Çocuklar ‘nitelikli’ televizyon seyretmeli

Toplumu bilgilendirmesi ve farkındalık düzeyini artırması nedeniyle hayatımızda önemli bir yeri olan televizyon, bilinçli yönlendirildiği ve denetlendiği takdirde oldukça eğitici ve gelişimi destekleyici bir görsel öğrenme aracı. Uzmanlar, önerilen sürelerde çocukların ‘nitelikli’ televizyon seyretmelerini öneriyor.

Televizyonun toplumu bilgilendirmesi, farkındalık düzeyini artırması, ekonomi, politika, eğitim ve eğlence gibi konulardaki rolünün altının çizilmesi amacıyla her yıl 21 Kasım, Dünya Televizyon Günü olarak anılıyor. BM Genel Kurulu’nun Mart 1999’da aldığı karar sonucu anılmaya başlanan bu günde televizyonun hayatımızdaki yeri bir kez daha öne çıkıyor.

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Hande Sinirlioğlu Ertaş, çocuk gelişiminde televizyonun çok önemli bir araç olduğunu belirterek ebeveynlere şu tavsiyelerde bulundu:

Çocuklar ne kadar televizyon izlemeli?

‘Çocukların beyin gelişimi açısından kritik kabul edilen 0-2 yaş döneminde hiç televizyon seyredilmemesi önerilir. Bu dönemde çocukların dil gelişimini de olumsuz etkilediği ortaya çıkan televizyonun dijital sesinden dahi uzak tutulması uygundur. 2 ve 7 yaş arası süreçte çocukların 30 dakika ile 1 saat arasında televizyon seyretmesi önerilir. 7 yaş sonrası 2 saate kadar çıkılır. Önerilen sürelerde çocukların “nitelikli” televizyon seyri önemlidir.

Dil ve sosyal gelişimde sorun çıkabilir

Televizyon süresi yaş gruplarına göre uygun olmayan sürelerde olduğunda sorun yaşanmaya başlar. Örneğin 1 yaşında bir çocuk gün içinde 2 saat ve fazlası televizyon karşısında oturduğunda dil ve sosyal gelişiminde sorun ortaya çıkabilir. Özellikle televizyonda çocuğun izlediği video klipler ve reklamların aşırı uyaranları beyin gelişimi olumsuz etkileyebilir, otizm benzeri tablolara neden olabilir. Çocukların 4 saatten fazla televizyon seyrettiği takdirde fiziksel gelişiminin de olumsuz etkilendiğine, obeziteye neden olduğuna dair yapılan çalışmalar mevcuttur.

Aileler örnek olmalı

Ailelerin çocuklarına koydukları sınırların net olması oldukça önemlidir. Her ebeveynin kendi için sınırları net olmalı, yine ebeveynler arası ortak tutumla bu sınırlar çocuklara sunulmalıdır. Çocuğun televizyonu kapatması gerektiği kararlı bir şekilde anlatılmalı, kapatmayan çocuk 1 uyarımdan sonra mahrum bırakma veya daha önceden belirlenen davranış kontrol yöntemleri ile karşılaşmalıdır.

Aileler televizyon alışkanlığı konusunda çocuklarına örnek olmalıdır. Çocuk çoğu zaman söylediğimizi değil yaptığımız yapar. Bizim davranışlarımızı model olarak alan çocuğa sınır koymak güçleşecektir. Örneğin bir baba çocuğuna televizyon seyretmemesini söyledikten sonra tüm akşam televizyon karşısında oturuyorsa bu bir sorundur.

Aileler sadece çocukların televizyon karşısında geçirdiği süreye değil, seyrettikleri programların içeriğine de dikkat etmelilerdir.

Televizyon bağımlılığının belirtileri

Televizyon karşısında geçirilen süre her geçen gün artıyor ve diğer yaşamsal aktivitelerin yerine geçiyorsa, eve gelir gelmez ilk iş televizyonu açmak oluyorsa, televizyon yemek v.b diğer yaşamsal ihtiyaçların karşılanmasına engel oluyorsa, televizyon seyretmenin sınırlanması halinde aşırı derecede tepkiler ortaya çıkıyorsa, televizyonsuz geçen zamanda da televizyon seyretmeye yönelik planlar yapılıyorsa bağımlılık riski başlamış demektir. ‘

Çocuklar için hazırlanmış kanallar ve çizgi filmlerin pek çoğunu oldukça yapıcı ve doğru kontrol edildiği takdirde çocukların zihinsel, sosyal ve duygusal becerilerini destekleyici bulduğunu belirten Klinik Psikolog Hande Sinirlioğlu Ertaş, ‘Günümüzde geçmişe göre yapılan programların pek çoğunda çocuk gelişiminin ve çocuklara yaklaşımda psikolojik süreçlerin önemi dikkate alınmaktadır. Önemli olan kriter hangi yaş grubuna hangi programın izlettirilmesinin uygun olduğunun belirtilmesi ve ailelerin buna dikkat etmesidir. ‘ dedi.

Televizyonun eğitici yönünden nasıl yararlanılabilir?

Klinik Psikolog Hande Sinirlioğlu Ertaş, ‘Televizyon aileler ve bilinçli kişilerce yönlendirildiği, denetlendiği takdirde oldukça eğitici ve gelişimi destekleyici bir görsel öğrenme aracıdır. Bebeklik ve ilk çocuklukta kavramlar, renkler, iletişim becerileri, okul öncesi ve okul döneminde sosyal sorunlar-çözüm yolları, belgeseller aracılığı ile genel kültür gelişimi açısından ve yine son çocukluk-ergenlik döneminde hayata dair ve toplum kurallarına yönelik farkındalığın gelişmesi açısından televizyon bir eğlence ve eğitim aracı olarak kullanabilmektedir.’ diye konuştu.