6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, 30 Haziran 2012 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır ve yürürlük maddesinde yer alan çeşitli hükümler gereğince bazı maddeleri yayımı tarihinden itibaren altı ay sonra yürürlüğe girmiştir. Bazı maddeleri henüz yürürlüğe girmemiştir.
Bu Kanun ile, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülükleri düzenlenmiştir. İş hayatının belli bir yönünü düzenleyen özel bir kanundur.
4857 sayılı İş Kanunu’nda yer verilen iş sağlığı ve güvenliği kapsamındaki hükümler, bu Kanun ile yürürlükten kaldırılmıştır.
6331 sayılı Kanunun 6 ncı maddesi ile, iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri düzenlenmiştir. Bu maddede yer alan en önemli hüküm, işverenlerin iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirme mecburiyetidir. İşverenler bu çalışanların göreceği hizmeti ortak sağlık ve güvenlik biriminden de satın alabileceklerdir.
6 ncı madde, kamu kurumları ile 50’den az personel çalıştıran ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 30 Haziran 2014 tarihinde yürürlüğe girecektir. 50’den az çalışanı olan ve tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 30 Haziran 2013 tarihinde yürürlüğe girecektir.
Bu saydıklarımız dışında kalan işyerleri için bu madde 30 Aralık 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir ve uygulamadadır. Yani, 50’den fazla çalışanı olan ve tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli çalıştırma mecburiyeti başlamıştır.
Kanun’un 7 nci maddesi, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca desteklenmesini düzenlemektedir. Kamu kurumları hariç 10’dan az çalışanın bulunduğu tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfında bulunan işyerlerindeki iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedelleri Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanacaktır. 10’dan az çalışanı bulunan az tehlikeli sınıfında bulunan işyerlerinin de bu destekten faydalanması için Bakanlık tarafından karar alınabileceği hüküm altına alınmıştır.
Kanun’un 7 nci maddesinde ağır bir hüküm vardır ve işverenlerin bu hükme çok dikkat etmeleri gerekmektedir. Eğer işverenler yanlarında çalıştırdığı kişiyi Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirmeden (sigortasız) çalıştırırsa ve yapılan denetimlerde bu tespit edilirse, tespit tarihine kadar yapılan bütün iş sağlığı ve güvenlik hizmetleri destek bedelleri yasal faizi ile birlikte işverenden geri alınacaktır. Ceza bununla da sınırlı kalmamaktadır. Bu durumdaki işveren, tespit tarihinden sonra üç yıl boyunca bu destekten yararlanamayacaktır.
Kanun’un 8 inci maddesi işyeri hekimlerinin ve iş güvenliği uzmanlarının görev ve yetkilerini düzenlemektedir. Bu kişiler bağımsız olacaklardır ve görevlerini yapmaları için her türlü kolaylık sağlanmak zorundadır. Bir anlamda bu kişiler, bu zamana kadar hep patron olmuş kişilerin yasal olarak patronları konumuna getirilmişlerdir.
İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı, işyerinde yapılması gereken işleri işverene yazılı olarak bildirecekler ve hayati tehlike arzeden eksikliklerin işveren tarafından tamamlanmaması halinde işverenlerini Bakanlığa ihbar edeceklerdir. Bu durum iş hayatımızda yeni bir kültürü de beraberinde getirmektedir.
Yukarıda yer verdiğimiz 6, 7 ve 8 inci maddelerinin yürürlük tarihi, yine yukarıda yaptığımız sınıflandırmaya tabidir. Yani bu maddeler, kamu kurumları ve 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 30 Haziran 2014 tarihinde, 50’den az çalışanı bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 30 Haziran 2013 tarihinde yürürlüğe girecektir. 50’den fazla çalışanı bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için 30 Aralık 2012 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
6331 sayılı Kanun, “çalışan” kavramını kabul etmiştir. Bu kanunda işçi, memur, kadrolu, kadrosuz, sözleşmeli vb. ifadeleri yer almamaktadır. Belli istisnalar dışında bütün işyerleri için uygulanacaktır.
Bir sonraki yazımızda bildiklerinizi paylaşmaya ve hatırlatmaya devam edelim İnşaallah.