ANALİZ - Libya'da seçimler ertelenmeye doğru giderken hükümetin geleceği ne olacak?

İSTANBUL (AA) - MUSTAFA DALA - Libya'da 24 Aralık'ta yapılması planlanan başkanlık seçimlerinin ertelenmesi neredeyse kesinlik kazanırken, yeni bir hükümetin kurulması hatta mevcut Başkanlık Konseyi üyelerinin değiştirilmesi yönünde sesler yükseliyor.

Libya Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Halid el-Mişri, yaptığı son açıklamada, şu anki koşullarda seçimlerin düzenlenmesini "imkansız" olarak değerlendirdi.

Yerel ve uluslararası bazı medya kaynaklarında yer alan haberlerde ise seçimlere kadar işlerin yürütülmesi için yeni bir başbakan belirlenmesi konusunda gayriresmi istişarelerden söz ediliyor.

Doğu bölgesi milletvekillerinden Ziyad ed-Dağım, yerel basında yer alan açıklamasında, Libya'da yürütme organlarının değişiminin biraz zaman aldığını, bu konuya ilişkin hükümette ve parlamentoda birtakım görüşmeler yapıldığını söyledi.

- Hükümetin görev süresinin bitirilmesi yönündeki hareketlilik

Eski İçişleri Bakanı Fethi Başağa'nın "mevcut hükümetin geçerliliğinin 23 Aralık akşamı 24.00'te biteceği" yönündeki uyarıları ise meseleyi daha net şekilde ortaya koyuyor.

Kendisinin en önemli figürü olduğu batıdaki Misrata Tugayları ile doğuda Halife Hafter'in siyasi müttefiki Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih'in cephesine işaret eden Başağa, "erkin sahada yan yana olduğu, çözümün bu gücün elinde olduğu" yönündeki sözleriyle uyarılarını daha da ileri taşıyor.

Başağa ile Salih, önceki husumetlerine rağmen şubat ayında gerçekleştirilen geçici yürütme otoritesi seçimlerinde ittifak kurdu. Ancak Başağa ve Salih, Muhammed Menfi ve Abdulhamid Dibeybe karşısında seçim yarışını kaybetti. Libya'yı 24 Aralık'taki devlet başkanlığı ve parlamento seçimlerine kadar yönetecek geçici yürütme otoritesi seçimlerinde Başkanlık Konseyi Başkanlığına Menfi, Başbakanlığa da Dibeybe seçildi.

Başağa'nın çözümü elinde tutanların bir arada olduğu ifadesi, eski Devlet Konseyi Müsteşarı Eşref eş-Şah'ın açıklamalarını anımsatıyor. Şah, El-Ahrar kanalına verdiği röportajda, Salih ile Libya Devlet Yüksek Konseyi Başkanı Mişri'nin bu hafta içinde Fas'ta Başağa'nın girişimiyle mevcut yönetim yerine bir Başkanlık Konseyi ve hükümetin oluşturulması ve seçimlerin 24 ay ertelenmesini görüşmek üzere bir araya geleceğine ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Başkanlık Konseyine Mişri'nin üyeliğiyle Salih'in lider olacağı ve Başağa'nın da başbakan olacağı öngörüsünde bulunan Şah, bu sürecin de diğerleri gibi başarısız olacağını savundu.

- Alternatif otorite kurulması iddialarına yalanlama

Ancak Mişri, alternatif bir otoritenin oluşturulmasıyla ilgili Salih ile anlaşma yapıldığı iddialarını yalanladı.

Salih ile sadece "yaşanılan mevcut tıkanıklıktan nasıl çıkılacağına" ilişkin bir görüşme yapıldığını, yer ve zaman belirtilmeden en kısa zamanda bir toplantı yapılması konusunda mutabık kalındığını kaydeden Mişri, görüşmede Başkanlık Konseyi, hükümet ya da herhangi bir değişikliğe değinilmediğini vurguladı.

Libya'da "Ulusal Birlik Hükümetinin (UBH) düşürülmesi" konusundaki tartışmalar aslında yeni bir mesele değil. Daha önce de Salih ve taraftarı olan milletvekilleri, hükümetin çalışmalarını aksatmak için birkaç girişimde bulundu. Bunun sonuncusu eylül ayında hükümetten güvenoyunun çekilmesiydi. Ancak bu girişim hedefine ulaşamadı.

