Boris Johnson'ı istifaya götüren süreç

İngiltere hükümetinde Salı gününden bu yana art arda devam eden istifaların sayısı toplamda 59'a ulaşırken, İngiltere Başbakanı Boris Johnson kendisine yöneltilen istifa baskılarının ardından bugün Başbakanlık Ofisi'nin önünde istifa ettiğini açıkladı. Johnson'ın yönetimine tepki göstererek kabineden istifa eden başlıca isimler arasında Sağlık Bakanı Sajid Javid, Maliye Bakanı Rishi Sunak, Kuzey İrlanda Bakanı Brandon Lewis, Galler Bakanı Simon Hart gibi Bakanlar yer aldı. Ayrıca Konut, Topluluklar ve Yerel Yönetim Bakanı Michael Gove ise Boris Johnson'a istifa etmesini söyledikten sonra görevinden alındı.

Toplamda 59 siyasi istifa etti

Toplamda 59'a ulaşan istifa sayısı Salı akşamı Sağlık Bakanı Sajid Javid ve Maliye Bakanı Rishi Sunak'ın istifalarıyla başladı. İstifa dalgasını sırasıyla Fas Ticaret Elçisi Andrew Murrison, Muhafazakar Parti Başkan Yardımcısı Bin Afolami, Kuzey İrlanda Parlamento Özel Sekreteri Jonathan Gullis, Sağlık ve Sosyal Bakım Parlamento Özel Sekreteri Sadiq Bhatti, Ulaşım Parlamento Özel Sekreteri Nicola Richards, Galler Parlamento Özel Sekreteri Virgina Crosbie, Kenya Ticaret Elçisi Theo Clarke, Başsavcı Alex Chalk'ın istifaları takip etti.

Rekor sayıda istifa

Dün Ulaşım Parlamento Özel Sekreteri Laura Trott, Birleşik Krallık Çocuklardan Sorumlu Bakan Will Quince, Birleşik Krallık Okul Standartlarından Sorumlu Devlet Bakanı Robin Walker, İş Parlamento Özel Sekreteri Felicity Buchan, Birleşik Krallık Hazine Ekonomi Bakanı John Glen, Adalet Bakanlığı Devlet Bakanı Vicroria Atkins, İskan Bakanı Stuart Andrew ve Çevre Bakanlığı Parlamento Dışişleri Müsteşarı Jo Churchill, İskan ve Topluluklar Banlığı Konut Bakanı Stuart Andrew, Hazine Parlamento Özel Sekreteri Clarie Coutinho ve Selanie Saxby, Eğitim Parlamento Özel Sekreteri David Johnston, İskan ve Topluluklar Dairesi Eşitlik Bakanı Kemi Badenoch, Eğitim Bakanlığı Müsteşarı Alex Burghart, Dijital, Kültür, Medya ve Spor Bakanlığı Devlet Bakanı Julia Lopez, İskan ve Topluluklar Bakanlığı Müsteşarı Neil O'Brien, İş, Enerji ve Endüstriyel Strateji Bakanlığı Müsteşarı Lee Rowley, Çalışma ve Emeklilik Bakanlığı İstihdam Müsteşarı Mims Davies, Kalkınma Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri Duncan Baker, Hazine Bakanlığı Parlamento Özel Müsteşarı Craig Williams, Kuzey İrlanda Parlamento Özel Sekreteri Mark Logan, Ulaştırma Bakanlığı Müsteşarı Rachel Maclean, Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Mike Freer, İş Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri Mark Fletcher, Eğitim Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri Sara Britcliffe, İskoçya Dairesi Parlamento Özel Sekreteri Ruth Edwards, Uluslararası Ticaret Parlamento Özel Sekreteri Peter Gibson, Çevre, Gıda ve Köy İşleri Dairesi Başkanlığı Parlamento Özel Sekreteri James Sunderland, İskoçya Ofisi Parlamento Müsteşari David Duguid, Kalkınma Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri Jacob Young, Angola ve Zambiya Ticaret Elçisi David Mundell, Çalışma ve Emeklilik Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri James Daly, Kalkınma Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri Danny Kruger, Galler Bakanı Simon Hart, Sağlık ve Sosyal Bakım Bakanlığı Devlet Bakanı Edward Argar, Sağlık ve Sosyal Bakim Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri James Davies ve Gareth Davies istifa etti.
Bugün ise Kuzey İrlanda Bakanı Brandon Lewis, Hazine Bakanlığı Müsteşarı Helen Whately, Güvenlik ve Sınırlar Devlet Bakanı Damian Hinds, İş, Enerji ve Endüstriyel Strateji Bakanlığı Müsteşarı George Freeman, Çalışma ve Emeklilik Bakanlığı Müsteşarı Guy Opperman, Dijital, Kültür, Medya ve Spor Bakanlığı Müsteşarı Chris Philp, Devlet Parlementer Müsteşarı James Cartlidge, Eğitimden Sorumlu Devlet Bakanı Michelle Donelan, Muhafazakar Parti Başkan Yardımcısı Caroline Johnson, Bölgesel Büyüme ve Yerel Yönetim Bakanı Luke Halk, Dışişleri Bakanlığı Parlamento Özel Sekreteri Rob Butler, Çevre, Gıda ve Köy İşleri Bakanlığı Müsteşarı Rebecca Pow, Ticaret Elçisi Richard Graham istifa ettiklerini duyurdu.

