Dünyada 2021 böyle geçti: Temmuz-Ağustos-Eylül

ANKARA (AA) - İklim değişikliği nedeniyle dünya genelinde görülen doğal afetler, yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) Delta varyantının hızla yayılması, Haiti Devlet Başkanı Jovenel Moise'nin suikast sonucu yaşamını yitirmesi, Afganistan'da Taliban'ın yaşanan çatışmalar sonrasında ülkeyi kontrolüne geçirmesi 2021 yılının üçüncü çeyreğine damgasını vurdu.

İklim değişikliği nedeniyle küresel ölçekte görülen hava olaylarına bağlı doğal afetler, varlıklı ülkeleri dahi savunmasız bıraktı. Almanya ve Belçika'yı vuran sel ile Batı Amerika ve Kanada'da görülen aşırı sıcaklara bağlı yangın gibi felaketler, zengin ulusların iklim krizinin sonuçlarına karşı hazırlıksız olduğunu gözler önüne serdi.

ABD ile Taliban arasında Şubat 2020'de varılan barış anlaşması çerçevesinde bu yıl uluslararası güçlerin Afganistan'dan geri çekilme süreci başladı. Anlaşma yabancı güçlere saldırılmamasını öngörürken Taliban'ın Afgan güvenlik güçlerine yönelik eylemlerine dair bir hüküm getirmedi. Taliban, eş zamanlı şekilde şiddetli saldırılarla Afganistan'da birçok ilçeye, bir ayda da vilayet merkezlerine hızla hakim oldu. Başkent Kabil'in çevresini kuşatan Taliban, kenar mahalleleri almaya başlarken hükümete, yönetimi ve başkenti barışçıl şekilde devir çağrıları yaptı.

Cumhurbaşkanı Eşref Gani, 15 Ağustos'ta ülkeyi terk etti. Taliban sözcüsü Zabihullah Mücahit, hükümet güçlerinin başkent Kabil'den ayrılması nedeniyle kentin ve kamu binalarının kontrolünü almaya başladıklarını açıkladı. Taliban, Kabil'de Cumhurbaşkanlığı Sarayı'ndan açıklamada bulunarak, başkent ve ülkeye hakim olduğunu ilan etti.

Haiti Devlet Başkanı Jovenel Moise'nin evinde uğradığı suikast sonucu hayatını kaybetmesinin ardından, ülkede acil durum ilan edildi. Bölge ülkeleri ve birçok devlet başkanı taziye mesajı yayımlayarak saldırıyı kınadı.

Tunus'ta 25 Temmuz'da hükümet ve muhalefet partilerine yönelik yüzlerce kişinin katılımıyla düzenlenen protestolarda çıkan olaylarda başta Nahda Hareketi olmak üzere parti merkezlerine saldırılar gerçekleşti. Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said de Meclisin tüm yetkilerini dondurduğunu, milletvekillerinin dokunulmazlığını askıya aldığını, mevcut Başbakan Hişam el-Meşişi'yi azlettiğini ve kendi atayacağı bir başbakanla yürütmeyi devralacağını açıkladı. Said, kendisini başsavcı ilan ederek yargının alanına da müdahalede bulundu. Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, 29 Eylül'de, Necla Buden Ramazan'ı hükümeti kurmakla görevlendirdi.

2021'in temmuz, ağustos ve eylül aylarında şu önemli gelişmeler yaşandı:

2 Temmuz

- Afganistan'dan çekilme sürecini tamamlamak üzere olan ABD birlikleri, yaklaşık 20 yıldır birçok askeri operasyon için harekat noktası olarak kullanılan Bagram Hava Üssü'nden ayrıldı.

4 Temmuz

- Çinli taykonotlar, Pekin yönetiminin inşa ettiği Tianhe (Göksel Uyum) Uzay İstasyonu'nda ilk uzay yürüyüşünü gerçekleştirdi.