Hükümetin düşürülmesine yönelik bir başka girişim de ekim ayında Dibeyde yönetimindeki hükümette yer alan bazı bakanların ve doğu bölgesini temsil eden vekillerin çekilmesi oldu.

Libya'daki başkanlık seçimleri kanununda yer alan bir madde, Dibeybe'nin aday olmasını engellemek için özellikle tasarlandı. Bu engel, kesin bir yargı kararıyla aşılarak adaylıkta son aşamaya gelindiğinde bile Temsilciler Meclisi, Yüksek Seçim Komisyonuna ve Yüksek Yargı Konseyine aday listesinin açıklanmasını durdurmaları; Dibeybe'nin yanı sıra Seyfülislam Kaddafi'nin adaylığının engellenmesi için yasal bir çıkış yolu bulmaya çalışılması adına baskı yaptı.

- 24 Aralık'ta yönetim devredilmezse "kaos çıkar" tehdidi

Libya'da UBH Başbakanı Abdulhamid Dibeybe'nin yerine vekaleten atanan Ramazan Ebu Cenah, 24 Aralık'ta yapılacak seçimlerin ardından yönetimi seçilmiş hükümete devredeceklerini açıklamıştı.

Ebu Cenah'ın bu açıklamasından iktidarı seçilmemiş herhangi yeni bir hükümete devretmeyi reddettiği anlaşılıyor. Dolayısıyla UBH çalışmalarına 24 Aralık'tan sonra da devam edecek ve mecbur kalmadıkça siyasi bir boşluk oluşmasını kabul etmeyecek.

Dibeybe, Fransa'nın başkenti Paris'te kasım ayında düzenlenen Uluslararası Libya Konferansı oturumları arasında basın toplantısında, seçimlerin "adil ve uzlaşmacı" bir şekilde yapılması şartıyla, yönetimi 24 Aralık'ta "halk tarafından seçilenlere devredeceklerini" belirtirken de buna işaret ediyordu.

Başağa'nın UBH'yi 24 Aralık'ta yönetimi devretmemesi halinde ülkede "kaos oluşacağı" konusunda uyarması, Trablus'un UBH ile Başkanlık Konseyini destekleyen tugaylar ile yönetimin devredilmesini isteyenler arasında askeri çatışmalara tanık olabileceği konusunda "örtülü bir tehdit" olduğu yorumu yapılıyor.

Hafter'e yakınlığıyla bilinen milletvekili Ali et-Tekbali, El-Arab gazetesine verdiği demeçte, "Dibeybe'nin yönetimi devretmeyi reddedebileceğini, hükümetinin devamlılığını korumak için silahlı oluşumları kullanabileceğini" ileri sürdü.

Tekbali, siyasi sahnedeki mevcut diğer oluşumlar gibi Dibeybe liderliğindeki hükümetin de 24 Aralık'tan sonra hayatta kalma şansı olmadığını savundu.

- Sahadaki durum

Ayrıca Trablus Askeri Bölge Komutanı Tümgeneral Abdulbasıt Mervan'ın görevden alındığının açıklanmasının ardından kararı reddeden askeri güçlerin resmi karargah yakınında toplanması, başkentte güvenlik açısından kırılgan bir duruma yol açtı.

Yerel ve uluslararası basında, Salah Badi'nin liderliğini yaptığı Sumud güçlerinin, Trablus'taki hükümet merkezinin kontrolünü ele geçirdiği ve devlet kurumlarını kapatmakla tehdit ettiği yönünde haberlere yer verildi.

Sahadaki bu gerçekler, Trablus'ta askeri ve siyasi nüfuza sahip, farklı ve çelişkili gündemleri olan, kontrol altına alınmadığı müddetçe her an ve herhangi bir nedenden birbiriyle çatışabilecek taraflar olduğunu gösteriyor. Bunun da seçimlere etki edeceği öngörülüyor.

Seçimlerin zamanında yapılmaması, siyasi ve askeri tarafların yeni bir Başkanlık Konseyi ve hükümet kurma girişimlerinin önünü açacak.

Bunun da mevcut yürütme otoritesi ile bir çatışmaya, dahli olmayan tarafların durumu herkesin aleyhine çevirmek için kullanmasına, ayrıca Dibeybe'nin defalarca uyardığı gibi Libya'nın birliğini tehdit edecek yeni bir oldubittiyi empoze etmek amacıyla yeniden ittifaklar oluşturulmasına yol açma ihtimali bulunuyor.