Uzmanlara göre Fas-Rusya ilişkileri durağan seyrediyor ve umulan düzeye ulaşmadı

RABAT (AA) - MUHAMMED BENDERİS - Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov'un 12 Aralık'ta yapılması planlanan Fas ziyaretinin iptal edilmesi ve Marakeş kentinde düzenlenecek Rus-Arap İşbirliği Forumu'nun ertelenmesi Moskova-Rabat ilişkilerine yönelik bazı soruları da beraberinde getirdi.

Faslı uzmanlar, son 20 yılda iki ülkenin çeşitli alanlarda anlaşmalar imzaladığını, karşılıklı üst düzey ziyaretler gerçekleştirildiğini ve Rabat yönetimi için Rusya'nın temel stratejik ortaklardan biri haline geldiğini belirtiyor.

Ancak tüm bunlara rağmen ilişkilerin umulan seviyede olmadığı ve durağan seyrettiği ifade ediliyor.

- Lavrov'un ziyaretinin ertelenmesi

Fas medyasında yer alan haberlere göre, Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, Orta Doğu turu kapsamında 12 Aralık'ta Fas'a gelecekti ancak bu ziyaret iptal oldu.

Söz konusu ziyaret kapsamında Lavrov'un, Fas'ın Marakeş kentinde düzenlenecek Rus-Arap İşbirliği Forumu'na da başkanlık etmesi bekleniyordu. Fakat Lavrov'un ziyaretinin iptal edilmesiyle Forum da ertelenmiş oldu.

Forum'un öncesinde Lavrov'un Faslı mevkidaşı Nasır Burita ile bir araya gelmesi ve iki ülke arasında çeşitli alanlarda anlaşmalar imzalanması planlanmıştı.

Fas ve Rus makamlarından ise Forum'un ertelenme nedenine veya yeni tarihine ilişkin herhangi bir bilgi verilmedi. Forum daha önce de Rusya'nın talebi üzerine 28 Ekim'den 12 Aralık'a ertelenmişti.

Söz konusu ertelemenin ardından bazı medya organlarında iki ülke ilişkilerine dair birtakım haberler gündeme gelmişti. Bunun üzerine Rusya Dışişleri Bakanlığı 22 Ekim'de bir açıklama yayınlayarak "Moskova-Rabat ilişkilerinde soğukluk yaşandığına ilişkin asılsız haberlerin şaşkınlıkla izlendiğini" bildirmişti. Açıklamada ayrıca Rus ve Faslı diplomatların iki ülke arasında bir krizin olmadığını vurguladığı aktarılmıştı.

- Üst düzey ziyaretler

Fas Kralı 6. Muhammed, Rusya'ya ilk ziyaretini 2002 yılında gerçekleştirdi. Kral 6. Muhammed'in Rusya'ya ikinci ziyareti ise daha yakın bir tarihte 16 Mart 2016'da gerçekleşti ve bu ziyaret çerçevesinde iki ülke arasında bir dizi anlaşmaya imza atıldı.

İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2001'de 200 milyon dolarken 2016'da bu rakam 2,5 milyar dolara çıktı ve Rusya, Fas'a ihracat yapan ülkeler listesinde dokuzuncu sıraya yükseldi. Ekim 2017'de Moskova ile Rabat arasında enerji, sanayi ve tarım alanlarında üç anlaşma daha imzalandı.

Fas Dışişleri Bakanlığı verilerine göre, Temmuz 2005'te Rabat yönetimi, Rus turistler için vizeleri kaldırdı ve bu da ülkeye gelen Rus turist sayısını hatırı sayılır derecede artırdı.

- İlişkiler beklenen seviyede değil

Sidi Muhammed Bin Abdullah Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Profesörü Said es-Sıddıki, AA muhabirine yaptığı açıklamada Fas'ın son 20 yılda Rusya'yı ortaklarını çeşitlendirme stratejisinde temel ülkelerden biri haline getirdiğini ve çeşitli alanlarda anlaşmalar imzaladığını söyledi

Rabat-Moskova stratejik ortaklığının henüz iki ülkenin hedeflediği boyutta istenilen şekilde gelişmediğini belirten Sıddıki, "Fas, Rusya için Arap dünyasındaki en önemli temel ekonomik ortaklardan biri olmasına rağmen iki ülke arasındaki ilişkiler umulan seviyeye ulaşmadı." dedi.

Sıddıki, Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov'un Rabat'a gerçekleştireceği muhtemel ziyaretin iki ülke arasındaki iş birliğini güçlendireceği ve ekonomik ilişkileri geliştireceği değerlendirmesinde bulundu.

Lavrov'un ziyaretinin Fas ile Cezayir arasındaki diplomatik krizin çözümüne katkıda bulunmasının beklenmediğini aktaran Sıddıki, "Cezayir, Fas’la yaşanan krize çözüm bulmak için yapılan diyalog çağrılarına şu ana kadar yanıt vermedi. Bu nedenle Lavrov’un ziyaretinin Fas-Cezayir ilişkilerinin normalleşmesine katkıda bulunması beklenmiyor." diye konuştu.

- Hassas bir ziyaret

Eski Fas Meclisi Dış İlişkiler Komitesi Başkan Yardımcısı Nebil el-Endülüsi de Lavrov'un olası ziyaretinin, Fas-Rusya ilişkileri açısından hassas bir bağlamda gerçekleşeceğini aktardı.

Endülisi, tarafların resmi olarak ilişkilerde bir kriz olmadığını ifade etmesine rağmen, iki ülke arasındaki ilişkilerin durağan seyrettiğini söyledi.

Faslı siyasetçi, Rusya Dışişleri Bakanı'nın -ertelenen Rusya-Arap İşbirliği Forumu'nda- Filistin ile İsrail’i ve Fas ile Cezayir'i Dışişleri Bakanları düzeyinde bir araya getirme arzusunun, Moskova’nın Rabat’la diplomatik ilişkileri daha iyi bir seviyeye taşıma konusundaki isteğinin güçlü bir işareti olduğu görüşünü paylaştı.

Endülüsi ayrıca Lavrov’un muhtemel ziyaretinde Fas’ın Filistin, İsrail ve Cezayir'le olan ilişkilerinin yanı sıra Filistin meselesi ve Batı Sahra sorununun da ele alınacak konular arasında yer alacağını ifade etti.