Uluslararası yardımlardan mahrum kalan Afganistan'da, hastaneler imkansızlıklarla boğuşuyor

KABİL (AA) – BİLAL GÜLER – SAYED KHODAİBERDİ SADAT - Taliban'ın Afganistan yönetimini devralmasının ardından açlık ve sefaletin arttığı ülkede, başta yeni tip koronavirüs (Kovid-19) hastaneleri olmak üzere sağlık kurumları ısınma, yakıt, elektrik, gıda, aşı, ilaç ve tıbbi teçhizat yoksunluğu içerisinde hizmet vermeye çalışıyor.

Taliban hükümetinin Sağlık Bakanlığı Sözcüsü ve başkent Kabil'deki hastanelerin yetkilileri AA muhabirine ülkedeki sağlık sistemi ile ilgili açıklamalarda bulundu.

Taliban sonrası Afganistan'a yönelik uluslararası yardımların kesilmesi ve Afganistan'ın uluslararası fonlara erişiminin durdurulması hastaneleri derinden etkiledi.

Birleşmiş Milletler başta olmak üzere uluslararası kurumların açlık ve fakirliğin derinleşeceğine dair uyarıları sürerken, yaklaşan kış aylarında milyonlarca Afgan'ın temel ihtiyaçlara ulaşmada büyük zorluk yaşayacağı tahmin ediliyor.

Ülkedeki insani dramın artacağı beklenirken, bununla mücadele etmesi beklenen hastaneler, içinde bulundukları imkansızlık nedeniyle ülkenin sağlık sistemini çökme tehlikesiyle karşı karşıya bırakıyor.

- Hastanelerde birçok ihtiyaç karşılanamıyor

Yetkililer, Taliban sonrası Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve uluslararası yardım kuruluşları tarafından sağlanan bütçenin aniden kesildiğini ve söz konusu yardımların ülkeye yeniden sevk edilmemesi durumunda Afganistan'da büyük bir insani dramın yaşanacağı konusunda uyarıyor.

Hastanelerde sık sık elektrikler kesiliyor. Kış ayları etkisini artırmasına rağmen binalar yakıt kıtlığı nedeniyle ısıtılamıyor. Jeneratörler ise yine aynı sebeple çalıştırılamıyor. Hastalar kalın battaniye ve yorganlar altında tedavi edilmek zorunda kalıyor. İçme suyu ya dışarıdan getiriliyor ya da çeşmeden içiliyor. Yine aynı şekilde ilaç ve tıbbi teçhizat temininde de kıtlık yaşanıyor. Taliban sonrası hastalara verilen yemeklerin kalitesi ve öğün sayısının da düştüğü öğrenildi.

Hastalar artık et, süt, meyve, sebze yerine pirinç, patates ve bakliyat gibi gıdalarla besleniyor.

Personel aylarca maaş alamazken, birçok sağlık çalışanının da Taliban sonrası ülkeyi terk ettiği öğrenildi.

- Birçok Kovid-19 hastanesi kapatıldı

Taliban hükümetinin Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Doktor Cavid Hajir, Afganistan'daki rejim değişikliğinin ardından ülke genelindeki 37 Kovid-19 hastanesinin çoğunun bütçe yetersizliği nedeniyle kapatıldığını ancak bunların yeniden faaliyete geçmesi için çalışmalarının sürdüğünü aktardı.

Kovid-19'un Omicron varyantının henüz ülkede görülmediğine ancak tedbirli olmaları gerektiğine değinen Hajir, "İlgili yerli ve yabancı uluslararası yardım kuruluşlarıyla görüşmelerimiz sürüyor. Bu hastaneleri yeniden aktif hale getiremezsek Omicron tüm ülkeye yayılır ve insanlık faciası yaşanabilir. Bunu önlememiz lazım.” ifadelerini kullandı.

Bazı yabancı yardım kuruluşlarının hastanelerin yeniden açılması için yardım taahhüdünde bulunduğunu kaydeden Hajir, "Kovid-19 hastaneleri doğrudan Dünya Bankası tarafından fonlanıyordu ve 2024'e kadar desteklerinin süreceğini taahhüt etmişlerdi. Ancak kasım ayından bu yana yardımları durdurdular. Bu nedenle Kovid-19 konusunda büyük sıkıntılar doğdu." dedi.

- Çin 3 milyon aşı gönderecek

Çin'in Afganistan'a 800 bin aşı yardımı yaptığını hatırlatan Hajir, birkaç gün içerisinde kalan 200 binin de geleceğini ve bu sayının zamanla 3 milyona ulaşacağını aktardı.

Avusturya'nın da aşı taahhüdünde bulunduğunu aktaran Hajir, şu an ellerinde 1 milyon doz aşının hazır bulunduğunu ve aşı kıtlığı yaşamadıklarını savundu.

Hajir, sözlerini Birleşmiş Milletler (BM) kurumlarına ve sağlık alanında faaliyet gösteren uluslararası kurumlara Afganistan'a yardım çağırısı yaparak sonlandırdı.

- "Ambulans var, benzin yok"

Kabil'deki Afgan-Japon Kovid-19 Hastanesinin 2 ambulansı var ancak benzin olmadığı için kullanılamıyor. Ambulanslar hastane bahçesinde atıl vaziyette beklerken kıtlık sadece bundan ibaret değil.

