ÇEMBERİN DIŞINDAKİLER

Sezai Keskin

Engellilerin toplumdaki varlıklarını kabul etmek ve bunların hayatlarını kolay şekilde devam ettirebilmelerini sağlamak hükümetlerin ve yerel yönetimlerin görevleridir. Belki engellilerin bir kısmı eğitilerek mevcut ortama uyum göstermeleri sağlanabilir. Ama eğitim almayanların durumu çok daha zordur. Bu yüzden yerel yönetimlerin ve ilgili kuruluşların bu konuda bazı önlemler alması ve gerekli çözüm yollarını bulması gerekir. Bu önlemlerdeki gaye; onların hayatlarını kolaylaştırmak, tehlikelerden ve zarar görmelerinden, başkasına muhtaç olmadan, özgürce diledikleri hayatını sürdürmeleridir.

Şehir planlamaları yapılırken engelliler göz ardı edilmemelidir ve özellikle, görme engellilerin büyük problemlerle karşılaşmaktadır. Misal bazı yerlerde esnafların kaldırımlarda mallarını sergilemesine, cahil ve görgüsüzlerin araçlarını kaldırımlara park etmeleri kesinlikle izin verilmemeli, bunu önleyici tedbirler alınmalıdır ve bunlara ibreti alemlik ağır para cezaları verilmelidir.

Belediyeler ve ilgili resmi kurumlar ağaçların, elektrik direklerinin, trafik levhalarının dikilmesinde belirli bir standart getirmelidir. Ağaçlar veya direkler yol tarafındaki kaldırım kenarına aynı aralıklarla ve hizada dikilmelidir. Öyle ki görme engelli bir kişi hangi kaldırıma çıkarsa çıksın karşısına çıkacak olan bu engellerin hep aynı olduğunu bilmeli ve ona göre hareket etmelidir. Ağaçların alt dalları görme engellinin kafasına çarpmaması için kesilmelidir. Ağaç gövdelerinin etrafı geniş çemberlerle çevrilmelidir. Trafik levhaları görme engellilerin kafasına çarpacak şekilde alçak dikilmemelidir. Araçların çıkışını engellemek için kaldırım kenarlarına dikilen beton mantarlar, çok kısa olduğundan görme engellilerin ayağının takılıp düşmesine sebep olmaktadır. Şayet dikilmesi gerekiyorsa bunlar daha sık ( bir tekerlekli sandalye sığacak aralıklarla) ve mümkün mertebe yol kenarına yakın dikilmelidir. Su birikintilerini engellemek ve yürüyüşü kolaylaştırmak için kaldırımlardaki çukurlar, bozukluklar giderilmelidir. Kaldırım yüzeyinin düz olmasına dikkat edilmelidir. Kaldırımlarda bodrum kat girişi yada merdiven boşlukları bulunmamalıdır. Zorunlu ise bunların bulunduğu kısımların etrafı demir parmaklıklarla çevrilmelidir. Dış kenarı boş veya derin olan kaldırımlarda, bir kenar duvarı yada parmaklıklar yapılmalıdır. Bütün trafik ışıklarına sesli sinyalizasyon takılmalıdır. Yol, kaldırım, kanalizasyon, telefon ve elektrik gibi yapım çalışmalarında mutlaka görme engellilerin fark edebileceği şekilde barikatlar yapılmalı, yapım çalışması biter bitmez çukurların üzeri kapatılıp düzeltilmelidir. Bu gibi yerlerde engellilere yardımcı olunması için uyarıcı levhalar bulunmalıdır.
Geniş kaldırımlarda görme engellilerin takip ederek yürüyebileceği farklı zeminler olmalıdır. Ayrıca yaya geçitlerinin ve alt/üst geçit girişlerinin zemini farklı döşenmelidir. Bu zemin görme engelliyi alt/üst geçit merdivenlerine götürebilmelidir.
Belediye otobüslerinde, durma düğmeleri bedensel engelli, kısa boylular ve çocuklar için mutlaka aşağılarda ve oturma yerlerine yakın yerlerde olmalıdır.
Otobüsün hangi durağa geldiği ve sonraki durağın hangisi olduğu anonsla duyurulmalıdır.

Giriş kapılarına sesli sinyalizasyon konulması görme engellinin otobüse kolay binmesini ve inmesini sağlayacaktır. Otobüs Durakları görme engellilerin bastonlarıyla ve ayaklarıyla hissedebilecekleri şekilde zemini kaldırımdan farklı olmalıdır.
Tren, tramvay ve metroda görme engellinin, bineceği kapıyı kolayca bulabilmesi için kapılara sesli sinyalizasyon yapılmalıdır. Ya da aracın belirli bir yerde durması sağlanarak açılan kapıya kadar olan kısımda zemin farklı olmalıdır.
Metroda sarı çizgi bastonla tanınabilecek şekilde tırtırlı ve geniş tutulmalıdır.
Vapurlarda yolcuların inip-binme yerlerinin her iki tarafına sesli sinyalizasyon konulmalıdır. 
En önemlisi toplumun engellilere karşı davranışları konusunda bilgilendirme programları hazırlanmalı ve televizyon, gazete ve broşürler aracılığıyla yayınlanmalıdır. Yukarıdaki uygulamaların bir çoğu bu şekilde başarıya ulaşabilir.