Türkiye’de kırmızı et tüketimimiz her geçen gün artıyor. Ülkemizde 2000’li yıllarda 500 bin ton olan et tüketilirken, 2022 yılı itibariyle 2 milyon tonu geçmiş durumda. Bu anlamda hayvan varlığımızı artırmak zorundayız. Bunun içinde devlet teşvikleri aşağıda açıklandığı gibi devam ediyor:
- Buzağı desteği 500 liradan 750 liraya çıkarıldı. Buzağı desteğinin bütçesi 3 milyar TL'den 5,5 milyar TL'ye yükseltildi. Büyükbaş hayvancılık için buzağı desteğinde programlı aşıları tamamlanmış, 4 ay ve üzeri yaşta, ineklerin doğan buzağılarına buzağı başına 750 lira ödenecek. 500 TL'den 750 TL'ye çıkarılan bu destekle birlikte toplam buzağı desteği diğer kriterlerle birlikte toplamda buzağı başına 2.100 TL olarak gerçekleşti.
- İlkine, üreme parametreleri uygunluk desteği kapsamında buzağılama yaşı en fazla 960 gün veya son iki buzağılama arası süre en fazla 600 gün olan ineklerin doğan buzağılarına ilave 300 lira ödeme yapılacak.
- Diğer illerden farklı olarak, normal ödemelere ilave olarak Ağrı, Ardahan, Artvin, Bayburt, Bingöl, Bitlis, Elazığ, Erzincan, Erzurum, Giresun, Gümüşhane, Hakkâri, Iğdır, Kars, Muş, Ordu, Rize, Sivas, Şırnak, Trabzon, Tunceli, Van illerinde doğan buzağılara 400 lira ödeme verilecek.
- İneklerden suni tohumlamadan doğan buzağılara buzağı başına ilave 450 lira ödenecek.
- Döl Kontrolü Protokolü kapsamındaki boğalardan, suni tohumlama sonucu doğan buzağılara ilave 200 lira destek verilecek.
Buzağı desteklemesi şartlarını karşılayanlar için; buzağı başına ödeme birim miktarlarının 1-20 başa kadar tamamı, 21-100 başa kadar yüzde 75’i, 101-500 baş için yüzde 50’si ödenecek.
Düve alım desteği
Büyükbaş hayvan sayısındaki azalışları engellemek adına, en az 1 baş, en fazla 50 baş düve (manda dahil) alımına, Bakanlıkça belirlenecek düve bedelinin yüzde 30’u, yurt içinde doğmuş; hastalıktan ari işletmelerden, düve merkezlerinden temin edilen veya genomik testi yapılmış düvelere ise yüzde 50’si kadar destek ödemesi yapılacak.
Besilik erkek sığır desteği
Bakanlık Hayvancılık Bilgi Sistemine (HBS) kayıtlı, yurt içinde doğmuş, besi süresini tamamlamış erkek sığırlarım (manda dâhil), mevzuatına uygun kesimhanelerde kestiren yetiştiricilere, Bakanlık tarafından ırk ve tür bazında belirlenecek karkas ağırlığı kriterini sağlamak koşulu ile Bakanlığın belirleyeceği kesim dönemlerine göre 1-200 baş için (200 baş dâhil) hayvan başına 500 lira ödeme yapılacak.
Manda desteği
Manda sayını artırmak için, dişi mandalara manda başına 1000 lira, soy kütüğüne kayıtlı dişi mandalara ilave 600 lira, programlı aşıları tamamlanmak kaydıyla 4 ay ve üzeri malaklara 1.000 lira, soy kütüğüne kayıtlı malaklara ilave 600 lira, suni tohumlamadan doğan malaklara ayrıca ilave 1.000 destek ödenecek.
Küçükbaş hayvancılık destekleri
Sürü yöneticisi istihdamı 12.000 TL'den 30.000 TL'ye çıkarıldı. Çoban (Sürü yöneticisi) istihdam desteği: Küçükbaş hayvancılıkta çoban desteği olarak bilinen sürü desteği 100 baş ve üzeri anaç koyun-keçi varlığına sahip işletmelere veya sürü yöneticilerine 30 bin lira olarak destekleme yapılacak.
