BM Genel Kurulu, 11 Temmuz 1995'te Bosna Hersek'in Srebrenitsa kentinde yaşanan soykırımın uluslararası bir anma günü olarak anılmasına yönelik karar tasarısını kabul etti. "Uluslararası 1995 Srebrenitsa Soykırımı'nı Anma ve Düşünme Günü" karar tasarısı için 84 temsilci lehte ve 19 temsilci aleyhte oy kullanırken, 68 temsilci çekimser kaldı.
Bosna Hersek, Almanya ve Ruanda tarafından sunulan tasarının oylamasında aleyhte oy kullanan ülkeler arasında Sırbistan'ın yanı sıra Çin, Rusya, Suriye, Kuzey Kore, Macaristan ve Belarus da yer aldı.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, BM Genel Kurulu'nda oylama öncesinde temsilcileri kararın aleyhinde oy kullanmaya davet etti. Vucic, bu kararın "Pandora'nın kutusunu açacağını" savundu. Srebrenitsa tasarısından sonra BM Genel Kurulu'nun bunun gibi onlarca tasarıyı değerlendirmek zorunda kalacağını ileri süren Sırp lider, tasarının barışa katkı sağlamayacağını söyledi.
11 Temmuz'u "Srebrenitsa Soykırımı'nı Anma Günü" ilan eden karar, aynı zamanda Srebrenitsa soykırımını inkarı kayıtsız şartsız kınıyor ve üye devletleri soykırımın inkarını ve çarpıtılmasını önlemeye davet ediyor. Karar metninde, ayrıca BM Genel Sekreteri de soykırımın 30. yıldönümü anma faaliyetlerine başlamaya ve "Srebrenitsa'da Soykırım ve BM" adlı bir bilgilendirme programı oluşturmaya çağrılıyor.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic, Srebrenitsa tasarısının başarısız olduğunu ileri sürdü
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'nda kabul edilen "Srebrenitsa Soykırımı'nı Anma Günü" kararının başarısız olduğunu iddia ederek, "Sırp halkını damgalamak isteyenler başaramadılar ve asla başaramayacaklar" dedi.
Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, BM Genel Kurulu'nun 11 Temmuz'un "Uluslararası 1995 Srebrenitsa Soykırımı'nı Anma ve Düşünme Günü" ilan edilmesini talep eden karar tasarısını, 84'e karşı 19 oyla kabul etmesinin ardından Sırp basınına konuştu.
Açıklamasında oylamada 68 ülke temsilcisinin çekimser kaldığına, 19 temsilcinin aleyhte oy kullandığına ve 20 temsilcinin de oylamadan önce ayrıldığına dikkat çeken Vucic, dünya ülkelerinin üçte ikisinin Sırbistan'ın tarafında yer aldığını savundu. Vucic, "Ayrılan 20 ülke neden ayrıldıklarını açıkladı, bunlar arasında Azerbaycan ve bazı diğer ülkeler de var. Yani 107 ülke onların önerisine katılmak istemedi. Bu 84 oya nasıl ulaştıklarını anlatmama gerek yok, aslında 60'ı bile zor bulurlardı, belki de o kadar bile değil. Onlara baskı yaptılar, tehdit ettiler. Detaylar ortaya çıkacak" dedi.
Ret oyu kullanan ülkelere teşekkür eden Vucic, "Çin ve Rusya'ya, ayrıca suçlamalara hedef olan Birleşik Arap Emirlikleri'ne teşekkür etmek istiyorum. Bin Zayed'e saygılarımı sunuyorum" ifadelerini kullandı.
Srebrenitsa Soykırımı'na ilişkin tasarıyla Sırbistan'ın aşağılanmak istendiğini fakat sonucun açık olduğunu ifade eden Vucic, "Sırp halkını damgalamak isteyenler başaramadılar ve asla başaramayacaklar" dedi.
Bu tasarının sadece bölgeyi değil BM'yi de böleceği uyarısında bulunduklarını ve bunun doğru olduğunun görüldüğünü ileri süren Vucic, "Bu, bazı insanlar siyasi güçlerini bu meseleyi siyasallaştırmak amacıyla kullanmaları nedeniyle oldu. Kararın tek amacı ve niyeti, ahlaki ve siyasi suçu taraflardan sadece birine, bir halka, Sırbistan'a ve Sırp Cumhuriyeti'ne yüklemekti. Tek amaç buydu. Dürüst olmak gerekirse, tasarı, meşruiyet açısından başarısız oldu" dedi.
"Artık birlikte kalmak için bir sebebimiz yok"
Bosna Hersek dahilindeki iki entiteden biri olan Sırp Cumhuriyeti'nin (Republika Srpska) Başkanı Milorad Dodik, de Vucic'e benzer bir şekilde BM Genel Kurulu'nda kabul edilen tasarının başarısız olduğunu ileri sürdü. Dodik, "Oylamada tasarıya 84 ülkenin destek verdiğini gördük. Bu salt çoğunluk bile değildir" dedi.
Bu şekilde "Sırpların soykırımcı halk ilan etme planlarının" başarısız olduğunu savunan Dodik, Sırp Cumhuriyeti entitesi hükümetinin barışçıl bir şekilde Bosna Hersek'ten ayrılmayı gündemine aldığını belirtti. Bosnalı Sırp lider, "Bunun ardından, artık birlikte kalmak için bir sebebimiz yok" dedi.
