Türkiye'nin ilk otomatik vites kutusunu geliştirdiler

Proje yöneticisi öğretim görevlisi Muhammed Safa Kamer, patentini aldıkları vites kutusunun, elektronik bir yazılımla mevcut vites aralarında, ara vites ayarladığını ve en önemli özelliğinin ise Türkiye'nin "ilk yerli vites kutusu" olduğunu söyledi.

TÜBİTAK'ın 1005 Ulusal Yeni Fikirler ve Ürünler Araştırma Destek Programı kapsamında 2017 yılının 2'nci döneminde desteklemeye değer gördüğü projelerden biri olan 136 bin lira tutarındaki otomatik vites kutusu, KSÜ'den Prof. Dr. Ahmet Kaya, öğretim üyesi Dr. Orhan Erdal Akay, öğretim görevlisi Muhammed Safa Kamer, öğretim görevlisi Serdar Kaveloğlu, araştırma görevlisi Yalın Yamaç, makine mühendisi Fahrettin Gencer ve Malatya İnönü Üniversitesi'nden Prof. Dr. Şemsettin Temiz'den oluşan bir ekip tarafından geliştirildi.

Proje Yürütücüsü Muhammed Safa Kamer, geliştirdikleri otomatik vites kutusunun Türkiye'nin ilk yerli vites kutusu olduğunu söyledi. 2.5 yıllık bir çalışma sonunda geliştirdikleri vites sisteminin sürtünmeyle hareket ettiğini kaydeden Kamer, şunları söyledi:

"Bu, CVT vites kutusu, sürekli değişken, tahvil oranları iletim sistemi diye geçiyor. Bu tür vites kutularının mevcutlarından farklı olarak, bunların içerisinde dişli kademeleri yok. Dişli vites kutularında vites kademeleri var, 5 vites, 7 vites gibi. Buna göre dizayn ediliyor ve sadece o dişli kademeleriyle sınırlı kalıyorsunuz. CVT'lerin bunlardan farkı, minimum ve maksimum vites oranıyla sınırlı olacak şekilde aradaki bütün vites oranlarını bir elektronik yazılım yardımıyla elde edebiliyorsunuz. Bunun güzelliği bu."

OTOMOBİLİYLE RAMPADA ÇIKARKEN AKLINA GELDİ

Bu vites kutusunu geliştirme hikayesini de anlatan Kamer, Kahramanmaraş'taki Ahir Dağı'na çıkarken rampada otomobilin 2'nci viteste zorlandığını, 3'ncü vitesin de fazla geldiğini, bu sorunu çözmek adına yola çıktıklarını söyledi. Kamer, "5 vitesli bir araçta, örneğin buradaki Ahir Dağı gibi bir rampayı tırmanırken, aracın 2'nci vitesinin az, 3'üncü vitesinin de çok geldiğini fark edersiniz. Ara bir vites ister araç. Ya 2'nci vitesle devam edeceksiniz ya da 3'e atıp sürekli 2'ye düşeceksiniz, başka çaresi yok. "Bu ara vitesi nasıl elde ederiz" diye yola çıktık. Uğraşırken bir tasarım gerçekleştirdik. Aralarda kademelerin olmadığı, yolun eğimine göre, aracın istediği kademeyi elde edebileceği bir vites kutusu geliştirelim dedik ve böyle bir vites kutusu ortaya çıktı" diye konuştu.

