalışan ve ölçüm verisi topladığımız kozalak modüllerimiz var. Cihaz sayesinde anormal bir durum oluştuğunda yetkililere müdahale edebilmeleri için haber verebiliyoruz. Önümüzdeki aylarda İstanbul'daki Atatürk Kent Ormanı'na cihaz kurulumları gerçekleştirerek, ölçümlere başlayacağız." diye konuştu.