İlklerin Konya Valisi: İsmail İzzet Bey

İsmail İzzet Bey Kimdir?

İsmail İzzet Bey 1874 de İstanbul'da doğdu. Mektebi mülkiyenin idadi ve yüksek kısmını bitirdi, idare mesleğine ilk geçişi 1901 de Hacce Kaymakamlığı ile oldu. İsmail İzzet Bey Ümran, Kataba, Adin, Kaymakamlıkları, Hüdeyde mutasarrıflığı, Kayseri, Divaniye, Akka, Urfa, Kudüs mutasarrıflığında çalıştırıldı.

Kudüs Mutasarrıfı iken İstanbul’la izinli geldi, İstanbul Vali görevi için alıkondu. 19191da Karaşi (Balıkesir) mutasarrıfı idi. Sonra azledildi. Yunanlılar tarafından bir müddet gözaltında tutuldu. Sonra Bandırma Harp divanına sevkedildi. İki yıl kadar bu mahkeme ve tutuklama süregeldi. Sonra bir kolayını bulup kaçtı ve milli kuvvetlere katıldı.

İzzet Bey Urfa Mutasarrıfı ve Valisi iken 1924 Konya Valiliğine getirildi. İzzet Bey bilgili bir öğretmendi, faziletli, basiretli ve vatanını seven bir idareciydi. Konya’daki ilk icraatı halkın okur yazar olmasına muhteşem bir katkıda bulunmaktı. Konya İl Merkezindeki bu gün bile görüntüleri ile Devasa birer Eğitim abideleri olan Hakimiyeti Milliye, Gazi, ismet Paşa, Cumhuriyet İlkokullarını yaptırdı. Harf İnkılabı günlerinde Okuma yazma oranları sıfır iken Konya İlinin topyekün nüfusu 508 bin olup, bu nüfusun % 20 sini 160 Halk Dersanesi ve Halk Okuma odalarında (Halk Mekteplerinde) okutup yazma öğretip, okur yazarlık diploması verdirdi. Vali İzzet Bey Konya’da yaptığı hamlelerde henüz eşine rastlanmayan devlet hizmetlerine 1924-1932 yılları arası Konya Bölgesinde hüküm süren müthiş kuraklık (Namüsait koşullara) rağmen ulaşmıştır. Konya’daki İzzet Beyin eserleri içinde Konya'da Dere Elektrik Santralından ilk Elektrik Enerjisi, Konya’da Fenni Fırınla ilk Fenni Ekmek, Konya Harasının Kurulması, Konya Devlet Hastahanesinin Memleket Hastane olarak yapılması, Bozkır-Hadim-Ermenek Yolunun açılması, Atatürk Anıtının yapılması, Arnavut kaldırımları, Dutlukırı Memba suyunun Konya’ya getirilmesi  ve daha nice yatırımlar.

Vali izzet Beylin içişleri Bakanlığı kayıtlarından tespit edilen muhteşem özelliklerinden bazıları da şöyledir:

Sicildeki kayıtlara nazaran .

Kudüs mutasarrıfı iken asli vazifesiyle birlikte Ordu tarafından kendisine tevdi olunan hususlarda gösterdiği fevkâlade mesai dolayısıyla gümüş liyakat madalyası.

Almanya İmparatoru tarafından demir haç madalyası.

Macaristan Hükümeti tarafından Fransuva Josef nişanının komandör sahibi.

Balıkesir mutasarrıfıyken millî mücadeledeki kahramanlık ve fedakârlığı sebebiyle istiklâl madalyası ile taltifi ve Konya Valisiyken üstün çalışma ve başarılarından ötürü ayrı ayrı takdirnamaleri vardır.

Merhum izzet Beyin, sicilindeki kayda nazaran Türkiye

Büyük Millet Meclisi Reisi Kâzım Özalp imzasıyla Dahiliye Vekâletine sonradan gönderilen bir yazının tetkikinden anlaşıldığına göre: Rahmetli Kâzım Özalp, Balıkesir ve havadis kumandanı iken (Milli Mücadele Başlarında) İzzet Beyde Balıkesir mutasarrıfıdır. O sırada Yunanlılar Balıkesir’e doğru ilerlemektedirler. İzzet Bey Kâzım Paşa'dan aldığı emrede uyarak Balıkesir’de ve memuriyetinin başında kalıyor ve o karanlık günlerde pek çok fedakârlık ve kahramanlıkta bulunuyor (Bu yüzden İstiklâl Madalyasına lâyık görülmüş ve tevcih edilmiştir.) Sonunda Yunanlılar Balıkesirli istilâ ve işgal edince mutasarrıf izzet Beylide tevkif ediyorlar ve Harp Divanına sevk ediyorlar, Rahmetli Kâzım Özalp, İzzet Bey için içişleri Bakanlığı nezdinde bir belge olması düşüncesiyle bu hali hikâye eden yazıyı imzalamış ve Bakanlığa sunmuş oluyor. İşgal sırasında Balıkesir mutasarrıfı iken, mutasarrıflığa ait evrak ile hazineye ait parayı kaçırmasını ve kurtarıp Orduya teslim etmesini bildiriliyor.

Konya’da 1932 Mayıs'ında vefat etti. Öldüğünde evinde sadece altı lira para bulunmuştur. Cenazesi, Hulki Karagüllenin (rahmetli eski Konya milletvekillerinden) üç yüz liraya satın aldığı bir baş ineğinin bedeliyle kaldırılabilmiştir.

Konya’da on sekiz lira kira ile bir evde oturmuş ve kendisine teklif edilen bir çok konakları reddetmiş ve Vali konağı Yaptırma masrafını il bütçesine koymaya mani olmuştur. Mütevazi bir zat idi.

Milli mücadelede isyan eden Delibaş’ın köyüne mektep yaptırmış ve halkın büyük sevgisini kazanmıştır."

"Vali İzzet Bey, 1930 yılında Konya’nın bir de filmini aldırtmıştır. O günlerin Konya’sı daha sonraki nesillere tanıtan bu tarihî dokümanı bugün Mevlâna müzesinde saklanmaktadır.

Kaynak: İz Bırakan 100 Ünlü Konya Valisi / Hanefi Aytekin