En fazla istifa ile karşılaşan devlet lideri

Johnson, İngiltere tarihinde 1932'den bu yana 24 saat içerisinde en fazla hükümet istifası alan lider oldu. 1932 yılında Ramsay MacDonald döneminde 24 saatlik süre içerisinde 11 Bakan görevinden istifa ederken, Johnson'ın döneminde ise Salı günü ilk istifaların duyurulmasından sonraki ilk 24 saat içerisinde 17 kabine üyesi istifa etmişti.

İstifaların sebebi Johnson'a karşı güvensizlik

İngiltere hükümetindeki istifaların sebebi olarak Başbakan Boris Johnson'a karşı duyulan "güven kaybı" gerekçe gösteriliyor. İstifa eden Bakanlar, Johnson'a yazdıkları istifa mektuplarında Johnson'a güvenmediklerini açıkça ifade ederek, Johnson'a görevi bırakma çağrısında bulunmuştu. En son istifa eden isimlerden biri olan Ticaret Elçisi Richard Graham yaptığı açıklamada, "3 farklı Başbakan'a 10 yıl Ticaret Elçisi olarak hizmet ettikten sonra bu sabah istifa ediyorum. Güven her şeydir. Değerler, dürüstlük ve ahlak tehlikede. Ülkenin ihtiyaçları her zaman önce gelmelidir" şeklinde konuştu.

Salı günü Eğitim Bakanlığından Maliye Bakanı olarak atanan Nadhim Zahawi de Johnson'ı istifaya çağıran bakanlar arasında yer aldı. Zahawi yaptığı bir açıklamada, "Meslektaşlarımla birlikte Başbakana, bu işin gidişatının tek bir yönü olduğunu ve onurlu bir şekilde gitmesi gerektiğini açıkladım. Başbakan, yapılması gerekenin ne olduğunu biliyor ve şimdi gitmeli" şeklinde konuştu.

İlk istifa edenlerden biri olan Sağlık Bakanı Sajid Javid ise yaptığı açıklamada, "Bu rolde hizmet etmek çok büyük bir ayrıcalıktı, ancak artık vicdanım rahat, devam edemediğim için üzgünüm. Halk, ülkenin çıkarlarını korumada yetkin olmadığımızı düşünüyor. Bu durum ne yazık ki sizin liderliğinizde değişmeyecek. Benim de güvenimi kaybettiniz” demişti.

Maliye Bakanı Rishi Sunak ise "Halk, haklı olarak hükümetin düzgün, yetkin ve ciddi bir şekilde yürütülmesini bekliyor. Yaklaşımlarımızın temelde çok farklı olduğu benim için netleşti. Hükümetten ayrıldığım için üzgünüm ama böyle devam edemeyeceğimiz sonucuna vardım" ifadelerini kullanmıştı.

