Geçtiğimiz günlerde Ekonomi Bakanlığı teşvik ile ilgili istatistikleri yayınladı. İlgili tabloya bakıldığında 2012 yılı sonu itibari ile Türkiye’de 4.365 teşvik belgesi düzenlenmiş ve bu belgeler ile gerçekleşen sabit yatırım tutarı ise 57,7 milyar TL. Ayrıca bu kapsamda sağlanan istihdam ise 149.498 kişi olmuş. 2001 yılında bu yana Türkiye’de 40.236 teşvik belgesi düzenlenirken yaklaşık 352 milyar TL sabit yatırım ve 1.633.319 kişilik bir istihdam sağlanmış. 2012 yılı verilerine dönecek olursak Konyamız toplam 200 adet teşvik belgesi ile 856 milyon TL sabit yatırım tutarı ve 3.940 kişi istihdam sağlamış. Teşvik belgesi sayısında Türkiye’de 5., sabit yatırım tutarında 20., istihdam sayısında ise 10. sırada yer almakta. Bu belgelerden 2 adedi ise yabancı sermayeli işletmelere ait.
Fakat 2011 yılındaki istatistiklere bakıldığında manzara biraz daha farklı. 2011 yılında ilimiz 256 adet teşvik belgesi ile İstanbul’un ardından 2. Sırada yer alırken bu yılsonu itibariyle İstanbul, Gaziantep, Bursa ve İzmir’in ardından 5. sırada.Düşüşteki durumu rakam ve yüzdelerle ele aldığımızda ise 256 belgeden 200 belgeye düşüş yaklaşık %22’lik bir belge sayısında azalma olduğunu gösteriyor. Geçen yıl ki sabit yatırım tutarı 1,446 milyar TL iken bu yıl 856 milyon TL’ye düşmüş. Sabit yatırım tutarında geçen seneye göre yaklaşık %41’lik bir azalma yaşanırken istihdam ise geçen yıl 6.746 kişi iken bu yıl 3.940 kişiye düşmüş ve % 41,5’lik bir azalma söz konusu.
Geçen sene ilan edilen yeni teşvik sistemi ile Türkiye il bazlı 6 bölgeden oluşan bir sisteme geçiş yapmıştı. Daha önce 4 bölgeden oluşan bölgesel dağılımlı bir sistem vardı. Konya ve Karaman illeri de bir arada 3. bölgede yer almaktaydılar. Mevcut durumda Konya 2. bölgeye geçerken Karaman ise 3. bölgede kaldı. Bunla ilgili analiz edilecek birçok konu olabilir. Elbette bu durum Konya’nın teşvik belgesi sayısını da etkilemiş olabilir. 256 belgeden 200 belgeye düşüşte bu faktörün de payı vardır. Genel teşvik belgesi alabilmede sabit yatırım tutarı alt limiti daha önce 500.000 TL ve üzeri iken şu an için 1 milyon TL ve üzeri.
Ancak, son durumu gösteren tabloya bakıldığında ve dikkat edildiğinde İstanbul, İzmir ve Bursa yeni teşvik sisteminde 1. bölgede, Gaziantep ise 3. bölgede yer almakta. Belki Gaziantep’in Konya’yı belge sayısında geçmesi buna bağlanabilir. Gaziantep’te teşvik belgesi sayısı 2011 yılında 190 iken şu an 230’a yükselmiş durumda.
“Teşvik Sistemleri” ile ilgili de şahsi düşüncemi paylaşmak istiyorum: Teşvik Sisteminde 3’lü bir yapı uygulanmalı. A, B ve C kategorileri gibi. A grubunda gelişmesini büyük ölçüde tamamlamış, daha çok büyük ve teknolojik düzeyli yatırımları çekmesi planlanan iller; B kategorisinde gelişmeye başlamış ciddi atak gösteren, bir sıçrama potansiyeli olup bu amacına ramak kalmış iller; C kategorisinde ise gelişmesi, büyümesi arzu edilen iller yer alabilir. Ayrıca, stratejik ve desteklenmesi ön görülen sektörler ise yine her ilde aynı teşvik unsurlarından yararlandığı bir yapı kurulabilinir.
Yazımı bitirirken son teşvik sisteminde, MEVKA’nın “yerel birim” olarak belirlendiğini hatırlatmak isterim. Detaylı bilgi almak için Ajansımıza müracaat edilebilinir.