5 Temmuz

- Yeni Zelanda'da hava durumu kayıtlarının tutulmaya başlandığı 1909'dan bu yana en sıcak haziran ayı yaşandı.

6 Temmuz

- Finlandiya'nın Kuzey Kutup Dairesi'ndeki (Arktik) Laponya bölgesinde 107 yılın en yüksek sıcaklık değeri kaydedildi.

7 Temmuz

- Haiti Devlet Başkanı Jovenel Moise, evinde uğradığı suikast sonucu yaşamını yitirdi, Moise'nin yerine gelen geçici Başbakan Claude Joseph, ülkede acil durum ilan etti.

9 Temmuz

- Almanya'da Kuzey-Ren Vestfalya, Rheinland-Pfalz, Bavyera ve Baden-Vürtemberg eyaletlerinde etkili olan aşırı yağışların yol açtığı sellerde 180'den fazla kişi yaşamını yitirdi. Yaklaşık 25 milyar avroluk zararın meydana geldiği felakette erken uyarı sistemlerinin bulunmaması nedeniyle hükümet yoğun eleştiri aldı.

10 Temmuz

- Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK), Esed rejiminin 2012-2014 yıllarında Humus'un Abdülkadir Şukfe Askeri Hastanesi'nde 5 bin 210 sivili öldürdüğünü ortaya koyan "Viktorya 300" adlı belgeleri paylaştı.

11 Temmuz

- İngiliz iş adamı Sir Richard Bronson, şirketi Virgin Galactic'in geliştirdiği uzay aracı ile uzayın başladığı nokta olarak kabul edilen yerden 100 kilometre yüksekliğe seyahat etti.

13 Temmuz

- Kanada'nın British Columbia eyaletindeki bir yatılı kilise okulu bölgesinde 160'dan fazla isimsiz çocuk mezarı bulundu.

14 Temmuz

- Belçika'da 14-15 Temmuz tarihlerinde meydana gelen sel felaketinde 37 kişi hayatını kaybetti.

19 Temmuz

- ABD'de 6 Ocak'taki kanlı Kongre baskınına karışmaktan ilk kez bir kişiye hapis cezası verildi.

17 Temmuz

- Kanada'nın batı eyaletlerini etkisi altına alan aşırı sıcakların neden olduğu can kaybı sayısının açıklanandan fazla olduğu bildirildi. British Columbia Adli Tıp Kurumu, British Columbia eyaletinde aşırı sıcaklar nedeniyle 25 Haziran-1 Temmuz tarihlerini kapsayan dönem için daha önce 719 olarak açıklanan can kaybı sayısını 808 olarak güncelledi.

20 Temmuz

- Milyarder iş insanı Jeff Bezos'un şirketi Blue Origin'in geliştirdiği ve Bezos dahil 4 kişiyi taşıyan New Shepard uzay aracı ABD'nin Teksas eyaletinden uzaya fırlatıldı.

23 Temmuz

- Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) Kapalı Maraş bölgesinde yer alan ve 20 Temmuz'da 47 yılın ardından yeniden ibadete açılan Bilal Ağa Mescidi'nde ilk cuma namazı kılındı.

27 Temmuz

- Jüpiter'in en büyük uydusu Ganymede'nin atmosferinde ilk kez su buharı bulunduğu bildirildi.

- Kanada'da görülen aşırı sıcaklara bağlı 4 bin 900’den fazla yangında 2,5 milyon hektardan fazla ormanlık alan yandı.

30 Temmuz

- Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) vakalarının son 4 haftada örgütün dünya genelindeki 6 bölgesinin 5'inde yüzde 80 arttığını, bu artışın virüsün Delta varyantından kaynaklandığını ve bu varyantın 132 ülkede tespit edildiğini açıkladı.

31 Temmuz

- Katar merkezli Al Jazeera televizyonu yaklaşık 8 yıl aradan sonra ilk kez Mısır'dan canlı yayın yaptı.