Anaç koyun/keçi desteği
Damızlık koyun/keçi yetiştiricileri birliklerine üye yetiştiricilerin, Bakanlık kayıt sistemlerine kayıtlı anaç koyun ve anaç keçilerine hayvan başına 100 lira, anaç tiftik keçilerine ilave 40 lira, göçer yetiştiricilerin anaç koyun-keçilerine ilave 4 lira destek ödenecek.
Sürü yenileme desteği
Damızlık koyun/keçi yetiştiricileri birliklerine üye yetiştiricilerin, Bakanlık kayıt sistemlerine kayıtlı anaç koyun ve keçilerinin 16.8.2021- 15.8.2022 tarihleri arasında doğanlarına ilave 200 TL/baş destek ödenecek.
Koç-teke alımı desteği
Bakanlık ıslah programlarından veya Bakanlıkça kurulan koç teke merkezlerinde ıslah programlarından alınarak yetiştirilen damızlık koç-tekelerden Bakanlıkça belirlenen şartlara göre satın alanlara hayvan başına 2 bin lira destek verilecek.
Hastalıktan ari işletme desteği
Bakanlık hastalıkla mücadeleyi önemsiyor. Bundan dolayı hastalıktan ari işletme sertifikasına sahip olan işletmelerin, Bakanlıkça belirlenecek kriterlere uygun tüm sığırları için yetiştiricilere hayvan başına 1.200 lira ödeme ya yapılacak. Ari sığır başına ödeme birim miktarları 500 başa kadar tam, 501 baş ve üzeri için yüzde 50’sine karşılık gelen tutar ödenecek. Ayrıca Onaylı Süt Çiftliği Sertifikasına sahip olan işletmelerdeki ari işletme desteği alan tüm sığırlar için, ilave olarak hayvan başına 200 lira destek verilecek.
Arıcılık desteği
Bakanlık arılı kovan başına 60 lira, destek veriyor .Bu desteği Arıcılık Kayıt Sistemine kayıtlı, üretici/yetiştirici örgütlerine üye üreticilere veriyor .Üye olmayanlara 40 lira destek veriyor.Ayrıca Bakanlıktan üretim izni almış damızlık ana an üreticilerinden satın alıp kullanlara damızlık ana arı başına 200 lira destek verilecek.
İpek böceği ve tiftik yetiştiricilerine destek
İpek böceği 240 TL/kutudan 450 TL/kutuya, yaş koza 160 TL/kg'dan 350 TL/kg'a yükseltildi.
Tiftik ve Yapağı Tarım Satış Kooperatifleri Birliğine (TİFTİKBİRLİK) ve Birliğe bağlı kooperatiflere, Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri Birliklerine veya Bakanlığa kayıtlı yün işleme tesislerine müstahsil makbuzu karşılığında satış yapan ve Tiftik Kayıt Sistemi (TKS) Veri Tabanına kaydettiren üreticilere oğlak tiftiğin kilogramına 140 lira, anamal tiftiğin kilogramına 120 lira, tali tiftiğin kilogramına 50 lira, alım satım sözleşmesi yapılan tiftiğe de ilave 20 lira ödeme yapılacak.
Balıkçılık destekleri
Su ürünleri destekleri de şu şekilde, kapasitesi yılda 50 ton olan alabalık işletmelerinde 350 bin kilograma kadar üretime kilogram başına 1 lira, 50 bin kilograma kadar 1,5 lira destek sağlanacak. Yeni türlere 3 lira, kapalı sistem üretime 2 lira, kilogram üstü alabalık yetiştirilmesine ve sazana 1,5'ar lira, midye için kilogram başına 1 lira destek verilecek.
Kuluçkahane damızlık alabalık desteğinde ise10 bin adede kadar kuluçkahane damızlık alabalık desteği balık başına 60 lira, toprak havuzlarda balık yetiştiriciliğine 30 bin kilogram dahil kilogram başına 2 lira verilecek.
