Ekmekte karneli yıllar
Türkiye 2. Dünya savaşına girmediği halde savaşın sıkıntılarını yakından hissetti. Savaş çıkma ihtimaline karşı erkek nüfusun büyük bir bölümünün silahaltına alınması ülkedeki buğday üretimini düşürdü. Bu nedenle un tüketimini kontrol altına almak için ekmek karnesi uygulamasına karar verildi ve 13 Ocak 1942 tarihinde uygulama başladı.
Mahalle muhtarları hanedeki kişi sayısı kadar karne veriyorlardı. Kişi başı günlük 375 gram ekmek alınabiliyordu. Yedi yaşından küçük çocuklara ise bu miktarın yarısı veriliyordu. Ekmek İstanbul’da 14 Ocak’tan itibaren karneyle dağıtılmaya başlandı. Yedi yaşından büyükler için günlük ekmek tüketimi Mayıs ayında 150 grama kadar düşürüldü. 14 Ocak’ta İstanbul’da, 17 Ocak’ta Ankara’da, 22 Ocak’ta İzmir’de ekmeğin karneyle dağıtımına başlandı. Bunları diğer büyük şehirlerdeki karne uygulamaları izledi. Kişi başına günlük ekmek istihkakı 7 yaşına kadar olan çocuklar için 187,5 gram, 7 yaşından büyükler için 375 gram, ağır işçiler için 750 gram olarak belirlendi. Aile reislerinden alınan beyannamelere göre herkese, adına düzenlenmiş bir ekmek karnesi verildi. Aylık olarak düzenlenen bu karnelerdeki fişler bir günlük ihtiyaca karşılık düşüyor, gününde kullanılmayan fişler ertesi gün için geçerli olmuyordu. Bu uygulama uzun bir süre devam ettikten sonra Eylül 1944’te yeniden 375 grama, Ocak 1945’te 451 grama yükseltildi.
•MACİT ULUÇAMLIBEL