1 Ağustos

- Yeni Zelanda Başbakanı Jacinda Ardern, Pasifik Okyanusu'ndaki ada ülkelerinden göçmen işçi olarak ülkeye gelen ve 1974-1976 yılları arasında "ırkçılık temelli şafak baskınları"na maruz kalanlardan özür diledi.

3 Ağustos

- Batı Afrika ülkesi Gana, 29 yıl sonra ilk defa 2020 Tokyo Olimpiyat Oyunları'nda madalya kazandı.

4 Ağustos

- Myanmar'da askeri darbenin ardından seçilmiş milletvekillerinin askeri yönetimi tanımayarak kurduğu ve "sivil hükümet" olarak bilinen Ulusal Birlik Hükümeti (NUG), darbe karşıtı halkı Myanmar ordusuna karşı savunmak için düzenli ordu kurdu.

5 Ağustos

- Kuzey Makedonya hükümeti, farklı bölgelerde etkili olan orman yangınları nedeniyle ülke genelinde 30 günlük "kriz durumu" ilan etti.

7 Ağustos

- ABD Dışişleri Bakanlığı, DEAŞ Mozambik, Eş-Şebab ve Cemaat Nusret el-İslam vel-Müslimin örgütlerinin bazı liderlerini "küresel teröristler" listesine aldı.

9 Ağustos

- ABD'nin California eyaletinde 3 haftadır devam eden ve "Dixie" adı verilen yangın, eyalet tarihindeki en büyük 2. yangın olarak kayda geçti.

- Yunanistan'da birçok noktada çıkan orman yangınlarının büyük bir doğa felaketine neden olduğu bildirildi. Özellikle büyük yangıların yaşandığı Attika bölgesinin kuzey kesimleri ve Eğriboz Adası ile Mora Yarımadası'nda, yüz binlerce dönüm ormanlık alan ve tarım arazisi kül oldu, alevlere teslim olan 1000'in üzerinde ev ve iş yeri yandı, çok sayıda araç kullanılamaz hale geldi, vahşi hayvanlar telef oldu.

10 Ağustos

- DSÖ, Gine'de Marburg hummasının tespit edildiğini, bunun Batı Afrika'da bir ilk olduğunu duyurdu.

- Rusya'nın Sibirya bölgesinde çıkan orman yangınlarından yükselen duman "tarihte ilk kez" Kuzey Kutbu'na kadar ulaştı.

11 Ağustos

- Almanya'nın Aşağı Saksonya eyaletindeki Friesland bölgesine bağlı Schortens aşı merkezinde çalışan bir görevlinin binlerce kişiye Kovid-19 aşısı yerine tuzlu su çözeltisi enjekte ettiği belirlendi.

12 Ağustos

- Çin, Japonya'da yapılan bir araştırmada, en fazla alıntılanan akademik makale sayısında ilk kez ABD'yi geride bırakarak birinci oldu.

- ABD'de son 10 yıl içinde en yüksek nüfus artışının azınlıklar arasında gerçekleştiği ve beyaz nüfusun ülke tarihinde ilk kez yüzde 60'ın altına düştüğü açıklandı.

14 Ağustos

- Haiti açıklarında 7,2 büyüklüğünde meydana gelen depremde 1297 kişi hayatını kaybetti.

15 Ağustos

- Fildişi Sahili'nde 1994'ten bu yana ilk kez Ebola vakasına rastlandı.

- Afganistan'ın başkenti Kabil'in çevresini kuşatan Taliban, 15 Ağustos'ta Cumhurbaşkanı Eşref Gani'nin ülkeyi terk etmesinin ardından kenti çatışmasız şekilde kontrolüne aldı. Taliban'ın ülkede kontrolü ele almasıyla birçok ülke, vatandaşlarını Afganistan'dan tahliye etmeye başladı.

20 Ağustos

- Çin'de ailelerin 3 çocuk sahibi olmasına izin veren yasa değişikliği kabul edildi.

- Grönland'daki buzulların zirvesine ilk kez yağmur yağdı.

