Konya’nın meşhur kütüphaneli camisi!

Konya’nın en önemli camilerinden biri olan Sultan Selim Cami’si şehrin simgelerinden biri olarak yer alıyor. Sultan Selim Cami’sinin mimarı hakkında farklı görüşler bulunuyor.

Konya Eserleri kitabında yer alan bilgilere göre ise detaylar şu şekilde;

MİMARI HAKKINDA FARKLI GÖRÜŞLER YER ALIYOR

Cami, Karatay, Müze Alanı Caddesi üzerinde bulunmaktadır. Mevlâna Müzesi’nin batısında yer alan caminin banisi ve mimarı hakkında farklı görüşler bulunmaktadır. Kanuni Sultan Süleyman devrine ait belgelerde caminin yapımına ilişkin bilgiler bulunması, eserin bu dönemde yapılmış olabileceği düşüncesini akla getirmiştir. Diğer bir görüş de cami banisinin Konya Sancak Beyliği yapan Sultan Süleyman oğlu Şehzade II. Selim’in olabileceği yönündedir. Semavi Eyice yapıyı Mimar Sinan ve takipçileri dönemi içinde ele almıştır. Eyice’ye göre Yavuz Sultan Selim adına XVI. yüzyılın ilk yarısında yapılmış olan eser, bir kubbe ve yarım kubbe düzeniyle ilk olarak Fatih Camii mimarisinde görülen tekniğin aynısıyla tekrar inşa edilmiştir. İbrahim Hakkı Konyalı’nın görüşüne göre ise eserin inşasına Sultan Süleyman’ın sağlığında başlanmış, vefatından sonra oğlu II. Selim tarafından yapımı tamamlanmıştır.

KÜTÜPHANESİ BULUNUYOR

Batı duvarının güneydeki penceresi 1794 senesinde caminin duvara bitişik olarak yapılmış olan Yusuf Ağa Kütüphanesi’ne geçit verecek şekilde kapı hâline dönüştürülmüştür. Kütüphanenin sekiz satırlık kitâbesi bu bölüme yerleştirilmiştir. Farklı dönemlerde tamir görmüş olan caminin son olarak 2015 senesinde Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından zemin sağlamlaştırması yapılmıştır. Sultan Selim (Selimiye) Camii, Mevlâna Dergâhı ile şu anda ayakta olmayan türbe hamamı arasında inşa edilmiş olan manzume, cami, imaret, iki adet medrese, kütüphane ve muvakkithaneden oluşmaktadır.

Cami, merkezî kubbeli harim, kuzeyinde yedi bölümlü son cemaat yeri ve iki minareden müteşekkil bir selatin camisidir. Cephe düzenlemeleri benzerlik gösteren cami beden duvarlarında açılan pencereler vasıtasıyla hareketlendirilmiştir. Caminin duvarları ve minaresi kesme taşlarla kaplanmış, son cemaat yerinin kemerleri ve diğer bazı bölümlerinde de renkli taş kullanılmıştır. Güney cephesi üzerinde dışa taşıntılı iki paye yer alır. Ayrıca doğu ve batı cepheler üzerinde harime geçişi sağlayan kapı açıklıkları mevcuttur. Caminin en hareketli cephesi kuzey cephedir. Son cemaat yerinin yer aldığı kısım yedi bölümlüdür.

Birbirine sivri kemerlerle bağlanmış olan ortadaki bölüm tonoz, diğer kısımlar ise kubbe ile örtülüdür. Ortada yer alan bölüm daha yüksek tutulmuştur. Kubbeleri taşıyan mermer sütunların başlıkları mukarnaslıdır. Kubbelerin iç yüzeyi de kalem işiyle tezyin edilmiştir. Revakın doğu ve batı tarafları sağır duvarlarla sınırlıdır. Minareler tek şerefelidir. Şerefelerin çıkmaları mukarnaslı, korkuluğu ise mermer şebekelidir. Son cemaat yeri içerisinde bulunan taç kapı yanlardan silme ve bordürlerle sınırlandırılmış dikdörtgen formdadır. Kapı açıklığı renkli mermer malzemeden basık kemerli, üzeri de mukarnas kavsaralı olarak düzenlenmiştir. Tepe kısmında bulunan mukarnas kavsaralı bu bölüm kapının en dikkat çekici yeridir. Kapı kanatları dönemin süsleme özelliklerini yansıtmaktadır.

