Konya Ovası çöküyor! Neredeyse hepsi kurudu
Konya’da birçok obruğun kuruduğunu söyleyen Prof. Dr. Yaşar Eren, küresel ısınma ve tarımsal faaliyetlerin etkisiyle de yeni obrukların oluşumunun hızlandırıldığını belirtti.
Konya’da son zamanlarda sayısı artan obruklar tedirginlik oluşturdu. Obruk türlerinden ve oluşum sebeplerinden bahseden Konya Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Jeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yaşar Eren, konu hakkında önemli açıklamalarda bulundu.
‘OBRUK OLUŞUMUNU HIZLANDIRIYOR’
Tarımsal faaliyetlerin yoğun olarak yapıldığı yerlerde obruk oluşumunun hızlandığını söyleyen Eren, “Obruk oluşumu jeolojik bir olaydır. Kayaca, yer altındaki suya, kırıklı yapıya ve boşluk yapısına bağlı olarak gelişiyor. Yer altı su seviyesinin düşmesi de çeşitli nedenlerle doğrudan obruk oluşumunu hızlandırıyor. Bunun da büyük bir nedeni aşırı tarımsal sulama ve küresel ısınmaya bağlı yağışın azlığıdır.
Su bir destek sağlıyor. Yer altı su seviyesinin düşmesi özellikle tarımsal faaliyetin çok yapıldığı yerlerde obruğun oluşumunu hızlandırıyor. Yüzey yarık ve faylanmalarının yaygın olduğu yerlerde gözlenen Küçük çaplı ve derinliği az obrukların oluşumu ise doğrudan yer altı su seviyesinin düşmesiyle ilgilidir.” şeklinde konuştu.
‘HEMEN HEMEN HEPSİ KURUDU’
Geçmişte su barındıran tüm obrukların neredeyse hepsinin kuruduğunu belirten Eren, “Konya Karapınar zaten Obruk Platosu olarak bilinen bir bölgedir. Bu bölgede binlerce yıl öncesinde oluşmuş, her biri bir doğa harikası olan Meyil, Çıralı, Kızören vb gibi obruklarımız bulunmakta. O bölgedeki obruk oluşumu karstik bir olay. Yani yer altında bulunan kireçtaşlarının karbondioksitçe zengin sularla eritilmesi sonucunda gelişen boşlukların zaman içerisinde çökmesiyle oluşurlar. Önceden küçük göl durumundaydılar ve su barındırıyorlardı. Son dönemlerde su seviyesinin aşağı çekilmesiyle tümüyle kurudu. Bölgede su içeren sadece Kızören Obruğu’u ve en güneyde Apasaraycık obruğu kaldı. Hemen hemen tüm obruklarımız hem küresel ısınma hem de aşırı tarımsal su kullanımı nedeniyle kurudu.” diye aktardı.
‘5 FARKLI OBRUK TÜRÜ VAR’
Obruk türleri ve oluşumları hakkında detaylı bilgi veren Eren, Karapınar bölgesinde oluşum ve jeolojik açıdan ana olarak “5 farklı obruk türü var. Birincisi; genellikle yerleşim yerlerinin olmadığı, içerisinde daha yaşlı kayaçların bulunduğu yükseltilerde oluşan “temel obruklarıdır”. Yeraltındaki temel kayaçlarında var olan karstik mağara ve çöküntüler bölgedeki obrukların oluşumunda da ana faktörlerden biridir. Çandır civarındaki Yaren Obruğu ve Belkuyu Obruğu bunlara örnektir.
İkincisi;. Obruk Platosu’nda gördüğümüz çapı bir kilometreye varan Plato obruklardır. Bunlara Potur, Meyil, Çıralı vb gibi obruklar örnek olarak verilebilir. Bu iki tür obrukların oluşumunda doğrudan doğruya karstik olaylar etkilidir.
Üçüncüsü; Seyithacı bölgesinde gördüğümüz oluşumlarında hem tabandaki iki fay arasındaki aşırı kırıklanmış bölgede gelişen karstlaşmanın, aşırı tarımsal su kullanımının ve hem de kuyulardan su ile beraber malzeme çekimi gibi nedenlerin etkili olduğu obruklardır. Dördüncüsü; Siyeklik Yaylası çevresinde gördüğümüz yaygın yüzey yarık ve faylanmalarının bulunduğu genelde derinliği az ve çapı küçük ancak çok sayıda olan obruklardır.
Bunların oluşumunda diğer etkenlerle beraber doğrudan yer altı su seviyesinin düşmesi etkilidir. Bu tür obruklar Konya ve Karapınar havzalarında yaygındır ve oluştukları yerlerde sayıları yüzlercedir. Beşincisi ise tarımsal faaliyetlerin yaygın olduğu düzlük havzalarda ve Obruk Platosu üzerindeki çöküntü düzlükleri şeklindeki bölgelerde oluşan obruklardır. Yavşan Obruğu ve Yarımoğlu Obruğu bu tür obruklara örnek olarak verilebilir.
Bunların oluşumunda da temelde bulunan obrukların, yapısal unsurların ve kuyulardan malzeme çekiminin vb. gibi etkenlerin rol oynadığı söylenebilir. Yeraltı su seviyesinin düşmesi bu bölgelerde yüzeye yaklaşmış obruk oluşumunu hızlandırmaktadır.
Yine üst kesiminde incelmiş bir şapkanın bulunduğu yerlerde, üstten aşırı sulama şapkanın çökmesini kolaylaştırmakta, dolayısıyla obruk oluşumunu öne çekmektedir” sözleriyle konuşmasını sonlandırdı.
