İslam Medeniyetinin öngördüğü kişisel gelişim yöntemlerinin en etkililerinden biri şüphesiz aklın; bir diğeri de kalbin eğitimidir. Nitekim yeryüzündeki ve kainattaki tüm yaratılmışların en üstünü olarak yaratılan ve yeryüzüne Allah’ın halifesi olarak gönderilen insanın şahsiyetini kalp ve akıl oluşturmaktadır.
İslam dini başlangıçtan bu yana ilme ve ilim tahsil etmeye büyük önem vermiştir. İslamın ilk emri “Oku” emridir. Burada ki oku kavramı basit bir kitap okuma değil; kainatı akılla ve kalple anlamlandırabilmektir. Okuyabilmektir.
Okuma yazma bilen Mekkeli müşriklerin her on çocuğa okuma yazma öğretmesi karşılığı serbest bırakılmıştır. Kur’an sık sık insanları, kainatı izlemeye, kendilerini gözlemeye davet etmiş, hadiseler arasında sebep-sonuç ilişkilerini kurmalarını yani akletmelerini söylemiş ve bu hususta ibret alınması için bir eğitim aracı olarak bolca kıssalar ve akli deliller kullanmıştır. Örneğin Allah insana ilim vermiş bu sebeple de isimleri öğrettiği Adem (a.s)’ı meleklerden üstün addetmiş ve meleklerden ona secde etmelerini istemiştir.
İnsanın bir diğer önemli merkezi ise kalptir. İslam dini bu merkezin de eğitilmesini biz inananlardan istemiştir. İslam dini bizim duygusal zekamızın yüksek olmasını ister. Örneğin oruç tutarak açların halinden anlamamızı, sadaka vererek, yaşlı ve hasta ziyaretleri ile empati duygumuzu geliştirmek, birçok tavsiyesi ile öz bilincimizi oluşturarak kendimizi ve nefsimizi kontrol edebilecek bir anlayışa sahip olmamızı ister.
Kalbin eğitimi de en az aklın eğitimi kadar önemlidir. Kalp iyi olursa her şey iyi, kalp kötü olursa her şey kötü olur. Ameller niyete göredir hadisi niyetlerin beslendiği kalbi de eğitmemiz gerektiğini doğrulayan en önemli yaklaşımdır. Kalp bir çeşit psikolojik merkezdir. Kalp; kainata sığmayan Allah’ın, sığdığı yerdir. O halde kalbi de eğitmeli ve kirletmemeliyiz. Aynı zamanda kimsenin kalbini de kırmamalıyız çünkü kim bilir belki de her şeyin sahibi olan Allah o kalpte misafirdir…
Duygudan (kalpten) yoksun bir akıl ya da akıldan yoksun bir duygu (kalp) bizi hakikate eriştirmesi mümkün değildir. O halde kalplerimizi ve aklımızı terbiye edelim, eğitelim. Yeni eğitim öğretim yılında akıl kadar kalplerin de eğitildiği bir yıl olması dileğiyle…