22 Ağustos

- Eski Afganistan İletişim ve Teknoloji Bakanı Sayed Ahmad Saadat'ın, Almanya'nın Leipzig şehrinde bisikletli yemek kuryeliği yaptığı ortaya çıktı.

23 Ağustos

- İngiliz basını, İngiliz Savunma Bakanı Ben Wallace'a atfen İngiltere'nin Türkiye'de Afgan mülteciler için kamp oluşturulacağı yönündeki haberlerini düzelterek özür diledi.

24 Ağustos

- Güneş sisteminde, yörüngede diğerlerinden daha hızlı döndüğü tespit edilen bir asteroit keşfedildi.

25 Ağustos

- ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin'in kuvvet komutanlıklarına gönderdiği genelgeyle, tüm Amerikan askerleri için Kovid-19 aşısı zorunlu hale getirildi.

27 Ağustos

- Afganistan'ın başkenti Kabil'de Hamid Karzai Uluslararası Havalimanı'nın bulunduğu bölgede düzenlenen terör saldırılarında 170'den fazla kişi hayatını kaybetti.

30 Ağustos

- ABD Merkez Kuvvetler (CENTCOM) Komutanı Orgeneral Kenneth McKenzie, ABD güçlerinin Afganistan'dan çekilme sürecinin tamamlandığını açıkladı.

1 Eylül

- Taliban kontrolündeki Kabil Havalimanı'na ilk uçak indi.

- Cammu Keşmir'in Pakistan ve Hindistan arasında ihtilafa neden olan Keşmir bölgesinin Birleşmiş Milletler (BM) kararları uyarınca, plebisitle belirlenmesini savunan, Keşmir'in önde gelen lideri Seyyid Ali Geylani vefat etti.

3 Eylül

- Zambiya Ulusal Meclis Başkanlığı seçimini kazanan Nelly Mutti, ülke tarihinde bu göreve seçilen ilk kadın oldu.

5 Eylül

- Gine'de Cumhurbaşkanı Alpha Conde'yi gözaltına alan askerler darbe yaparak yönetime el koydu.

7 Eylül

- ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA) Mars'a gönderdiği Persevarence keşif aracı, Mars’tan ilk kaya örneğini aldı.

9 Eylül

- Taliban'ın Afganistan'a hakim olmasından sonra ülkeyi terk ederek Birleşik Arap Emirlikleri'ne (BAE) sığınan eski Cumhurbaşkanı Eşref Gani, halkından özür diledi.

11 Eylül

- 78. Venedik Film Festivali ödül gecesiyle sona erdi. Festivalin büyük ödülü "Altın Aslan"ı, Fransız yönetmen Audrey Diwan'ın çektiği "L'evenement" filmi kazandı.

12 Eylül

- Federal Soruşturma Bürosu (FBI), 11 Eylül terör saldırılarıyla ilgili soruşturmalarına dayanan ve bugüne kadar gizli olan belgelerin ilkini ABD Başkanı Joe Biden'ın talimatıyla halka açtı.

13 Eylül

- Pakistan Uluslararası Havayolları (PIA), Taliban'ın Afganistan'da kontrolü sağlamasının ardından bu ülkeye ilk uluslararası ticari uçuşu gerçekleştirdi.

- Fransa'da tecavüzle suçlanan ve hakkında soruşturma açılan İçişleri Bakanı Gerald Darmanin'ın yargılanmamasına karar verildi.

- Tanzanya Devlet Başkanı Samia Suluhu Hassan, kabinede kısmi değişikliğe giderek 4 yeni ismi bakanlık koltuğuna getirirken, Savunma Bakanlığına ülke tarihinde ilk kez bir kadını atadı.

14 Eylül

- Danimarka Krallığı'na bağlı özerk bölge Faroe Adaları'nda, her yıl düzenlenen "Grindadrap" festivalinde bu yıl 1428 balina ve yunus öldürüldü. Deniz memelilerinin katledilmesi tüm dünyada çevreciler ve hayvan hakları savunucuları tarafından tepkiyle karşılandı.