Aleyhte oy kullanan ülkelere protesto notası
Bosna Hersek Dışişleri Bakanı Elmedin Konakovic, oylamanın ardından yaptığı basın açıklamasında, aleyhte oy kullanan 19 ülkenin tamamına protesto notası göndereceklerini duyurdu. Konakovic, "Savaş suçluların yanında yer aldıklarını ve uluslararası mahkeme kararlarına saygı göstermediklerini düşünüyoruz. Bunu yapmak insanlık görevimiz" dedi.
Bugün Sırbistan Cumhurbaşkanı Vucic, haricinde soykırımı inkar eden kimsenin olmamasının da önemli olduğunu vurgulayan Konakovic, "Sırbistan hariç, bölgenin tamamının doğru tarafta yer alması önemli bir durumdur. Bölgedeki birçok ülkenin baskı altında bırakıldığını biliyoruz fakat cesaret gösterdiler. Bunu hiçbir zaman unutmayacağız" dedi.
"Meseleye nokta konuldu"
Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Konseyi Üyesi Zeljko Komsic, tasarının kabul edilmesinin on yıllardır devam eden bir sürece nokta koyduğunu söyledi. Komsic, "Bu, Birleşmiş Milletler tarafından kurulan mahkemenin kararıyla ortaya konulan hukuki mutabakatın ardından, Srebrenitsa'da yani Bosna Hersek'te gerçekleştirilen soykırım konusunda siyasi mutabakatın da sağlandığı manasına geliyor. Hukuki ve siyasi mutabakatın dışında kalanların görüşleri, genel olarak önem ifade etmez" dedi.
Bosna Hersek'teki Sırp liderlerin BM Genel Kurulu'nun Srebrenitsa kararına ilişkin tavır ve tehditlerine de değinen Komsic, "Bosna Hersek, tüm bunlardan daha güçlü bir şekilde çıkıyor ve en önemli olan şey de budur. Çünkü Bosna Hersek'in güçlü olması, işlenen soykırımın bir daha tekrarlanmasının engellenmesinin tek garantisidir" ifadelerini kullandı.
Karar, Bosna Hersek'te sevinçle karşılandı
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunun, 11 Temmuz'un "Srebrenitsa Soykırımı'nı Anma Günü" ilan edilmesine ilişkin karar tasarısını kabul etmesi, Bosna Hersek'in başkenti Saraybosna'da memnuniyetle karşılandı.
Başkent Saraybosna'daki Vijecnica Kütüphanesi'nde toplanan bir grup Boşnak, burada kurulan dev ekranda BM Genel Kurulunu izledi.
BM Genel Kurulunun, 11 Temmuz'un "Srebrenitsa Soykırımı'nı Anma Günü" ilan edilmesine ilişkin karar tasarısını kabul etmesi, buradaki Boşnaklar tarafından alkışla ve sevinçle karşılandı.
Saraybosna Belediye Başkanı Benjamina Karic, AA muhabirine, kararın hem şehirleri hem de Bosna Hersek için tarihi bir an olduğunu söyledi.
Karic, kararın Bosna Hersek'e soykırım, kuşatma ve saldırganlık getiren tüm kötülüklere karşı bilgi ve eğitimle mücadele edecek genç nesiller için önemli olduğunu belirterek, "Bana göre, Srebrenitsa Soykırımı'na ilişkin kararın kabul edilmesinin özü ve en önemli yanı budur. Avrupa'nın her yerindeki, dünyanın her yerindeki gençler, tek bir amaç için soykırımı öğrenecekler. Bu amaç, böyle bir şeyin bir daha yaşanmamasıdır." diye konuştu.
Saraybosna'da yaşayan Galib Lihic, alınan kararın geçmişte yaşananların unutulmaması açısından önemli olduğuna dikkati çekti.
Lihic, Sırp yetkililerin, Sırbistan halkını bu konuya dahil ederek hata yaptığını, söz konusu soykırımı "bazı bireylerin" gerçekleştirdiğini söyleyerek, "Sırp halkı soykırımcı bir millet değil. Oturup konuştuğum birçok Sırp arkadaşım var ama Sırp yetkililer hepsini (tüm Sırpları) aynı kefeye koyuyor, bu doğru değil." ifadelerini kullandı.
Öte yandan BM Genel Kurulundaki oylamayı, Saraybosna'daki Srebrenitsa Anneleri Derneği üyeleri de canlı yayında takip etti.
Srebrenitsa'da ne oldu?
Srebrenitsa'nın 11 Temmuz 1995'te Ratko Mladic komutasındaki Sırp birliklerince işgal edilmesinin ardından Birleşmiş Milletler (BM) bünyesindeki Hollandalı askerlere sığınan sivil Boşnaklar, daha sonra Sırplara teslim edildi.
Kadın ve çocukların Boşnak askerlerin kontrolündeki bölgeye ulaşmasına izin veren Sırplar, en az 8 bin 372 Boşnak erkeği ormanlık alanlar, fabrikalar ve depolarda katletti. Katledilen Boşnaklar, toplu mezarlara gömüldü.
Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı, 2007'deki kararında, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesinden (ICTY) gelen kanıtlar doğrultusunda, Srebrenitsa ve civarında yaşananları "soykırım" olarak nitelendirdi.
Savaşın ardından kayıpları bulmak için başlatılan çalışmalarda, toplu mezarlarda cesetlerine ulaşılan kurbanlar, kimlik tespitinin ardından her yıl 11 Temmuz'da Potoçari Anıt Mezarlığı'nda düzenlenen törenle toprağa veriliyor.
Potoçari Anıt Mezarlığı'nda şimdiye kadar 6 bin 751 kurban toprağa verilirken, cenazesine ulaşılamayan 1600'den fazla kişi bulunuyor.