MESCİTTE MÜMİN SUDA BALIK GİBİDİR

Sağ kapı kanadının üstünde Arapça “mescitte mümin, suda balık gibidir”, sol kapı kanadının üstünde de “mescitte münafık; kafeste kuş gibidir” hadisleri yazılıdır. Harime kuzey, doğu ve batıda açılan kapılardan girilmektedir. Harim mekânının üzeri bir merkezî kubbe, kıble yönünde bir yarım kubbe, doğu ve batı yönlerinde de üçer küçük kubbeyle örtülüdür. Harimde orta kubbeyi iki bağımsız fil ayağı ile kuzey duvarına bitişik ayaklar arasında bulunan ikişer sivri kemerin oturduğu birer sütun taşımaktadır. Kıble tarafında yer alan yarım kubbeyi kıble duvarına bitişik payeler ve bağımsız fil payeler taşımaktadır. Merkezî kubbe yaklaşık 12 m çapında, öndeki yarım kubbenin çapı ise bu ölçünün yarısı kadardır. Yan birimlere eklenmiş olan üçer kubbe ise merkezî kubbenin yarı çapı ölçüsündedir. Payandalarla yan duvarlar arasında kalan köşe boşlukları tonozla örtülmüştür. Mihrap ve minber beyaz mermer malzemedendir. Kıble duvarının ortasında yer alan mihrap yarım daire planlı ve dikdörtgen formludur. Mihrapta mukarnaslı kavsara nişinin etrafını farklı motiflerle süslenmiş kuşaklar çevrelemektedir.

Nişin hemen kenarında zikzaklı bir sütunce, sütuncenin yanında boş bir silme, devamında da rûmi ve gülbezeklerden oluşan bir kuşak ve daha geniş tutulmuş mukarnaslı kuşak gelmektedir. Kenarda da ince silme ve bordürler bulunmaktadır. Mihrabın sağında, kuzeybatı yönde bulunan mermer malzemeden yapılmış olan minber, taç kapı, süpürgelik, aynalık, köşk ve külah bölümlerinden oluşur. Köşk bölümünün altında sivri kemerli geçit vardır. Korkulukların geometrik tezyini ajur tekniğinde düzenlemiştir.

Minber kaidesindeki dilimli kemerciklerde, üstteki köşk ve külâhta, aynalık ve korkuluklarda ince ve kaliteli bir işçilik göze çarpar. Aynı şekilde kubbelerin iç kısımları da sıva üzerine renkli boyalarla kalem işi olarak tezyin edilmiştir. Osmanlı döneminin motiflerini taşıyan süslemeler büyük ölçüde yenilenmiştir. Minberin külâh kısmı Mevlâna Türbesi’ne benzer şekilde değiştirilmiş olmalıdır.

OSMANLI ŞADIRVANI GÖRÜNÜMÜNDE

Şadırvan ile alakalı yayınlara baktığımızda inşa tarihini içeren bir kitâbeye rastlayamamaktayız. Sultan Selim Camii batısında yer alan şadırvan klasik bir Osmanlı şadırvanı görünümündedir. Tamir keşiflerinde taş kemerli ve havuzlu olduğuna işaret edilen çeşmeler imaretin çevre duvarı içinde bulunmaktaydı. İmaret sık sık onarılmak suretiyle ayakta tutulmaya çalışılmıştır. Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından 2013-2016 yılları arasındaki meydan düzenlemesi kapsamında batıda bulunan şadırvan kuzeye taşınmıştır. Bu taşıma esnasında da şadırvanın büyük bölümü yenilenmiştir.

Sultan Selim (Selimiye) Camii, Konya’da bulunan en önemli selatin cami örneklerindendir.