Hastanede personel 4 aydır maaş alamıyor. Hastane bahçesinde onlarca oksijen tüpü sıralanmış durumda fakat hepsi boş. Binalar ısıtılamıyor, aşının yanında ilaç ve tıbbi teçhizatlar da yeterli değil.

Taliban sonrası 70 personelin ülke dışına kaçtığı, bunların 10'unun doktor olduğu, şu an ise 30 doktorla çalışıldığı öğrenildi.

Acil Birim Ünitesi Müdürü Dr. Şirinağa Nasıri, halihazırda ülkede Kabil'de 2, Herat ve Mezar-ı Şerif'te 1'er olmak üzere toplam sadece 4 Kovid-19 hastanesinin faaliyet gösterdiğini, bu nedenle çevre illerden gelen hasta sayısının arttığını ifade etti.

Geçen hafta ellerindeki aşıların bittiğini kaydeden Nasıri, Sağlık Bakanlığından aşı temini konusunda kendilerine hiçbir bilginin ulaşmadığını söyledi.

Afganistan'daki Kovid-19 verilerinin gerçekçi olmadığının altını çizen Nasıri, özellikle Taliban sonrası sağlık sisteminin büyük zarar gördüğünü ve bunun doğru bilgi almayı imkansızlaştırdığını düşünüyor.

Nasıri, "Siyasi değişimden sonra sağlık sektörü darbe yedi. Dünya Sağlık Örgütünün Afganistan'a yardımlarının kesilmesiyle Kovid-19'un günlük rapor alma sistemi çöktü. Bu nedenle, Afganistan'daki Kovid-19 vaka sayısı net olarak bilinmiyor." diye konuştu.

Son dönemde Kovid-19 nedeniyle hastanelerine müracaatların arttığını kaydeden Nasıri, "Uluslararası kuruluşların yardımlarını kesmesinin ardından hastanelerin yüzde 95'i olumsuz etkilendi. Kovid-19 için kullandığımız ilaçlar bitti. Hastalarımız bunları kendileri temin etmek zorunda kalıyor." dedi.

Kovid-19 hasta takip sisteminin çöktüğünü ve salgın için organize edilen seyyar ekiplerin de artık çalışmadığını dile getiren Nasıri, "DSÖ'den böyle bir dönemde Afganistan'ı yalnız bırakmamasını talep ediyoruz. Özellikle koronavirüs konusunda gerekli yardımları yapmasını istiyoruz." ifadelerini kullandı.

- "Hastanenin bahçesindeki kuru ağaçları kestik"

Kabil'deki Cumhuriyet Hastanesi de diğer hastaneler gibi birçok kalemde yokluk yaşıyor. Taliban sonrası hastanenin yaklaşık 50 personelinin ülke dışına kaçtığı ve şu an en çok da hemşirelere ihtiyaç duyulduğu öğrenildi.

Hastanenin Başhekimi Dr. Muhammmedullah Ali Şengi, ülkedeki tüm hastanelerin benzer durumda olduğunu belirterek, "Yakıt kıtlığı nedeniyle hastanenin bahçesindeki kuru ağaçları kesip yaktık. Daha sonra İHH'den yakıt desteği aldık ve hala onu kullanıyoruz. Bu yakıt da bitince ne yapacağımızı kara kara düşünüyoruz." dedi.

Kendilerinin de 4 aydır maaş alamadıklarını kaydeden Şengi, cumartesi Uluslararası Kızılhaç Komitesinin maaşları ödediğini ancak hastane masrafları için ellerinde para olmadığını söyledi.

Şengi, "Yardımlar kesilince zor durumda kaldık. Şu an Kabil’in en büyük hastanelerinden olmamıza rağmen x-ray cihazımız dahi bulunmuyor." şeklinde konuştu.

- Hastalar şikayetçi

Kapisa vilayetinden 4 gün önce babasını hastaneye getiren Milad Havca (25), "Hastanedeki en büyük sorun odaların soğuk olmasıdır. Isınacak hiçbir şey yok. Yakıt yetersizliği yaşanıyor. İlaç yok. Eskiden bu hastanenin düzenli yemekleri bulunuyordu ama artık o yemekler de yok." dedi.

Havca, uluslararası topluma Afganistan'a yardım çağırısı yaptı.

- Ülkedeki insani kriz derinleşiyor

BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisinin raporuna göre, Afganistan insani yardıma ihtiyaç duyan ilk 5 ülke arasında geliyor.

Taliban sonrası Afganistan'a yönelik uluslararası yardımlar sona ermişti.

Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve ABD Merkez Bankası da Afganistan'ın uluslararası fonlara erişimini kesmişti.

ABD, Taliban'ın Kabil'e girişinden iki gün sonra 17 Ağustos'ta Afganistan Merkez Bankasının yaklaşık 10 milyar dolarlık rezervini de dondurmuştu.

Söz konusu gelişmeler halihazırda çatışmalar ve istikrarsızlık nedeniyle zor günler geçiren ülke ekonomisini içinden çıkılmaz bir noktaya sürüklemişti. Afganistan genelinde işsizlik, fakirlik ve açlık alarm verici seviyelere ulaştı.

BM, Afganistan'da kış aylarında nüfusun yarısından fazlasına tekabül eden 22,8 milyon kişinin ciddi anlamda gıda sıkıntısı yaşayabileceğini öngörüyor.