Konya Çirkap Mahallesi’nin varlığına ilk defa Karamanoğulları ve Fatih dönemlerindeki ilyazıcı defterlerinde rastlanmaktadır. Bu duruma göre mahallenin kuruluş tarihi Selçuklu Dönemine kadar uzanmaktadır. 924/1518 yılında Yavuz Sultan Selim dönemi Konya mahalleleri arasında da yer alan mahalle, Kanuni dönemine ait tarihsiz bir ilyazıcı defterinde, 9 hane ve 13 nefer olarak görülmektedir. 992/1584 yılı 3. Murat dönemine gelindiğinde mahalle, 23 vergi mükellefinden ibarettir. Bu kayıtlardan, mahallenin o dönemlerde çok büyük bir mahalle olmadığı anlaşılmaktadır.
EN ÖNEMLİ PROBLEMLERİNDEN BİRİYDİ
Şehirlerin en önemli problemlerinden birisi, eskiden “çirkab” denilen atık suların insanlara ve çevreye zarar vermeden şehirden uzaklaştırılmasıdır. Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde buna büyük önem verildiği görülmektedir. Mesela, Konya şeriye sicillerindeki kayıtlardan öğrenildiğine göre, Cemel Ali Dede Külliyesi içinde yer alan Selçuklu Dönemine ait Durud Kadınlar Hamamı’nın kullanılan suları, künk borularla Ayanbey mevkiini (günümüzde mahalle) aşıp, Kirazlı yöresinde Çirkap Gölü olarak adlandırılan bir çukur alana ulaştırılmıştır. Hamam, künk borular ve göl, günümüze intikal etmemiştir.
KİRLİ SULAR YÖNLENDİRİLDİ
Osmanlı Döneminde de bugünkü İsmet Paşa İlkokulunun çevresinde bulunan debbağhane esnafının kullandığı kirli sular, Konya surlarının kuzey doğusundaki sur hendeğine yönlendirilmişti. 7 Şaban 1149/11 Aralık 1736 tarihli bir kadı sicili kaydından bu hususun dava konusu olduğu anlaşılmaktadır. Yine şeriye sicillerindeki kayıtlara göre Çirkap Irmağı’nın köprüsü, Aksaray Kapısı’nın önündedir. Muhtemelen ırmak buradan, Mevlâna Külliyesi’nin kuzeyinden dolaşarak Çirkap Sokağı’ndan güneye, ondan sonra da doğu istikametinde devam ederek Aslım’a ulaşmaktadır.
BU BÖLGEDEN AÇIK OLARAK GEÇİYORDU
Bu durumdan anlaşılacağı üzere, Çirkap Irmağı’nın bu bölgeden geçmesinden dolayı burada oluşan mahalle de Çirkap adını almıştır. Mahallenin tam yeri ve sınırları bilinmemekle beraber günümüzdeki Mevlâna Kültür Merkezi’nin kuzey taraflarında yer aldığı ve Çirkap Irmağı’nın bu bölgeden açık olarak geçtiği anlaşılmaktadır. Muhtelif tarihli şeriye sicillerinde çeşitli sebeplerle Çirkap Irmağı, Çirkap Sokağı ve Çirkap Mahallesi tabirine rastlanmaktadır. Eski mahalle kayıt ve listelerinde bu bölgede Dolap Mektep, Dolap Battal, Dolap Halil ve Dolap Mahmut mahallelerine rastlanmaması ise, Çirkap Mahallesi’nin bunların yerinde olduğunu düşündürmektedir.
MÜSLÜMAN VE HRİSTİYANLAR BİRLİKTE YAŞIYORDU
Şeriye sicillerindeki kayıtlardan mahallede Hristiyan ve Müslüman cemaatin birlikte yaşadığı, çevrenin bağlık bahçelik bir bölge olduğu, 23 Nisan 1736 tarihli bir kayıttan da mahallede avarız vakfının bulunduğu anlaşılmaktadır. Mahalle, bu adla günümüze kadar gelememiştir.