DÜNYADA BENZERLERİ VAR AMA TÜRKİYE'DE İLK

Geliştirdikleri otomatik vites kutusunun dünyada benzerleri olduğunu ancak kendilerinin geliştirdiği sistemin onlardan çok farklı olduğunu kaydeden Kamer, aradaki farkı da şöyle anlattı:

"Bu dünyada bir ilk değil ama Türkiye'nin ilk yerli vites kutusu. Dünyada daha farklı CVT sistemleri kullanılıyor. Gelişmiş otomobil firmaları da şu anda otomatik vites olarak bunların farklı varyasyonlarını kullanıyor. Bizimki de bu CVT vites sistemlerin, yeni bir yorum olarak düşünülebilir ama bizim tasarımımızda dünyada birebir karşılaşılamadı. Bunun üzerine Türk Patent ve Marka Kurumu'ndan bunun patentini aldık. Biz konik merdaneli CVT ile çalışıyoruz. Onların kayışlı olanları, zincirli olanları ve küresel olanları var. Konik merdanelilerinin dünyadaki benzerlerine baktığımız zaman, kronik merdanelinin karşısında silindirik bir ring ya da silindirik bir merdane kullanılıyor. Bunda öne gerilme ile sistemi monte edip o ön gerilmeyle bütün viteslerde kullanmak zorunda kalıyorsunuz. Konik merdanenin karşısında bir silindirik merdane yerleştirdiğiniz zaman bu silindirin yüzeyinin başlangıç ve bitiş noktasındaki çevresel hızlar silindirde aynı olması gerekirken, konik merdanede aynı olmuyor. Bundan dolayı silindirin konik merdaneye denk gelen kısımlarında konik merdanenin en küçük yeri, silindire "yavaşla" diyor, en yüksek yeri de silindire "hızlan" diyor. Böyle bir kararsızlık var silindirik merdanede. Bundan dolayı ister istemez silindirde veya konikte aşınmalar görüyorsunuz. Bu aşınmalar tabi sürtünmeyle hareket eden sistemlerde istenmeyen bir durumdur. Aynı zamanda aşınmaların sonucu olarak da sisteme başlangıçta verilmiş olan ön gerilmede bir miktar kayıplar yaşanıyor. Böylece hareket iletiminde kayıplar yaşamış oluyorsunuz. Bizim sistemimizin birinci büyük özelliği 2 tane karşı karşıya aynı konikler açısına sahip, 2 konik merdane yerleştirilmiş olması. Bu sayede çevresel hız farklılıklarının önüne geçmiş oluyoruz, en azından bu sebepten bir aşınma olmamış oluyor. İkincisi, biz sistemimizin üzerine ön gerilme kuvvetini sağlamak için hidrolik baskı silindirleri yerleştirdik. Böylece bütün vites oranlarında sadece sabit bir ön gerilme kuvveti uygulamak yerine, her vites oranında, hidrolik silindirler yardımıyla istediğimiz kuvvette, istediğimiz şiddette bir ön gerilme kuvveti verebiliyoruz."

'YIL SONUNDA PROTOTİPİNİ ÜRETİP MEKANİK TESTLERİNİ YAPACAĞIZ'

Geliştirdikleri otomatik vites kutusunun mevcut vitesler arasında oluşturacağı ara vitesler sayesinde, aracın yakıtı daha verimli kullanacağını da belirten Muhammed Safa Kamer, "Şu anda projenin tasarım aşaması bitmiş durumda. Bilgisayar ortamında biz bunun tasarımını bitirdik, TÜBİTAK'tan bununla ilgili bir destek de almıştık. Aldığımız destekle tasarımın, akademik hocalarımızın yardımıyla gerçek boyutta bir araca uygulanabilecek şekilde boyutlandırılmasıydı. Boyutlandırılması bitti, bu yılın sonuna doğru da biz bunun 3 boyutlu yazıcılarla küçük bir prototipini üretip, mekanik testlerini yapacağız, mekanik olarak herhangi bir hata olup olmadığına bakmak için. Tabi biz bunu bilgisayar ortamında kontrol ettik, yine çok fazla hata görünmüyor çalışıyor sistem. Gerçekte de masaüstü boyutlarını ortaya koyup, çalıştığını göreceğiz. Daha sonra bunun deney setini gerçek boyutlarda üretip, laboratuvarımıza deney setinin konulması ve gerçek testlerinin yapılması takip edecek" dedi.

FOTOĞRAFLI