Osmanlı Devleti bilinenin aksine yalnızca Orta Doğu ve Balkanlar da değil, Afrika’da da büyük bir güç ve etkinliğe sahipti. Bunlardan birisi Nijer’in Agadez Bölgesi… Agadez’de yaşayan Müslümanlar hala Osmanlı soyundan gelen Türkler olduklarını söylüyor. Ne kadar ilginç değil mi? Bu siyahi adamlar nasıl oluyor da Türk olabiliyorlar?
Anlatalım…
Osmanlı Devleti’nin gücünün ve ihtişamının en fazla olduğu dönemde tüm Müslüman âlemde olduğu gibi Agadez’de yaşayan insanlarda sempati duyuyorlardı.
O dönem Agadez’de bulunan Tuareg kabileleri anlaşmazlığa düşüyor. 14. yüzyıl… Yani Osmanlı’nın başında Yıldırım Bayezid var. Bu Tuareg Kabilesi diyor ki, Osmanlı Müslüman devlet, bu kavga ve tartışmalarımızı en iyi Yıldırım çözer. Aralarından olaya en hâkim olanları seçerek bir kabile oluşturup Sultana yollamışlar.
Yıldırım Bayezid gelen heyetin liderlik kavgasına girdiğini öğrenince epeyce bir düşünüyor. Bu kadar ayağına gelip yardım isteyen insanları geri çevirmek onları hem Türklerden hem Müslümanlardan soğutacak. Bu düşüncelerle Yıldırım sarayda bulunan siyahi cariyelerinden birinin Yunus adındaki oğlunu onlara Sultan tayin edip, sorunlarına çözüm bulacağına söz veriyor.
Yıldırım Bayezid bu kararını Yunus’a tebliğ edince, Yunus yanına Osmanlıya mensup halktan bir grup alarak, Fizan’ın güneyindeki Agadez bölgesine gidiyor. Sultanın dediklerine uyan Yunus Agadez halkının sorunlarına çözüm bulup, bölgeyi huzura kavuşturuyor.
Fakat Yunus ve beraberindeki halk burada yaşamayı çok sevince geri dönmeyi düşünmüyorlar ve bölgeye yerleşmeye karar veriyorlar.
Onların yerleştikleri yere İstanbul’dan gelen manasında olan “İstanbulewa” ismini veriyorlar. Yunus’un ölümünün ardından sistem Osmanlı’daki gibi kalmaya devam ederek, taht babadan oğula geçiyor. Ve enteresan ama bu sistem bugüne kadar geliyor. Bu konuda öğrendiğim en tuhaf bilgi, şu an hala her Cuma, Agadez’de Osmanlı adına hutbe okutuluyor. Ve hala bu bölgede Osmanlı sancağı dalgalanıyor.
Şu an ki Agadez Sultanı İbrahim Ömer…
Nijer İstanbulewalı halka her zaman daha ılımlı bir tavır sergiliyor.
Bu konu ile ilgili tartışmalar ve iddialar sürüyor. Niamey'a atanan büyükelçi Hasan Ulusoy bölgeye gidince çalışmalarına hız kazandırdı. Altı yüz yıllık hikâyeyi arşivlerden araştıran Büyükelçi Ulusoy'a göre, araştırmalar iki ülke münasebetleri açısından önem taşıyor.
Büyükelçi Hasan Ulusoy şunları 2013’te şunları söylüyor; “Osmanlı 1500'lerde önce Kuzey Afrika olmak üzere yavaş yavaş sahra altı Afrika'ya geliyor. Ancak bunun öncesinde Nijer'de Osmanlı padişahının izini bulduk. Bu da kuzeyde bulunan Agadez Bölgesi'ndeki kavimlerin çoğunun Tuareg başta olmak üzere, daha 1400'ün başında 4-5 kabile halinde, Osmanlı padişahının huzuruna çıkıp, kendilerini yönetecek bir şef istemeleriyle başlıyor.”
Ulusoy’un bu konudaki fikirlerinin takipçisi olup sizi de bilgilendirmeyi istiyorum.