Pandemiden sonra Batı ülkelerinde görülen kuş gribi yumurta fiyatlarını tavanlara çıkardı. Türkiye’de ise üreticiler maliyetleri karşılamakta zorlandıklarını belirtirken Avrupa ülkelerine yumurta ihracatının önünün açılmasını beklediklerini söylediler. Girdi fiyatlarının Türkiye’de yüksek olduğunu belirten Yumurta Sarayı İşletme Sahibi Mustafa Mutlu, “Yumurta üreticileri koli başına 90 ila 100 lira olmasını bekliyor. Şu anda yumurtanın market raf fiyatları 55 ila 65 lira civarı seyrediyor. Bu fiyatlarda üreticilerin kâr oranı da oldukça düşüyor. Türkiye’de üretici yoğunluğundan dolayı fiyatlarda bir artış olmadı. Konya’da da üretim oldukça yoğun ve üreticiler fiyatların makul seviyeye gelmesini bekliyor” dedi.
“İHRACAT KAPILARI AÇILSIN”
Avrupa ülkelerine yumurta ihracatının belli oranda olduğunu hatırlatan Mutlu, bu oranların fazlalaştırılmasının üreticiyi rahatlatacağını belirtti. Ortadoğu ve Türk Cumhuriyetlerine ihracatın devam ettiğini söyleyen Mutlu, “Türkiye genel olarak yumurta üretiminde ön sıralarda bulunuyor. Ortadoğu ve Türk Cumhuriyetlerine ihracatlar yapılıyor. Lakin Avrupa’ya yapılacak ihracatta katma değer yükseliyor. Şu anda Avrupa’ya ihracat kısıtlı olarak yapılıyor. Yurtiçindeki fiyatlar 48-50 lira bandında seyrediyor. Ayçicek küspesi ve soya fiyatları yükseltti. Avrupa ülkeleri Türkiye’den yumurta gelmesini istiyor. Avrupa’ya yapılacak ihracatta 360 adet yumurta olan koli 43 dolar civarında olacak. Bu fiyatlar da üreticileri rahatlatacak”
“TÜKETİCİNİN KORUNMASI GEREKİYOR”
Avrupa’ya olan ihracatın genişlemesiyle birlikte iç piyasada yumurta fiyatlarının yükseğe çıkma konusunu değerlendiren İşletme Sahibi Mutlu, bu konuda da alınacak tedbirlerle iç piyasadaki fiyatların dengeleneceğini dile getirdi. Üreticiler olarak kâr oranlarının düşük olduğunu hatırlatan Mutlu, “İhracatın önü açıldığında yurtiçinde üretimi fazla olan yumurtanın fiyat dengesi bozulacağı söyleniyor. İlgili bakanlıklar bununla ilgili tedbirleri alabilir. İç piyasalarda fiyat dengesi sağlandığında tüketici de korunmuş olur” dedi.
BATI YUMURTA KRİZİ YAŞIYOR
ABD Tarım Bakanlığının gıda fiyatı görünümünü raporuna göre, geçen yıl şubatta başlayan kuş gribi salgınından milyonlarca tavuk etkilendi. 47 eyalette 60 milyona yakın kuş itlaf edilirken, salgından etkilenen yumurta tavuğu sayısı da 43 milyonu aştı. Tekrarlayan salgınlar nedeniyle yumurta arzında ciddi düşüşler kaydedilirken, ABD yumurta stokları, geçen ay 2022 başına göre yüzde 29 azaldı. Kısıtlı arz, kasım-aralık aylarını kapsayan tatil sezonunda artan taleple birleşince toptan yumurta fiyatları yükseldi. Ayrıca, normalden daha düşük seviyede olan yumurta stokları, Noel haftasında fiyatların rekor seviyelere çıkmasına neden oldu. Geçen yıl aralık ayındaki Noel haftasında kabuklu yumurta fiyatları, 2022'nin başına kıyasla yüzde 267, bir önceki yılın aynı dönemine göre de yüzde 210 arttı. Bir düzine toptan kabuklu yumurta fiyatı geçen yılın başında yaklaşık 1,5 dolar seviyesinde olurken, yıl sonunda 5 doların üzerine çıktı. Geçen yılın son haftasında stokların artmaya başlamasıyla yumurta fiyatlarında hafif düşüş kaydedildi. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine (CDC) göre, geçen yıl başlayan ve şimdiden 60 milyona yakın kuşu etkileyen kuş gribi virüsünün yayılması, yumurta fiyatlarının yüksek olmasının temel nedenini oluşturdu. Ayrıca, birçok gıda gibi yumurta da ABD'de yükselen fiyatlardan payını aldı. ABD Çalışma Bakanlığı tarafından açıklanan enflasyon verilerine göre, Aralık 2022'de yumurta fiyatı aylık bazda yüzde 11,1, yıllık bazda da yüzde 59,9 artış gösterdi.
MARKETLER SINIRLI STOK NEDENİYLE ÖZÜR DİLİYOR
Marketlerde ise yumurta fiyatları türlerine göre değişiklik gösteriyor. Bazı marketlerde bir düzine organik yumurtanın fiyatı 12 dolara yaklaşırken, organik olmayan yumurtalar 7 dolar civarında alıcı buluyor. Öte yandan, bazı marketler, yumurta raflarına astıkları notlarda tedarikçilerin fiyatları yükseltmesi nedeniyle yumurta fiyatlarının arttığını belirterek, sınırlı envanter nedeniyle müşterilerinden özür diliyor. Talebin dengelenmesi, stokların yeniden artmaya başlaması ve enflasyonunu ılımlı seyri nedeniyle yumurta fiyatlarında düşüş öngörülüyor. •Servet R. Çolak