Hayvan genetik kaynaklarının yerinde korunması ve geliştirilmesi destekleri
Bakanlıkça uygulanan projeler için yetiştiricilere, büyükbaş koruması amacıyla hayvan başına 1600 lira, küçükbaş korumaya hayvan başına 240 lira, büyükbaş hassas korumaya 3 bin lira, küçükbaş hassas korumaya 1500 lira, arı korumaya kovan başına 200 lira, ipek böceği korumaya kilogramda 450 lira, ıslah programındaki koyun, keçi ve yavrularına halk elinde ıslah elit sürüde hayvan başına 300 lira, taban sürüde 160 lira, halk elinde manda ıslahı, boğa ve yıl içinde doğuran anaç mandaya hayvan başına 4 bin lira, yıl içinde doğurmayan anaç mandaya hayvan başına 2 bin 500 lira, halk elinde yerli boğa ve anaç sığır ıslahına 4 bin lira, damızlığa ayrılmak üzere seçilen yerli sığır (düve/tosun) hayvan başına 3 bin 250 lira, damızlığa ayrılmak üzere seçilen manda (düve/tosun) başına 3 bin 250 lira, damızlık erkek materyale (koç-teke) hayvan başına elit sürüde 700 lira, taban sürüde 400 lira destekleme yapılacak.
Bakanlıkça programlanan aşı uygulamaları sonrasında oluşan atıklar için hayvan sahiplerine, büyükbaş hayvan atıkları için 3 bin lira, küçükbaş hayvan atıkları için 500 lira atık desteği, hayvan hastalıkları ile mücadele çerçevesinde Bakanlıkça belirlenen programlı aşılamalar ve küpe uygulamaları için uygulayıcılara büyükbaş hayvan başına 4 lira, küçükbaş hayvan başına ise 3 lira destek ödemesi yapılacak.
Çiftlik Muhasebe Veri Ağı Sistemi'nin 69 ilde uygulanmasına devam edilecek ve geçen yıl kayıt altına alınan 6 bin işletmeye, işletme başına 1000 lira ödenecek.
Tarımsal yayım ve danışmanlık desteği olarak, her bir tarım danışmanı için 144 bin lira ödenecek. Ödemeler 12 aylık hizmet sunumuna bağlı olarak eşit iki dilim halinde yapılacak.
Türkiye de hayvan sayısını artırmanın iki aşaması var. Birincisi yukarıda saydığımız gibi hayvan başına yapılan destekler, ikincisi hayvanların yem ihtiyaçlarının desteklenmesi.2023 tarım destekleri kararnamesinde de yem bitkileri desteklerinde önemli bir artış yok. Çok yıllık yem bitkilerinde bu sene arış olmadı, geçen sene olduğu gibi dekara 90 lira destek verilecek.
Ama tek yıllık yem bitkileri ve kuru şartlarda ekimi yapılan yem bitkileri için geçen sene dekara 40 lira olan destek bu yıl 60 lira verilecek. Silajlık yem bitkilerinde dekara 100 lira, yapay çayır ve mera desteği ise geçen sene olduğu gibi dekar başına yıllık 150 lira olarak ödenecek. Yeraltı sularının yetersiz seviyede ve su kısıtı olduğu Bakanlıkça tespit edildiği havzalarda 2023 üretim yılında ekilen yem bezelyesi, fiğ, Macar fiği, burçak ve mürdümük ürünleri için yem bitkisi desteğine ilave yüzde 50 ödeme yapılacak.
Tarım sektöründe en çok zorlandığımız alanlardan birisi hayvancılık. Tarım ve Orman bakanlığı verilerine göre özellikle büyükbaş, sığır hayvan varlığında 2021 yılı ile 2022 yılı arasında 1 milyon civarında azalma var. Bu nedenle destekleme kararnamesinde hayvancılığa verilen desteklerde artışlar yapıldı ve bu desteklemeler yerinde bir hamle oldu. Burada kaba yem desteği artırılsa idi daha güzel olacaktı. Ayrıca sözleşmeli besiciliğin devam ediyor olması da, kırmızı et açığımızı kapatmada en büyük etkenlerden biri olacaktır.