Konya'da tarihi Larende Kapısı küllerinden doğuyor

Konya Büyükşehir Belediye Başkanı Uğur İbrahim Altay, tarihi şehir merkezinde 20 farklı kentsel yenileme, dönüşüm ve restorasyon çalışmasından oluşan Türkiye’nin en büyük ihya projesinin detaylarını açıkladı. Başkan Altay, yaptığı açıklamada 30 yıl önce son kalıntılarının da ortadan kaybolduğu Larende Kapısının yeniden yapılacağını dile getirdi.

30 YIL ÖNCESİNDE TEMEL KALINTILARI BULUNMUŞTU

Larende Caddesi ve Tarihi Surlar Kentsel Yenileme Çalışması projesi içinde yer alacak olan Larende Kapısı, Konyalıların merak konusu oldu. Yapılan araştırmalara göre Konya’nın tarihi yapılarından olan Larende Kapısının temelleri 30 yıl öncesine kadar Konya surlarından geriye kalmış tek eser olarak biliniyordu. 30 yıl önceki resimler ve kalıntılar incelendiğinde kapıdan hiçbir eserin kalmadığı ancak temellerinin yerinde olduğu görülüyordu. Karaman’ın tarihteki ismi Larende olarak bilindiği için Karaman’a açılan bu kapıya Larende ismi verildiği de tarihi kaynaklarda yer aldı. Balıklı bir figürle ve zengin taş işlemeciliğiyle yapılan kapı Konya’nın tarihine de ışık tutan eserler arasında yer almıştı. Başkan Altay’ın “Larende Kapısını yeniden inşa edeceğiz” müjdesinden sonra birçok bilimsel makalede de Larende Kapısı hakkında bilgilerin olduğu ortaya çıktı.

SELÇUKLU’NUN ZENGİN İŞLEMESİ MEVCUTTU

Selçuk Üniversitesi 1988 Haziran ayı 3. Sayısı Selçuklu Araştırmaları Merkezi Selçuklu Dergisi’nde Larende kapısıyla ilgili bilgiler detaylı bilgilere ulaşıldı. Dergiye göre Larende Kapısı hakkında Çeşme kapısı, Ertaş kapısı ile Yeni kapı bizzat Alâeddin Keykubat tarafından inşa ettirildiği bilgisi yer aldı.

Dergide; zengin bir şekilde süslenen Larende Kapısının Konya dış surunun milattan sonra 1221 yılında tamamlanmış olduğu Selçuklu kaynaklarından ve mevcut kitabelerden anlaşıldığı bilgisine rastlanıldı. Dergide yer alan bilgilerde, “Surlar, moloz dolgulu kesme taş duvar olarak inşa edilmiş ve bu inşaatta hafriyattan çıkan bazı antik mimarı parçalar, heykel ve kabartmalar, yeni işlenen tezyinatla uyumlu bir kompozisyon meydana getirecek tarzda tekrar ve özenle kullanılmıştı” denildi.

KONYA’NIN GÜNEYE AÇILAN EN MEŞHUR KAPISI

Dr. İbrahim Hakkı Konyalının Abideleri ve Kitabeleriyle Konya Tarihi kitabında Larende kapısı ile ilgili geniş bilgiler yer aldı. Kitapta yer alan bilgilerde, “Larende kapısı Konya Surunun güney kapılarının en meşhurudur. Sahib Ata Camii’nin tam karşısına rastlar. Bu kapının da surun yaptıranı I. Alâeddin Keykubad adına saray hazinesinden yapılan dört kapıdan birisi olduğunu kabul ediyoruz. Lârende’ye giden yola açıldığı için sonradan bu şöhreti almıştır. Osmanlılar bu kapıyı da açık bırakmışlardır. Cimrinin öldürüldükten sonra içi saman dolu cesedi bu kapının üstüne asılmıştır. Şikârı bunu şöyle anlatır: ‘Sultan Konya’ya geldiği vakitte Cimri kaçıp haramiliğe başladı. Sultan Alâeddin, Sahibe haramileri ahzetmek üzere emreyledi. Sahip; varıp tutup Cimriyi alıp Konya’ya geldi. Gördü ki Sultan merhum olmuş, oğlu Rükne’d-din buyurdu: Cimriyi Larende Kapısı’na berdar ettiler. Konyalılar bu kapı için de zaifler hakkında darbı meselleşen şu sözü halâ kullanırlar: ‘Larende Kapısı danasına benzer.’ Larende Kapısı’na ‘Delî Kapı’ da denilirdi.

Konya Vakıflar Müdürlüğü’nde bulunan 3 numaralı defterin 499. sahifesinde Server Ağa çeşmelerinin gelirleri tespit edilirken aynen şöyle denilmektedir: “Vakfı-ı çeşme derkurb-ı Bab-ı Lârende Deli Kapu ile maruftur. Server Ağa İbn Abdullah inşa etmiştir. Ve hamam kurbünde olan çeşmenin Meremmatına dahi sarf oluna. 195 sene kadar evvel Konya’ya uğrayan Danimarkalı bir seyyah bu kapıyı açık görmüştür” bilgileri yer aldı.

•ZEYNEP SÜEDA KARADENİZ / YENİ HABER GAZETESİ