Johnson skandallar nedeniyle eleştirildi

Johnson, Başbakanlık dönemi boyunca, çeşitli skandallarla gündeme gelerek hem muhalefet liderleri hem de lideri olduğu Muhafazakar Parti liderleri tarafından "dürüst olmadığı" için eleştirilerin hedefi olmuştu. Johnson, 2020 ve 2021'deki korona virüs kısıtlamaları sırasında kuralları ihlal ederek çeşitli partilere katıldığı ortaya çıkmasından sonra dürüst olmamakla suçlanmıştı.

Johnson ayrıca 2 kişiye cinsel istismarda bulunduğu ortaya çıktıktan sonra geçen hafta istifa eden eski Muhafazakar Parti Milletvekili Chris Pincher skandalını ele alış biçimi nedeniyle de tepki gördü. Johnson'ın Pincher'ın istismar suçunu bildiği ve bir başbakan olarak zamanında ve sorumlu hareket etmediği öne sürülmüştü.
Muhalefetteki İşçi Partisi Lideri Keir Starmer bu hafta başlarımda Johnson'ı Pincher'ın cinsel taciz skandalı hakkında bilgisi olduğunu ve bu konuyu alaycı bir biçimde ele almaya çalıştığını söyleyerek bu konuda özür dilemeye çağırmıştı.

Johnson'a karşı güven oylaması yapılmıştı

Muhafazakar Parti tarafından eleştirilen ve istifası istenen Johnson Haziran ayının başında güven oylamasına tabii tutulmuştu. 359 Muhafazakar Parti Milletvekilinden 211'i Johnson'a güvendikleri yönünde oy kullanırken 148'i ise Johnson'a karşı oy kullanarak görevi bırakması gerektiğini savunmuştu.

Johnson'a istifa baskısı

Hem Muhalefet liderleri hem de Johnson'ın lideri olduğu Muhafazakar Parti, Johnson'ı istifa etmeye çağırdı. Çarşamba Günü Avam Kamarası'ndaki bir toplantı sırasında Muhafazakar Milletvekili ve 1922 Komitesi yürütme üyesi Gary Sambrook, Johnson için "sorumluluğu almalı ve istifa etmeli" şeklinde konuştu.
Başka bir Muhafazakar Parti Milletvekili David Davis ise, Johnson'ı istifaya çağırdığını söyleyerek, "Altı ay önce de başbakanı istifaya çağırdım, çünkü o zaman bile liderlik ve dürüstlük yaklaşımının zaten hükümeti felç edecek bir dizi sorun oluşturduğu açıktı. Ondan onurlu olanı yapmasını, ulusun çıkarlarını kendi çıkarlarının önüne koymasını istiyorum" dedi.

Dün akşam saatlerinde ayrıca Kabine Bakanları Johnson'a istifa baskısı yapmak üzere Başbakanlık Ofisinde toplandı. İngiltere basınında yer alan haberlere göre, Johnson'a görevi bırakması için baskı yapan Kabine Bakanları arasında yeni Maliye Bakanı Nadhim Zahawi, İçişleri Bakanı Priti Patel, Ulaştırma Bakanı Grant Shapps, İş, Enerji ve Sanayi Stratejisi Bakanı Kwasi Kwarteng, Galler Bakanı Simon Hart, Kuzey İrlanda Bakanı Brandon Lewis, Uluslararası Ticaret Bakanı Anne-Marie Trevelyan'ın yer aldığı bildirildi.

İstifa etmemek için direndi

Öte yandan Johnson istifa etmemek için uzun bir süre direndi. Johnson, Çarşamba günü yaptığı bir konuşma sırasında, "Bir Başbakanın görevi zor koşullarda görevine devam etmektir ve ben de bunu yapacağım" demişti. Bugün yaptığı istifa konuşmasında ise "Son birkaç gündür bu görevi yerine getirmek için bu kadar çok mücadele etmemin nedeni, sadece bunu yapmak istediğim için değil, bunun benim işim, görevim ve size karşı yükümlülüğüm olduğunu hissetmemdi" ifadelerini kullandı.