Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT)

Meclise sunulması gündemde olan EYT paketi, ülkemizde mevcut birçok sigortalı çalışanı etkileyecek bir düzenlemedir. Ülkemizde emekliliği düzenleyen güncel mevzuat gereği; emekli olabilmek için gerekli şartlar sigortalıların kanunen gerekli olan prim günü, sigortalılık süresi ve yaş şartını sağlaması iken EYT ile bu şartlara istisnai bir durum getiriliyor. “Emeklilikte Yaşa Takılanlar”ı ilgilendiren yeni kanun teklifi hakkında bilinmesi ve dikkat edilmesi gerekenler hususları Av. Rahmi Barış KETBOĞA açıklıyor.

Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) Nedir?

EYT, özetle emekli olmak için gerekli prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartlarını sağlamasına rağmen yaş şartını sağlayamadığından emekli olamayan kişileri ifade etmek için kullanılır. Ülkemizde 1999 yılında yürürlükte olan Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yapılan düzenleme ile emekli olma şartları değiştirildi. Bu değişiklikten önce sigortalılar, kanunen gerekli olan kadınlar için 20 yıl ve erkekler için 25 yıl sigortalılık süresini tamamlamaları ile 5 bin gün prim ödemesi yapmış olmaları halinde emekliliğe hak kazanıyorlardı. Yapılan değişiklik ile bu şartlara bir de yaş unsurunu sağlama kriteri eklendi. 8 Eylül 1999 tarihinde 4447 sayılı Kanun ile birlikte kadınlarda emeklilik yaşı 58, erkeklerde 60 oldu. 2008 yılına gelindiğinde ise ilk kez sigortalı olarak işe başlayacaklar için 5510 sayılı Kanun ile emeklilik yaşı 65’e yükseltildi.

EYT Kimleri Kapsıyor?

EYT, sigorta başlangıç tarihi 9 Eylül 1999 öncesi olan ve emekli olmak için gerekli olan prim günü ve sigortalılık süresini doldurmuş olmasına rağmen yaşı yeterli olmayan kişileri kapsamaktadır. Staj ve çıraklık dönemlerinde sigorta girişi yapılmış olup da emeklilikte yaşa takılmış olan kişiler ise T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından konuya yönelik yapılan açıklamalara göre EYT’den yararlanamıyor.

EYT Başvuru Şartları Nelerdir?

Yaş nedeniyle emekli olmaya hak kazanamayan kişilerin yararlanabileceği EYT şartları şu şekilde düzenlenmiştir:

Öncelikle kişinin 8 Eylül 1999 tarihinden önce yapılmış sigorta kaydının bulunması,
5 bin gün prim ödemesinin eksiksiz olarak yapılmış olması,
Erkekler için 25, kadınlar için 20 yıl sigortalılık süresinin tamamlanmış olması.

BAĞ-KUR ve EMEKLİ SANDIĞI çalışanları için aranan EYT şartları ise:

8 Eylül 1999 ve öncesinde sigorta girişi yapılmış olması,
Kadınlar için 7 bin 200 prim günü ödemesi ve 20 yıl hizmet süresinin tamamlanmış olması,
Erkekler için 9 bin prim günü ödemesi ve 25 yıl hizmet süresinin tamamlanmış olması.

EYT Maaş Hesaplamasında Değerlendirilen Unsurlar Nelerdir?

EYT kapsamında emekli olmaya hak kazanacak kişilerin alacağı emekli maaşının tutarını etkileyen kriterler şunlardır:

İşçinin çalıştığı yıl sayısı,
İşçinin aylık olarak kazanmış olduğu kazanç,
Sigortalı çalışanın çalışma süresi boyunca ara verip vermediği,
Sigortalının yaşının dolmasını beklerken fazladan ödediği prim miktarı ve
Sigortalının çalışma süreleri.

EYT Kapsamında Askerlik Borçlanması

Askerlik borçlanması; er, erbaş ya da yedek subay olarak askerliğini yapan kişilerin askerlikte geçirmiş oldukları sürenin tamamının ya da belli bir kısmının emeklilikte geçerli olmak üzere yaşlılık malullük ve ölüm primi yatırılmasıdır. Askerlik borçlanması yapan kişiler, askerde geçirilen sürenin tamamı veya bir kısmı için borçlanma yaparak bu günleri prim gün sayısına ekleyebileceklerdir. Bu sayede kişiler, askerlik borçlanması ile sigorta girişini 8 Eylül 1999 öncesine çekerek EYT kapsamına girme olanağı elde edebileceklerdir. Sigorta başlangıcını geriye çekebilmek içinse sigortalı olmadan önce askerliğin yapılmış olması gerekmektedir. Böylece SSK ve Bağ-kur’lular, sigortalı olmadan önce yaptıkları askerlik gün sayısı kadar borçlanarak sigorta başlangıç tarihlerini geriye çekebilecek ve EYT ‘den yararlanabileceklerdir.

EYT Kapsamında Doğum Borçlanması

Kadınlarda doğum borçlanması, askerlik borçlanmasında olduğu gibi her durumda sigortalılık başlangıç süresinin geriye çekilmesine imkan vermemektedir. Doğum borçlanması için ikili bir ayrım söz konusudur:

Sigortalı olduktan sonra yapılan doğum

Kadınlar, sigortalı olduktan sonra yaptıkları doğumları borçlanabilmektedir. Ancak bu borçlanma, sigorta başlangıç tarihini geriye çekmemektedir. Çocuk başına en çok 720 gün, 3 çocuk için 2160 gün prim kazanılabilmektedir.

Kısa Vadeli Sigorta (Staj vs.) ile Uzun Vadeli Sigortalılık arasında yapılan doğum

Kadın çalışanların kısa vadeli sigortalı olarak çalıştıkları (staj dönemi gibi) çalışmaları ile uzun vadeli sigorta girişlerinin yapılması arasında yaptıkları doğumlara ilişkin borçlanmaları sigorta başlangıç tarihlerini “borçlanma yapılan süre” kadar geriye çekebilecektir. Bu sayede;

Staj sigortası 8 Eylül 1999 tarihinden önce yapılmış olan,

Staj sırasında kısa vadeli sigorta kollarına primi yatırılan,
Staj sigortası ile normal sigortalı çalışmaya başlama tarihi arasında doğum yapan ve
Normal sigortalı çalışmaya 8 Eylül 2001 tarihinden önce başlayan kadınlar EYT den yararlanabilecektir.

EYT kanun teklifinin meclisten geçerek Resmi Gazete ‘ de yayımlanmasının ardından e-devlet üzerinden başvurular yapılabilecek.