İşletmelerin bilançoları zamanla enflasyona yenik düşmekte ve taşınmazlar, demirbaşlar, tesis makine ve cihazlar ile diğer duran varlıklar güncel tutarları yansıtmamaktalar. Ayrıca bilançonun pasifinde yer alan öz kaynaklar da aynı ölçüde güncel tutarlardan uzak kalmakta, işletmenin güncel durumunu, gücünü, değerlerini yansıtamamakta. Enflasyondan kaynaklanan bu duruma ilişkin uygulama 2004 yılında yapılmış olup, bu tarihten sonra son üç hesap döneminde % 100’den ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10’dan fazla enflasyon artışı olmadığından yasal olarak yapılmamıştı.
16.05.2018 tarihinde kabul edilen 7144 sayılı kanun ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununda yapılan değişiklik ile 2004 yılında uygulanan Enflasyon düzeltmesi uygulamasına benzer bir uygulama 30.09.2018 tarihine kadar bir defa uygulanmak üzere geçici 31. madde ile 25.05.2018 tarihinden başlamak üzere yürürlüğe girmiştir. 2004 yılından günümüze kadar Enflasyon düzeltmesi uygulaması yasal olarak yapılmadığından, geçmiş yıllarda bağımsız denetim amaçlı olarak bankaların isteği doğrultusunda yeniden değerleme yapmış olan işletmelerin, yaptıkları yeniden değerleme uygulaması; Vergi Usul Kanunu uyarınca pasifi artırıcı bir unsur olarak değer artışlarının vergilendirilmemiş olması ve kanuni olarak yeniden değerleme yapılmasına izin verilmemiş olması nedeniyle Gelir Vergisi Kanununun 38. maddesi uyarınca “Bilanço esasına göre ticari kazanç, teşebbüsteki öz sermayenin hesap dönemi sonunda ve başındaki değerleri arasındaki müspet farktır. Bu dönem zarfında sahip veya sahiplerce: 1. İşletmeye ilave olunan değerler bu farktan indirilir. 2. İşletmeden çekilen değerler ise farka ilave olunur.” madde açıklamasına göre ilave vergi ve vergi ziyaı cezası ile karşılaşabilirler. Bu nedenle bilançosunda yer alan taşınmazlarını değerlemek isteyenler için Maliye Bakanlığı kaçırılmayacak bir fırsat sunmaktadır.
Kimler Yararlanabilecekler
Tam mükellefiyete tabi ve bilanço esasına göre defter tutan kollektif, adi komandit ve adi şirketler da dahil olmak üzere ferdi işletme sahibi gelir vergisi mükellefleri ile kurumlar vergisi mükellefleri bilançolarına kayıtlı taşınmazları, kanunda yazılı istisnalar dışında yeniden değerleme hakkına sahipler.
Hangi iktisadi kıymetlere uygulanacak
25.05.2018 tarihi itibariyle aktife kayıtlı olan taşınmazlar,
Sat-kirala-geri al işlemine veya kira sertifikası ihracına konu edilen taşınmazlar ile taşınmazların alım, satım ve inşa işleri ile devamlı uğraşanların bu amaçla aktiflerinde kayıtlı bulunan emtia niteliğindeki kıymetler,
Boş arazi ve arsalar yeniden değerleme hükümlerinden faydalanabilecekler.
Gelir vergisi kanununa göre devir ve tür değiştirme halleri ile Kurumlar Vergisi kanununa göre devir ve bölünme hallerinde, devrolunan veya bölünen işletmeler/şirketler tarafından iktisap edilen taşınmazların devralanlar tarafından yeniden değerlenmesinde devir eden, tür değiştiren veya bölünen işletme/şirket tarafından iktisap edildiği tarih esas alınacaktır.
Değer artışının vergilendirilmesi
Yapılacak Yeniden değerleme neticesinde pasifte özel bir fon hesabında gösterilen değer artışı tutarı üzerinden % 5 oranında hesaplanan vergi, yeniden değerleme işleminin yapıldığı tarihi izleyen 25. gün akşamına kadar vergi dairesine beyan edilip, aynı süre içerisinde ödenecek. Beyannamelerini Elektronik ortamda verenler, elektronik ortamda beyan edecekken, diğer mükellefler matbu olarak hazırlanan kağıt beyanname şeklinde vergi dairesine beyan edecekler.
Amortisman hesaplaması
Yeniden değerlemede, taşınmazların ve bunlara ait amortismanların, bu kanunda yer alan değerleme hükümlerine göre tespit edilen ve bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla defter kayıtlarında yer alan değerleri dikkate alınacak.
Böylece Kurumlar ve Gelir vergisi mükelleflerince gerek geçici vergi dönemlerinde gerekse yıllık beyanname döneminde gelir tablosu için önem arz eden amortisman giderlerinin tutarı güncellenmiş olacağından amortisman gideri artarken, bilanço ve gelir tablosu daha gerçekçi olacaktır.