TMO geçen yıl olduğu gibi yılda haziranın ilk haftasında,6 Haziran itibariyle hububat alım fiyatlarını açıkladı.
Ben burada alım fiyatlarından önce izlenen politika üzerinde durmak istiyorum. Bugün devlet buğday almak istediğinde yurt dışından tam yarı yarıya buğday alabiliyor. Bugün ki fiyatlarla devlet yurt dışından tonu 225 dolara buğday alabiliyorken, Türk çiftçisinden de tonu 450 dolara buğday mal ediyor. Neden dışarıdan daha ucuza almak varken üreticiden yüksek fiyata alıyor? Bu tamamen strateji gereğidir. Eğer devlet dışarıdan buğday daha ucuza alıyorum diye, çiftçinin buğdayına düşük fiyat verirse, buğday cazip olmadığı için çiftçi tarafından ekilmeyecektir.
Pandemi ve Ukrayna -Rusya savaşı dolaysıyla dünya yeni bir kavramla daha karşılaştı: Gıda Milliyetçiliği.... Paran olsa bile istediğin ürünü alamadığın dönemler oldu. İşte bundan mütevellit tahıllar stratejik ürün olduğu için devlet tarafından desteklenmek zorunda. İnsanlar etsiz yaşayabilir, nohutsuz yaşayabilir vs. ama buğdaysız, ekmeksiz yaşayamaz. Bugün belki açıklanan fiyatlar yüksek gelmiş olabilir, olaya bu zaviyeden baktığımızda durum değişiyor. Tabi ki birde çiftçinin maliyetleri var. Geçen sene ki gibi fiyatlar afakî yükselmedi. Başta mazot ve gübre fiyatları nere de ise aynı, hatta bir miktar düştü bile. Ama genel masraflar yükseldiği için bir artışın olması elzem.
Buna göre Sert buğday dediğimiz makarnalık buğday kilosu 9 lira birim fiyat ilave olarak 1 lira prim desteği 10 lira olarak devlet alacak. Makarnalık Buğday fiyatına kalitesine göre (1. Grup) ton başına 10 kuruş ilave fiyat verilecektir. Bu şekilde 1. Grup Makarnalık Buğday fiyatı başına 10,10 TL olacak.
Ekmeklik buğday kilosu 8,25 TL birim fiyat 1 TL de prim ile toplam 9, 25 TL olacak. Ekmeklik Buğday fiyatına kalitesine göre (1. Grup) kilo başına 10 Krş ilave fiyat verilecektir. Bu şekilde 1. Grup Ekmeklik Buğday fiyatı kilo başına 9.35 TL olacak.
Arpa alım fiyatı kilosu 7 lira. Buna 50 kuruş prim ile beraber toplam kilosu 7,5 liradan TMO alım yapacak. Arpa fiyatına kalitesine göre (1. Grup) kilo 10 Krş ilave fiyat uygulanacaktır. Bu şekilde 1. Grup Arpa fiyatı kilosu 7.10 TL olacaktır.
Burada dikkat çeken bir husus var. 1 tl olarak verilen hububat prim desteği geçen sene sadece TMO ya ürün verildiği zaman alınabiliyordu, bu sene çiftçi ürününü nereye verirse versin bu prim desteğini alabilecek. Buradaki tek şart ÇKS belgesi olması gerekiyor.
Bu oluşan fiyatlara diğer destekleri de eklemek lazım.
Buğday ve arpa için geçen senelerde verilen 10 Krş fark desteği devam ediyor ve bu sene 2023 te güncellenecek.
Buna ilave olarak alan bazlı destek dediğimiz mazot ve gübre desteği geçen yıl 120 Krş idi dekar başına, bu sene güncellenerek devam edecek.
Tohumluk desteği ve organik gübre desteklerini de ilave ettiğimiz zaman oluşacak fiyatlar çiftçimizi memnun edecek fiyatlardır. Ekmeklik buğday için ortalama 9,5 TL olduğunu varsayarsak 450 dolara tekâmül ediyor ton başına, devlete maliyeti. Ama bugün dış piyasada aynı buğday tonu 225 dolar. Bu demektir ki Türkiye tam 2 kat fiyat farkı ile çiftçisini desteklemek için buğday alıyor.
Fiyatların belirlenmesinde üçlü sacayağının ortak bir kararı ile fiyatlar oluştu bu sezonda. Bu fiyatlar hem çiftçi kesimi, hem de sanayici ve nihayetinde devletin maliye bakanlığının onayı ile tarım bakanlığı bu fiyatı oluşturdu. Tarım bakanlığı her tarafın görüşünü aldı ve ortak bir akılla bu fiyat tespit edildi.
TMO bu alımları nasıl yapacak?
TMO, Türkiye genelinde bulunan yaklaşık 310 işyerinde ve protokol imzalanan lisanslı depolarda (230 nokta) alım faaliyeti gösterecektir. Toplamda 540 noktada TMO alım yapacak.11 de Ticaret borsasını kattığımızda toplamda 551 noktada TMO alım yapacak.
Lisanslı depolar, malum olduğu üzere devlet adına alım yapan ve mülkiyeti özel sektöre ait olan yapılar.
TMO ile protokol imzalayan lisanslı depoculuk şirketleri www.tmo.gov.tr internet adresinde yayınlanmakta olup üreticilerimiz bu depolara teslim ettiği ürününü Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) olarak TMO’ya satabileceklerdir.
TMO, üreticilerimizin iş yerleri önünde uzun süre beklemelerini önlemek amacıyla uyguladığı randevulu alım sistemine devam edecektir.
Ürün bedeli ödemeleri, ürün teslimatına (TMO ve ELÜS) müteakip 30 gün içerisinde üreticilerin banka hesaplarına aktarılacak.
Bakanlık tarafından, hububat üretiminin teşvik edilmesi amacıyla 2023 yılında;
ÇKS’ye kayıtlı buğday ve arpa üreticilerine, kayıtlı üretim miktarı kadar tüm kesimlere (TMO veya piyasa aktörlerine) yapılan satışlar için ton başına Buğdayda 1.000 TL, Arpada ise 500 TL ilave hububat üretim primi desteği verilecek.
Buğday, arpa, çavdar, yulaf ve tritikale ÇKS kaydı bulunan üreticilerden ürün bazında ÇKS’de kayıtlı üretim miktarı kadar alım yapılacak
Üreticilerimiz lisanslı depolara ürün teslim etmesi halinde; %2 stopaj, %2 SGK prim kesintisi muafiyeti, 25 TL/Ton nakliye desteği (750 TL’ye kadar), araç başına 25 TL analiz desteği, depo kira ücreti desteğinin yanında T.C. Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerinden ürün bedelinin %75’ine kadar faizsiz 9 ay vadeli kredi kullanma imkânları bulunmakta.
TMO işyerlerine satılan ürünün borsa tescil ücreti TMO tarafından karşılanacak.
Boşaltma ücreti alınmayacak.
Geçici alım merkezlerinde Hizmet Bedeli kesintisi (%1) yapılacaktır.
TMO, altyapısı uygun olan ticaret borsalarında hububat alımı yapacaktır. Ticaret borsası üzerinden alım yapan iş yerlerinde üreticiler, randevu almak suretiyle hem borsalar üzerinden hem de doğrudan iş yerlerine gelerek ürünlerini TMO’ya satabileceklerdir. Borsa üzerinden lisanslı depoya ürün teslim etmek isteyen üreticilerimiz, randevuya gerek kalmadan ürününü teslim ederek ELÜS yoluyla TMO’ya satabilecektir.