16 Eylül

- Elon Musk'ın şirketi SpaceX 4 "amatör astronotu" yörüngeye gönderdi.

- İngiltere, ABD ve Avustralya, nükleer enerjili denizaltı teknik bilgisi dahil olmak üzere savunma alanında ileri teknolojilerin paylaşılacağı özel bir güvenlik anlaşmasına vardı. Avustralya'nın Fransa ile denizaltı anlaşması iptal ederek İngiltere ve ABD ile vardığı Aukus anlaşması, Fransa tarafından tepkiyle karşılandı. Fransa anlaşmayı "ihanet" olarak nitelendirdi, Washington ve Canberra Büyükelçilerini geri çağırdı.

18 Eylül

- Cezayir'de iç savaşın ardından 1999'da göreve gelen ve ülkeyi 20 yıl boyunca yöneten eski Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflika 84 yaşında hayatını kaybetti.

19 Eylül

- İspanya'nın güneybatısındaki Kanarya Adaları grubundan La Palma'daki yanardağ aktif duruma geçti. Eylül, ekim ve kasım aylarında kül ve lav püskürtmeye devam eden yanardağ nedeniyle bölgede 2 binden fazla ev yandı veya lavlar altında kaldı.

- Pakistan Uluslararası Havayolları (PIA), 22 yıl aranın ardından Pakistan'dan Suriye'nin başkenti Şam'a ilk yolcu seferini gerçekleştirdi.

21 Eylül

- Son haftalarda halkın sokaklara dökülerek politikalarını protesto ettiği El Salvador Devlet Başkanı Nayib Bukele, Twitter hesabındaki profil tanımını değiştirdi. Bukele, tanımına "Dünyadaki en havalı diktatör." yazdı.

- Japonya'da 107 yaşlarındaki Umeno Sumiyama ve Koume Kodama "yaşayan en yaşlı ikiz" olarak Guinness Rekorlar Kitabı'na girdi.

22 Eylül

- Tunus Cumhurbaşkanı Kays Said, Meclisin çalışmalarını dondurması ve başbakanı azletmesinin ardından yetkilerini genişleten yeni kararnameler yayımladı.

23 Eylül

- Somali Ulusal Tiyatrosu'nda 30 yıl aradan sonra yeniden film gösterimi yapıldı. Başkent Mogadişu'daki tiyatro, iç savaşın başladığı 1991 yılından bu yana ilk kez seyircilerini ağırladı.

- Hollanda'nın Groningen şehrinde yaşayan 12 yaşındaki çocuk, Kovid-19'a karşı aşı olmasına izin vermeyen babasına açtığı davayı kazandı.

25 Eylül

- Katolik Kilisesinin Kanada'daki en üst kuruluşu olan Piskoposlar Konferansı, bir asırdan fazla süreyle federal hükümet adına yönettiği yatılı kilise okullarında meydana gelen suistimaller dolayısıyla ilk kez özür diledi.

27 Eylül

- Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Lyon kentinde bir fuar ziyaretinde yumurtalı saldırıya uğradı.

29 Eylül

- Tunus'ta 25 Temmuz'da başbakanı azleden Cumhurbaşkanı Kays Said, Necla Buden Ramazan'ı hükümeti kurmakla görevlendirdi.

30 Eylül

- Etiyopya hükümeti, ülkede faaliyet gösteren bazı insani yardım görevlilerinin 72 saat içerisinde ülkeyi terk etmelerini istedi. Dışişleri Bakanlığından yapılan yazılı açıklamada, Birleşmiş Milletler dahil bazı insani yardım görevlilerinin, ulusun içişlerine karışmaktan dolayı "istenmeyen kişi" ilan edildiği belirtildi.

- İngiltere'de 33 yaşındaki Sarah Everard'ı kaçırdıktan sonra tecavüz edip öldüren polis memuru Wayne Couzens, ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı.