Faiz, en genel şekli ile banka ya da benzeri aracı kurumlardan borç karşılığında alınan paranın kullanımı nedeniyle verilen ücret olarak tanımlanabilir. Yani faiz aslında kardır. Faiz oranları da bazı hususlara göre değişkenlik gösteriyor olsa da bu hususlar arasında en önemli olan parametre ülke ekonomisidir.
Faiz kavramını ekonomik anlamda ele aldığımızda ise borç anlaşmasından doğan satış neticesinde kazanılan gelir olarak tanımlanabilir. Elbette faizin hukuksal bir boyutu da var. Yani faiz tamamen yasaldır. Sermayeden kazanılan para olarak da düşünülebilir. Bir borç kullanıldığında bu borcun geri ödenmesi, faizi ile birlikte gerçekleştirilir.
Faiz Oranı Nedir?
Faiz nedir konusu kadar merak edilen bir diğer unsur da faiz oranı nedir şeklindedir. Faiz oranı ikiye ayrılır. Bunlar; nominal faiz oranı ve reel faiz oranıdır. Bankalar tarafından açıklanan oranlar nominal faiz oranı kategorisinde yer alır. Reel faiz oranı ise enflasyona göre düzenlenmiş olan ve çeşitli müdahaleler ile belirlenendir. Faiz oranının bulunması için nominal olan orandan enflasyon oranının çıkarılması gerekir. Çoğu zaman bu oranlar yıllıktır ancak bazen 6 aylık ya da aylık faiz oranları da açıklanabilir. Tahmin edilebileceği gibi borsada piyasalar da faiz oranlarından etkilenir.
Faiz oranı aslında tek bir oranı ifade etmez, fazla sayıda faiz oranı vardır ve bunlar da ödenecek tutarların değişkenlik göstermesini beraberinde getirir. Örneğin bir bankadan kredi almak istediğinizde sunulan faiz oranı ile bir başka bankanın sunduğu faiz oranı aynı değildir. Tüketiciler ise en uygun faiz oranı sunan bankalara yönelmek isterler, uygun olan ise en düşük olan faiz oranıdır. İhtiyaç kredisinden konut ve taşıt kredisine kadar bankaların tüm kredili ürünlerinde en düşük faiz oranlarını sunan bankalar, en çok tercih edilenler oluyor. Çünkü faiz oranı ne kadar düşük olursa, aldığınız kredinin toplam geri ödeme tutarı da o kadar düşük olacaktır.
Faiz Oranı Nasıl Belirlenir?
Faiz oranlarını belirleyen merkez bankaları oluyor. Merkez bankaları da çeşitli parametreleri dikkate alarak bu oranları belirliyor. Bu parametrelerden ilki ve en önemli olanı ise enflasyon oranlarıdır. Ülkedeki enflasyon, ekonomi ile çok yakından ilgilidir. Dolayısıyla faiz oranlarının ülke enflasyonundan etkilenmemesini bekleyemeyiz. Ülkelerin tercihi çoğunlukla faiz oranlarını %2’lik enflasyona tekabül edecek şekilde belirlemek olsa da Türkiye’de durum farklı! Ülkemizde enflasyon oranı bir hayli yüksek ve bu nedenle % 2 oranı kademe kademe belirleniyor diyebiliriz. Fiyat istikrarını sağlayan çeşitli faktörler de göz önünde bulunduruluyor.
Merkez Bankası’nın görevlerinden biri de fiyat istikrarını sağlamaktır. Bu doğrultuda bir para politikası oluşturması gerekir. Dolayısıyla Merkez Bankası, bankalara borç para verebilir ya da borç para alabilir. Bununla birlikte, bono ve mevduat faiz oranları da takip ediliyor. Enflasyonun durumu da tüm bunlar dikkate alınarak belirleniyor. Şayet enflasyon yüksekse bu durumda Merkez Bankası faiz oranlarının düşmesini sağlayacak olan para politikalarını devreye sokar. Bu para politikalarının ise her durumda faiz oranlarını düşürmede yeterli olduğundan söz etmek güç! Uygulanan para politikalarına rağmen faiz oranları yine yüksek düzeylerde kalabilir.
Faiz oranlarının yüksek düzeyde kalması üretimde, yatırımda düşüşlere, işsizlik oranlarında ise yükselişe yol açar. Bir anlamda mali yağının çöküşe geçmesi söz konusu olur. Kriz beklentisinin gerçeğe dönüşmemesi için Merkez Bankası düzenleme politikaları uygular ve ekonomiye güven duyulmasını sağlamaya çalışır. Amaç ise daralan bir ekonomiden genişleyici bir ekonomiye geçiş yapılmasıdır.
İçerik https://paratic.com/faiz-nedir/ kaynağından hazırlanmıştır.